Saga o dębach Szczodrego.

(10) Dąb szypułkowy Monarcha przemijania.

Tym razem opowieść zwana Sagą o dębach Szczodrego dociera do terenu w pobliżu budynku leśnictwa Szczodre, który mieści się przy ulicy Leśnej 4. Zaledwie około 200 metrów dalej na północ od leśniczówki, przy drodze polnej rośnie kolejny, wyjątkowy i okazały dąb szypułkowy.

To słynny Monarcha przemijania, który urzeka majestatem, wygiętymi konarami, tworzącymi piękny nad drogą parasol, ale napawa też niepokojem, bowiem ukazuje dobitnie, że nawet najwięksi mocarze Szczodrego, kiedyś pochylą swoje korony przed upływem czasu i z hukiem będą oddawać ziemi jej poszczególne klejnoty i elementy dekoracyjne.

W przeciwieństwie do wielu mniej znanych i nieobjętych ochroną pomnikową dębów Szczodrego, Monarcha przemijania został uhonorowany tym statusem i znajdziemy go na wykazie pomników przyrody woj. dolnośląskiego oraz w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody.

Według zawartych w nim informacji ( Dąb_szypułkowy_Monarcha_przemijania_642,50cm ), drzewo ma wyschnięte i połamane gałęzie oraz uszkodzone wnętrze pnia. Jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 638 cm, a wysokość 25 metrów.

Wszystko kiedyś przeminie. Chwała o wielkich dębach Szczodrego i pamięć. Pozostaną po nich legendy znane nielicznym i fotografie tego, który je opisał i zachwycił się nimi ponad ich korony. Póki jeszcze istnieją, naprawdę warto je obejrzeć i oddać pokłon jako najznamienitszym drzewom tych terenów.

Monarcha przemijania mocno i dosadnie obrazuje spadające ziarenka piasku w zegarze zwanym klepsydrą. Każde ziarenko to minuta, a tych minut, nigdy już nie przybędzie. Tylko ubywają. Jak starzec z siwiejącą głową, tak Monarcha przemijania z rozerwanym pniem słabnie na sile, pomimo swej mądrości, krzepkości i doświadczeń zebranych od urodzenia.

Dąb ten należy do ścisłej czołówki najgrubszych dębów Szczodrego. Wprawdzie nie udało mu się przekroczyć siedmiuset-centymetrowego obwodu pnia, ale i tak – jako jeden z nielicznych, zdołał znacznie przekroczyć 600 cm.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Drzewo ma najchudszy obwód pnia na wysokości 110 cm pomiędzy najwyższym punktem przy jego nasadzie a wysokością 130 cm. Obecnie mierzy w tym miejscu 642,50 cm, czyli jest prawie tak potężny, jak opisany tydzień temu dąb “Głosiciel potęgi”.

Kondycja zdrowotna dębu jest… skomplikowana. Z daleka Monarcha przemijania zachwyca rozłożystą i ulistnioną koroną, ale z bliska widać na nim poważne zmiany, a jego stan fito-sanitarny pozostawia sporo do życzenia.

Wiele dolnych konarów dębu jest połamanych, a pień sprawia wrażenie “rozerwanego” od wewnątrz, na dokładkę z ziejącą dziuplą i sypiącym się murszem drzewnym.

Wydaje się, że to wspólne dzieło owadów i grzybów pasożytniczych, chociaż jeden z mieszkańców powiedział mi, że w drzewie żyją koziorogi dębosze i to one głównie odpowiadają za znaczne uszkodzenia drzewa.

Pomijając powyższe rozważania, obecne uszkodzenia drzewa powiększają się i z pewnością będą coraz mocniej wpływać na jego wytrzymałość mechaniczną. Jest jeszcze jeden czynnik, który – być może – także wypłynął na kondycję zdrowotną drzewa. Podczas zimowych wycieczek zauważyłem liczne ślady po przejeżdżaniu ciężkiego sprzętu w bardzo bliskim sąsiedztwie pnia drzewa.

Nie wiem jakie prace tam wykonywano i w jakim okresie czasu? Czy było to jednorazowe użycie sprzętu, czy też od dłuższego czasu coś tam robią? Korzenie drzewa są bardzo delikatne i zgniecenie ich lub inne, niekorzystne skutki rozjeżdżania gleby nad nimi, mogą w dużym stopniu przyczynić się do pogorszenia zdrowotności dębu.

Na jednym z poniższych zdjęć widać usypany kopiec ziemi, która pochodzi ze sfery życia drzewa. Takich kopców było więcej. Kto wie, czy w wyniku tej operacji nie zniszczono drzewu części korzeni? Nie twierdzę w stu procentach, że rzeczywiście mamy tu do czynienia ze szkodliwą ingerencją w system korzeniowy dębu, ale widząc to wszystko, wnioski mam co najmniej niepokojące.

W kwietniu nie odnotowałem już obecności kopców ziemi, ale ślady po ciężkim sprzęcie wciąż były widoczne i bynajmniej nie pochodziły one z zimy. Dla mnie wygląda to wszystko dziwnie, że wykonuje się prace ciężkim sprzętem w bezpośrednim sąsiedztwie tak wspaniałego pomnika przyrody, chyba że jest coś, o czym nie wiem…

Sprawa jest o tyle bardziej kontrowersyjna, że na dębie jak byk widnieje tabliczka z napisem “pomnik przyrody”, a na mocy uchwały nr IV/71/11 Rady Gminy Długołęka z dnia 25 marca 2011r. w sprawie pomników przyrody ( 1435 ) wyraźnie wprowadzono m.in. “zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, zakaz uszkadzania i zanieczyszczania gleby oraz zakaz zmiany sposobu użytkowania gleby”.

PODSUMOWANIE

1) Około 200 metrów na północ od leśniczówki leśnictwa Szczodre (ul. Leśna 4), przy polnej drodze rośnie kolejny, dębowy mocarz Szczodrego. To majestatyczny i rozłożysty dąb szypułkowy Monarcha przemijania symbolizujący nieuchronny upływ czasu, który jak klątwa “wisi” nad każdym stworzeniem i najdorodniejszym drzewem. W najwęższym miejscu (110 cm od podstawy pnia), obwód jego pnia mierzy 642,50 cm, a wysokość drzewa wynosi 25 metrów. Drzewo jest pomnikiem przyrody.

2) Dąb ma sporo połamanych gałęzi i mocno uszkodzony pień, który zieje dziuplą i na którym widać znaczne oraz niepokojące zmiany chorobowe. Drzewo jest prawdopodobnie zasiedlone przez koziorogi dębosze. Korona dębu wciąż jest  imponująca, rozłożysta i obficie ulistniona.

3) W bezpośrednim sąsiedztwie pnia dębu, czyli w tzw. sferze życia drzewa odnotowałem liczne ślady po ciężkim sprzęcie oraz usypane kopce z ziemi, których obecnie już nie ma. Nie wiem, czy w ten sposób nie pogorszony został stan zdrowotny dębu od strony systemu korzeniowego. Dąb szypułkowy Monarcha przemijania należy do ścisłej czołówki najgrubszych dębów i w ogóle drzew Szczodrego.