Starożytne dęby Mużakowa – wybrane okazy cz. 1/5.

Najgrubszy dąb.

Tym wpisem rozpoczynam prezentację najpotężniejszych, “starożytnych” dębów Mużakowa. Na pierwszy rzut idzie jeden z najsłynniejszych mużakowskich dębów, który bardzo często jest określany jako “dąb Odyna”, ale sprawa nazewnictwa tego drzewa nie jest w pełni bezsporna i jasna.

Na mapie zaznaczyłem, że jest to “Odins Eiche” lub “Namenlose Eiche”. Skąd to niezdecydowanie? Otóż przeważająca ilość polskich źródeł, w tym oficjalna mapa Parku Mużakowskiego wskazują, że najgrubszy dąb, który rośnie na parkowej polanie to “dąb Odyna”.

Jednak w pracy naukowej na temat mużakowskich dębów pani Roscher z fundacji „Fürst Pückler Park Bad Muskau”, której fragmenty przytaczałem we wpisie wprowadzającym do cyklu, znajdziemy taką oto informację:

“Poszukiwanie Odin Oaks jest najtrudniejsze. Zgodnie ze starymi planami, pierwotnie wzdłuż ścieżki ciągnął się rząd trzech dębów, co trudno dziś udowodnić. Możliwe, że inne drzewa były wielokrotnie określane jako dęby Odyna. Z dużym prawdopodobieństwem dwa dęby na wschód od dębu Hermann na prawo od ścieżki na skraju lasu można przypisać dębom Odyńskim, przy czym olbrzymi dąb o obwodzie prawie 9 m jest zdecydowanie jednym z „bezimiennych”.”

A zatem, z przytoczonych informacji wynikają dwie, bardzo istotne kwestie. Po pierwsze, tzw. “dębów Odyna” figurujących na pierwotnych planach było kilka, co już komplikuje sprawę ich odnalezienia, bowiem zawsze trudniej szuka się kilku drzew zamiast jednego. Po drugie, w pracy jednoznacznie wskazuje się, że olbrzymi dąb o obwodzie prawie 9 m, który jest bohaterem dzisiejszego wpisu, jest zdecydowanie jednym z bezimiennych dębów.

Pomimo, że tak istotne i cenne informacje dotyczącego tego drzewa ujrzały światło dzienne (a przynajmniej internetowe), to najgrubszy mużakowski dąb, praktycznie w każdym polskim materiale/opisie figuruje jako “dąb Odyna”. Trzeba dodać, że część tych materiałów, powstała prawdopodobnie wcześniej, przed niemieckimi badaniami, a więc legenda o najgrubszym dębie jako “dębie Odyna” na dobre poszła w świat i pewnie trudno będzie ją skorygować.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA 

Mając na uwadze powyższe informacje, nie opisałem tego drzewa jako “dąb Odyna”, tylko bezpiecznie nazwałem go po prostu najgrubszym dębem. Po zachwycie i podziwianiu tego cudu natury, przyszedł czas na dendrometryczną część mużakowskich atrakcji. 

Pomiar obwodu pierśnicowego pnia wykonany przez nas na początku października 2020 roku dał wynik 866 cm. Plasuje on mużakowskiego olbrzyma wysoko wśród najgrubszych dębów szypułkowych rosnących w Polsce.

Wokół pnia leży sporo wyłamanych i uschniętych części morfologicznych drzewa, czyli gałęzi i konarów. Oprócz tego z pnia sypią się “trociny”, które są efektem działalności grzybów rozkładających jego wnętrze. Część odziomkową pnia, miejscami pokrywają mchy i porosty.

Na pniu notuje się liczne zgrubienia, narośla, guzy i deformacje, które nadają drzewu bardzo patriarchalnego wyglądu. Dodatkowo od strony zachodniej, z odziomka zieją dość okazałe dziuple.

NAJGRUBSZY MUŻAKOWSKI DĄB

W ALBUMIE “DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE”

Również w albumie “Drzewa Polski. Najstarsze. Najgrubsze. Najsłynniejsze” najpotężniejszy dębowy mocarz Mużakowa figuruje jako “dąb Odyna”. Drzewu poświęcono strony nr 190-191 i opisano w następujący sposób:

“”Dąb Odyna” rośnie na niewielkiej polanie. Ma masywny, stosunkowo wysoki pień pokryty licznymi guzami, naroślami i porostami oraz szeroką, rozłożystą koronę, świadczącą o tym, że przez większą część swojego życia rósł na otwartej przestrzeni.

