Starożytne dęby Mużakowa – wybrane okazy cz. 2/5.

Dęby Odyna.

Druga część o starożytnych dębach Mużakowa dotyczy “dębów Odyna” i jest jedną z najbardziej zawiłych, ponieważ na chwilę obecną, chyba nikt dokładnie nie wie, ile drzew wykazanych w pierwotnych planach dla mużakowskich dębów nazwano “dębami Odyna”. Co więcej, nie wiadomo też ile z nich przetrwało do współczesnych czasów i które to są drzewa? Właściwie to tylko dwa dęby nie budzą większych zastrzeżeń, że są “dębami Odyna”.

Gdy spojrzymy na niemiecką mapę, gdzie potencjalnie wskazano “dęby Odyna” to zauważymy, że ich oznaczenie sprawiło autorom mapy problem. Na mapie zaznaczono bowiem “3 Odins-Eichen?”, co można interpretować, że:

– po pierwsze, nie wiadomo czy “dęby Odyna” reprezentowały 3 drzewa lub więcej,

– po drugie, nie wiadomo, czy obecnie wskazane na mapie 3 drzewa to rzeczywiście “dęby Odyna” z pierwotnych planów. Sytuację komplikuje obecność wielu innych dębów, które rosną w pobliżu tych wskazanych, co zwiększa ryzyko błędnego oznaczenia “dębów Odyna”. Dodatkowo, z “dębów Odyna” należy wykluczyć najpotężniejszy dąb opisany w części pierwszej (ustalono, że jest to bezimienny dąb namenlose, błędnie opisywany w źródłach polskich jako “dąb Odyna”).

Odinseiche 1 im Park Bad Muskau, Fot. Marek Łuszczyński (pomniki-przyrody.pl)

W artykule tym skupiłem się na 2. dębach. Pierwszy “dąb Odyna” (Odinseiche 1 im Park Bad Muskau) rosnący przy samej ścieżce pominąłem ( można go obejrzeć w artykule Marka o pomnikach przyrody w Łęknicy: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=10988 ).

“DĄB ODYNA” (ODINSEICHE) 2 

Źrodło: https://polska-org.pl/

O “dębach Odyna” szukaliśmy wielu źródeł i punktów zaczepienia. Zarówno niemieckie, jak i polskie (chociaż nieliczne) źródła wskazują, że jednym z “dębów Odyna” jest patriarchalnie wyglądając dąb rosnący przy skraju lasu. Wracając jeszcze do źródeł niemieckich przypomnę, że: “Zgodnie ze starymi planami pierwotnie wzdłuż ścieżki ciągnął się rząd trzech drzew, ale z czasem inne drzewa mogły zostać nazwane dębami Odyna. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że dęby na wschód od Hermannseiche po prawej stronie ścieżki na skraju lasu można przypisać do Odinseichen”.

Źrodło: https://polska-org.pl/

Drzewo to figuruje w źródłach niemieckich jako “Odinseiche 2 im Park Bad Muskau”. Znajdziemy go również na stronie polska-org.pl. Po wpisaniu na niej frazy “dąb/dęby Odyna” nie znajdziemy najgrubszego mużakowskiego dębu. I dobrze, ponieważ wprowadzałoby to jeszcze większe zamieszanie. A poza tym, – jak już kilka razy wspomniałem i dokładnie opisałem w pierwszej części – najgrubszy mużakowski dąb jest namenlose.

Przedstawiony na zdjęciach osobnik prezentuje się fantastycznie na tle młodego gęstego lasu, złożonego głównie z drzew iglastych. Wygląda jak ich król, dowódca i sędziwy mędrzec, który naucza młode drzewka, jak przeżyć kilkaset lat, stojąc cały czas w tym samym miejscu. ;))

Drugi “dąb Odyna” odznacza się niebywale malowniczym pokrojem. Wykształcił krótki, beczkowaty i masywny pień, z którego już na wysokości 3-4 metrów wyrastają grube, dorodne konary. Całe drzewo oblepiają liczne stanowiska mchów.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Z uwagi na liczne zgrubienia na pniu, początkowo wydawało się nam, że najchudszy obwód pnia drzewa uzyskamy poniżej wysokości pierśnicy. Kilkukrotne pomiary rozwiały wątpliwości, bowiem z uwagi na wspomniane zgrubienia, obwód pnia poniżej pierśnicy jest większy od tego zmierzonego na 130 cm.

Marek tradycyjnie uwiecznił czynności dendrometryczne wykonane przez Lenarta i oficjalny odczyt uzyskanego wyniku. ;))

Obwód pierśnicowy pnia drugiego “dębu Odyna” wynosi 632,50 cm. Warto zwrócić uwagę na znaczne zgrubienia pnia w obrębie szyi korzeniowej drzewa, na których również odnajdziemy stanowiska mchów.

Drzewo to wygląda jak pradawny Ent, a jego pokrój świadczy o tym, że przez większość życia rósł na otwartej przestrzeni, w której nieskrępowany dendrologiczną konkurencją, mógł swobodnie i równomiernie rozrastać się w poziomie.

