Wybrane drzewa w Żelowicach cz. 3/4.

Jesion wyniosły 512 cm.

Wybrane drzewo numer 3 w Żelowicach to przepiękny okaz jesionu wyniosłego. Jest to nasz rodzimy gatunek, który należy do rodziny oliwkowatych. Występuje naturalnie na większości obszaru Europy i w Azji Zachodniej (Liban, Syria oraz Kaukaz i Zakaukazie). Wikipedia podaje, że w Polsce jest pospolity na całym obszarze, ale trzeba mieć na uwadze, że groźny patogen, jakim jest ‘Hymenoscyphus fraxineus’, który powoduje chorobę o nazwie zamieranie jesionu wyniosłego, przetrzebił populację jesionów, dlatego stare i na dodatek żywotne jesiony są obecnie bezcenne i niestety coraz rzadziej spotykane.

Drugim “patogenem” jest ludzka, niepohamowana rządza rozbudowy dróg z kompletnym brakiem szacunku do historycznych założeń alejowych, w skład których, dość często wchodzą stare jesiony. Alarmy ekologów i próba szukania kompromisów, prawie zawsze kończy się lekceważeniem wszelkich argumentów, nawet tych, które przedstawiane są przez naukowców, a ludzie, którym na sercu leży dobro drzew, zaliczani są do “eko-oszołomów” lub “eko-terrorystów”. W imię bożka na czterech kółkach, rżnie się ostoje dla licznych organizmów, korytarze ekologiczne i przede wszystkim część dendrologicznego dorobku naszych pradziadów, który przecież służy nam ludziom i jest bezcenny, ale współczesny człowiek woli drogi wolne od drzew, żeby podnieść swoje ego. Wtedy to, rozpędzając swoje rzęchy do prędkości znacznie przekraczającej tę dozwoloną, wynikającą z przepisów ruchu drogowego, czuje się dumny, ma poklask wśród głupków podobnych do niego i poczucie, że jest kimś ważnym. Płytkie to jak wysychające bajoro w czasie pory suchej na sawannie.

Tymczasem jesion wyniosły to wspaniałe drzewo z mocnym charakterem. Zadecydowany indywidualista wśród naszych rodzimych gatunków drzew. Swoją mocarnością i ogromem przypomina potężne dęby, potrafi wystrzelić na wysokość 40 metrów, a w obwodzie pnia osiągnąć około 800 cm. Żyje też całkiem długo, nawet ponad 300 lat. Podczas postępującej jesieni zrzuca liście bez ich wybarwienia. Mają one kolor zielony i w takim też kolorze spadają na ziemię. Jesiony nie zadowalają się byle piaskami jak sosny czy brzozy, natomiast żądają od przyrody gleb żyznych i głębokich. Nie przypadkowo w ich nazwie pojawia się przymiotnik ‘wyniosły’. Gdy jesion trafia na korzystny dla siebie grunt, wówczas mocno pnie się do góry i przyrasta na grubość. Rozpościera swoje potężne konary, przy czym zachowuje wysmukłą klasę i elegancję sylwetki. Dominuje nad wieloma innymi drzewami, wznosi się ponad nimi, niczym król, wyniośle szumiąc koroną na wysokościach. Taką dostojność prezentuje jesion w Żelowicach.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Żelowicki jesion jest jeszcze większym indywidualistą. Pomijając jego cechy gatunkowe, które czynią z niego wyrazistego outsidera dendrologicznego, postanowił przyozdobić się bluszczem i to w całkiem słusznej ilości, ale z jednej strony. Po drugiej stronie, pień jest wolny od tego pnącza. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 512 cm, wysokości nie zmierzyłem, ale “na oko” ma około 30 metrów.  

Pień drzewa jest masywny, walcowaty, zdrowy i zachwycający. Od tego jesionu emanuje moc, pozytywna energia. Jest to przepiękny okaz! Okazałe i powyginane na wszystkie strony świata dolne konary sprawiają wrażenie, jakby ta dendrologiczna perełka znajdowała się w jakimś rytualnym tańcu, który nagle został zatrzymany przez czas w skomplikowanej konfiguracji.

Drzewo wyciąga swoje konary niczym ramiona. Zaprasza do siebie, otwiera swoją gościnność, dendrologiczne tajemnice, ukryte w żelowickim parku i jego ziemi. W koronie widać nieliczne ubytki, wyłamania, uszczerbki. Na ten moment to wszystko jest mało istotne. Najważniejsze jest to, że ten wyjątkowy okaz dendroflory rośnie sobie w spokoju i ciszy, zapraszając do siebie przyjaciół drzew. Niech ta cisza jest obecna nadal i mu sprzyja w następnych latach życia.

PODSUMOWANIE

1) Trzecim, znacznie wyróżniającym się okazem dendroflory w Żelowicach (woj. dolnośląskie, powiat strzeliński, gmina Kondratowice) jest fascynujący jesion wyniosły o obwodzie pierśnicowym pnia mierzącym 512 cm i wysokości około 30 metrów. Osobnik ten odznacza się bardzo dobrym stanem zdrowotnym, po pniu z jednej strony wspina się bluszcz, który w największej ilości rozpościera się w miejscu rozwidlenia głównych przewodników drzewa.

2) Drzewo wykształciło kilka grubych, długich i solidnych konarów w niższych partiach pnia, które w efektowny i malowniczy sposób wykręcają się w różnych kierunkach. W efekcie drzewo wygląda bajkowo, jakby rozpościerało przed oglądającym swoje “ramiona” i witając go, zachęcało do odkrywania jesionowych tajemnic.

3) Jesion w Żelowicach nie jest pomnikiem przyrody (park, na terenie którego rośnie wpisany jest do rejestru zabytków). Niemniej jest to bardzo cenny okaz, jeden z bardziej malowniczych, jakie miałem okazję oglądać do tej pory na Dolnym Śląsku. Ostatnie drzewo, które zaprezentuję w Żelowicach to urodziwy buk w formie purpurowej.