Jego stan zdrowotny jest zadowalający, choć dwie duże dziuple sygnalizują, że wnętrze pnia zostało w znacznej mierze rozłożone przez grzyby. Warto dodać, że według romantycznej legendy książę Pückler po śmierci ukochanej Makhuby pochował jej serce gdzieś na terenie parku. Niewykluczone, że stało się to właśnie pod tym dębem.”

W albumie podano również, że wiek drzewa szacunkowo wynosi 500 lat, jego obwód pierśnicowy pnia w 2011 roku wynosił 854 cm, a wysokość okazu 28 metrów. Czyli opisywany dąb wykiełkował znacznie wcześniej, niż powstał przypałacowy park w stylu angielskim.

Pomimo, że według bardziej wiarygodnych źródeł niemieckich, najgrubszy mużakowski dąb nie jest “dębem Odyna”, to warto wspomnieć, że Odyn (Odin) to najwyższy z bogów nordyckich z dynastii Azów, bóg wojny i wojowników, ale także “wyjętych spod prawa”, bóg szaman, bóstwo mądrości, władzy, poezji i magii. Centralna postać w mitologii nordyckiej. Mąż bogini Frigg i ojciec Thora.

Najgrubszy dąb Mużakowa jest bardzo dobrze widoczny i wyeksponowany na polanie. Rzeczywiście sprawia wrażenie władcy i leśnego “bóstwa”, które rośnie na królewskiej łące oraz jest otoczony wierną i lojalną służbą dendrologiczną. ;)) I dlatego ludzie tak łatwo uznają go za “dąb Odyna”, czyli jako tego najdostojniejszego z dostojnych.

Jego potężna sylwetka przytłacza ogromem i zachwyca. To kilkaset lat historii tego miejsca, ukryta w baśniowym kolosie, który nikomu jej nie ujawnia. Tu właściwie wszystko owiane jest tajemnicą. Skutecznie podsycaną przez starożytne dęby Mużakowa.

Czy serce ukochanej Pücklera bije w systemie korzeniowym dębowego olbrzyma? Ile w tym prawdy, a ile legendy? Może warto tu przyjechać, aby w ciszy i skupieniu wsłuchać się w szumiącą trawę, śpiew ptaków i dźwięki przyrody, wśród których – być może – usłyszymy bicie serca Makhuby? 

Czy treehunterzy w zachwycie i podziwie nad kilkuset-letnim władcą polany coś usłyszeli? Niech i to pozostanie tajemnicą, aby każdy miłośnik naszych najwspanialszych skarbów dendrologicznych, zainspirował się i osobiście przyjechał do Mużakowa. Wówczas, będzie się mógł przekonać na własne oczy i uszy, na ile legenda miesza się z rzeczywistością. ;))

Zagadka “dębu/dębów Odyna” będzie kontynuowana w drugim wpisie o starożytnych dębach Mużakowa.

P O D S U M O W A N I E

1) Najpotężniejszym dębem szypułkowym w Parku Mużakowskim jest osobnik rosnący na niewielkiej polanie, który – według źródeł polskich jest “dębem Odyna”, natomiast według źródeł niemieckich – jednym z wielu tzw. dębów bezimiennych (namenlose). Wydaje się, że bliższe prawdzie (czyli odzwierciedlające nazewnictwo lub jego brak, które zawarto w pierwotnych planach dotyczących mużakowskich dębów), są źródła niemieckie.

2) Aktualne (na dzień 03.10.2020 r.) parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 866 cm – zgodny z zasadami dendrometrii, wysokość ok. 28 metrów, szacunkowy wiek 509 lat. Drzewo charakteryzuje ogromny, stosunkowo wysoki pień, pokryty – zwłaszcza w części odziomkowej – licznymi zgrubieniami, guzami, dziuplami, wypróchnieniami oraz stanowiskami mchów i porostów. Stan zdrowotny drzewa jest zadowalający, adekwatny do wieku. Przy pniu leżą wyłamane konary i gałęzie olbrzyma.

3) Opisywane drzewo należy do naszych najcenniejszych dębów szypułkowych rosnących w kraju. Jego rangę wśród dębowej elity, znacznie podnoszą ponadprzeciętne gabaryty drzewa, zachwycający baśniowy wygląd oraz intrygująca legenda.