Dlatego pierwsze konary dębu są osadzone nisko nad ziemią. Część z nich wyłamała się lub uschła. Gdy przypatrzymy się budowie pnia to zauważymy też dziuple i ślady po zakalusowanych ranach. Wydaje się, że ingerencja chirurgiczna na tym drzewie była minimalna.

Jedna uschnięta gałąź zwraca uwagę bardzo oryginalnym wyglądem, ponieważ przypomina węża szykującego się do ataku (lub już podczas ataku) z szeroko otwartą jamą gębową.

Drzewo to zalicza się do czołówki najpiękniejszych dębów Parku Mużakowskiego.

Zanim poszliśmy dalej, posiedziałem na fragmencie jego bardzo malowniczego pnia. ;))

“DĄB ODYNA” (ODINSEICHE) 3?

W lesie, kilkadziesiąt metrów od Odinseiche nr 2 rośnie niezwykły dąb, który tylko przez nielicznych jest wskazywany jako jeden z “dębów Odyna”. Bez względu na to, czy faktycznie nim jest, według nazewnictwa ze starych planów czy nie, zasługuje na baczną uwagę miłośników dendroflory.

Po pierwsze, na pewno nie jest to pojedyncze drzewo, a zrost co najmniej dwóch osobników, ale niewykluczone, że nawet trzech. Po drugie, drzewa tworzą “płynącą” całość i przypominają baśniowy statek swobodnie dryfujący na leśnym morzu.

Po trzecie, drzewo znajduje się w kiepskim stanie technicznym i nie wiadomo, jak długo będzie jeszcze “płynąć”? Kilka ogromnych konarów już wyłamało się, dąb posiada rozległe uszkodzenia pnia i widoczny, postępujący rozkład drewna.

Podobnie, jak Odinseiche nr 2, drzewo to jest bardzo malowniczo przyozdobione mchami, które miejscami tworzą zwarty, gruby kożuch soczystej zieleni.

Jego pokrój również świadczy o soliterowych warunkach do wzrostu w młodości. Drzewa, które obecnie rosną w jego sąsiedztwie, są znacznie młodsze i chudsze, a więc wykiełkowały w latach, kiedy opisywany dąb był już potężnym okazem.

Przeglądając źródła niemieckie dotyczące mużakowskich drzew, znalazłem bardzo mało informacji o tym osobniku. Właściwie to pomimo dokładnego opisu najdorodniejszych okazów, które rosną po obu stronach Nysy Łużyckiej, o prawdopodobnym Odinseiche 3 im Park Bad Muskau wspomniano tylko w komentarzach.

Pomiaru obwodu pnia dębu nie wykonaliśmy, ponieważ drzewo w tym stanie i przy tego typu budowie, należałoby zmierzyć wyłącznie tuż nad gruntem, jednak nie chcieliśmy ingerować w naturalne, choć już mocno zaawansowane procesy rozkładu drewna. Szacunkowo obwód pnia niezwykłego zroślaka wynosi około 7 – 7,5 m.

P O D S U M O W A N I E

1) Najtrudniejszą zagwozdką dendrologiczną Parku Mużakowskiego jest ustalenie ilości i lokalizacji dębów Odyna. Niemieckie źródła wskazują, że obecnie dęby rosnące po prawej stronie ścieżki na wschód od dębu Hermanna, tuż przy skraju lasu można określić jako “dęby Odyna”. Najbardziej malowniczy jest dąb oznaczony jako Odinseiche 2 im Park Bad Muskau.

2) Aktualne (na dzień 03.10.2020 r.) parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 632,50 cm – zmierzony zgodnie z zasadami dendrometrii, wysokość ok. 18 metrów, szacunkowy wiek 300 lat. Drzewo charakteryzuje baśniowy wygląd, na który składają się liczne stanowiska mchów, zgrubienia i guzy, dziuple oraz poskręcane gałęzie i konary. Jedna gałąź do złudzenia przypomina sylwetkę węża podczas ataku. Stan zdrowotny i techniczny dębu można uznać za zadowalający.

3) Kilkadziesiąt metrów od Odinseiche 2 im Park Bad Muskau, już na leśnej powierzchni rośnie jeszcze bardziej niezwykle prezentujący się dąb, który – być może – jest jednym z “dębów Odyna”, ale źródła niemieckie w pełni tego nie potwierdzają. Niewykluczone, że jest to również jeden z bezimiennych dębów (namenlose).

4) Drzewo to stanowi zrost co najmniej dwóch osobników przy podstawie pnia, a być może nawet trzech. Okaz ten znajduje się już w dość zaawansowanym stopniu zamierania, od pnia oderwało się kilka bardzo grubych konarów, wnętrze drzewa jest w znacznej mierze rozłożone, co przyczynia się do coraz większego osłabienia wytrzymałości mechanicznej całego okazu. Pomimo tego, dąb ten wciąż jest jednym z najbardziej niezwykłych “starożytnych dębów Mużakowa”.