Pomnikowy dąb szypułkowy w Wilkowie Wielkim.

Kolos na grobli.

Wilków Wielki to kilkusetosobowa wieś położona w woj. dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Niemcza. Do rejestru zabytków tej miejscowości wpisane są następujące obiekty:

♦ kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, gotycki, wzmiankowany już w 1335 r., wzniesiony lub przebudowany ok. 1531 r., następnie ponownie przebudowany w XVII w. i restaurowany w XIX w. – filia parafii św. Jana Chrzciciela w Księginicach Wielkich

♦ zespół zamkowy:

♣ zamek w postaci wieży rycerskiej (zachowany portal gotycki z XV w.), która została rozbudowana w 1640 roku przez Krzysztofa Nimitza do zachowanego do dzisiaj renesansowego pałacu. Mury pierwotnej wieży zachowane są w południowo-wschodnim skrzydle.

♣ park pałacowy

Wilków Wielki był jednym z punktów naszych wycieczek dendrologicznych z Markiem (pomniki-przyrody.pl). Najpierw odwiedziliśmy wieś w styczniu pod koniec wycieczki (z uwagi na krótki dzień i pochmurną pogodę było już dość ciemno), a ponownie, na początku marca, gdzie tym razem, rozpoczęliśmy zaplanowaną wyprawę, właśnie od Wilkowa Wielkiego. 

Do jednych z ciekawszych i cenniejszych obiektów architektury należy zaliczyć wmurowane w elewację kościoła epitafia i płyty nagrobne. Na pierwszym zdjęciu widnieją płyty nagrobne: Dorothei z d. von Mühlheim, żony Dietricha von Nimitz, zmarłej 12 kwietnia 1603 roku oraz płyta Dietricha von Nimitz, męża Dorothei zmarłego 13 kwietnia 1597 roku. Na drugiej fotografii trzy płyty nagrobne rodziny von Nimitz z XVII wieku.

Następne obiekty to płyty nagrobne rodziny Hofmann, tj. Gottlieba, jego żony Anny Rosiny oraz córki Rosiny Elisabeth, która zmarła 9 czerwca 1822 roku. Natomiast na drugim zdjęciu znajduje się piękne, barokowe epitafium.

Kolejne obiekty to m.in.: Epitafium dwojga dzieci z rodziny von Mühlheim † 1557; płyta nagrobna Kathariny, córki George von Seidlitz und Burckersdorf, zmarłej 17 czerwca 1596 roku w wieku zaledwie 1 roku, 23 tygodni i 3 dni; płyta nagrobna młodego chłopca z rodziny von Nimitz, zmarłego 25 kwietnia 1587 roku.

Ostatnia ekspozycja w ceglanym kolorze to płyta nagrobna Benharda von Nimitz † 1535. Płyty nagrobne i epitafia, stanowią według mnie bardzo ciekawą pamiątkę dawnych czasów, o szczególnym wymiarze i znaczeniu kulturowym, obyczajowym oraz religijnym, dlatego chętnie je oglądam. Przy okazji pisania artykułów o drzewach, czasami będę o nich wspominać.

POMNIKOWY DĄB SZYPUŁKOWY

Jednak najważniejszym obiektem, który przyciągnął tree hunterów do Wilkowa Wielkiego jest grobla, która znajduje się na działce nr 203 B-Ps, położonej w obrębie Wilków Wielki, będącej własnością Skarbu Państwa-Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Warszawie 00-095 Plac Bankowy 2, wraz z wyjątkowym drzewem, które na niej rośnie. W pobliżu znajduje się stara, zrujnowana stodoła, a z uwagi na podwyższony poziom wody, lokalne miejsce do grillowania zostało częściowo podtopione.

Idąc po grobli od strony stodoły, po przejściu kilkudziesięciu metrów, spotkamy niezwykle majestatyczne i ogromne drzewo. To pomnikowy dąb szypułkowy, który w 2015 roku został uhonorowany statusem pomnika przyrody.

Aktem powołującym pomnik przyrody jest UCHWAŁA NR XIII/60/15 RADY MIEJSKIEJ W NIEMCZY ( Uchwała nr XIII6015 RM w Niemczy ) z dnia 29 października 2015 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Napisano w niej, m.in., że “Ustanawia się pomnikiem przyrody drzewo gatunku dąb szypułkowy Quercus robur o obwodzie pnia 670 cm i wys. ok. 35 m”…

Pierwszy raz obejrzeliśmy dębowego olbrzyma pod koniec stycznia. Było wtedy dość ciemno, pochmurno, ale drzewo zrobiło na nas ogromne, jak ono same wrażenie. Postanowiliśmy, że wrócimy do niego, aby ponownie je zobaczyć, sfotografować i zmierzyć. Już na powyższej fotografii wykonanej przez Marka widać, że prawidłowy pomiar obwodu pierśnicowego pnia drzewa jest mocno utrudniony.

Dąb ten figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szyp._w_Wilkowie_Wielkim ), w którym podano te same informacje, co do obwodu pnia i wysokości drzewa, które widnieją w akcie powołującym pomnik przyrody.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Według CRFOP i aktu powołującego, dąb mierzy w obwodzie pnia 670 cm. Sęk w tym, że nie wiadomo, czy wynik ten otrzymano przy zachowaniu zasad obowiązujących w dendrometrii. Drzewo rośnie na sporej pochyłości terenu. Dla utrzymania statyki wykształciło solidne napływy korzeniowe, które wizualnie potęgują wielkość jego pnia.

Pochyłość ta stanowi wyzwanie dla mierzącego, ponieważ po odmierzeniu wysokości 130 cm od najwyższego punktu przy nasadzie pnia (czyli prawie na szczycie grobli) i przymocowaniu taśmy, należy ją równo przeciągnąć wokół całego pnia. Żeby wykonać to bezproblemowo, wypadałoby mieć ponad 2 metry wzrostu. 

Na szczęście w duecie jest to łatwiejsze do wykonania, chociaż i tak należy się trochę wysilić, aby pomiar wykonać prawidłowo. W pojedynkę można się posiłkować długą gałęzią (lub innym atrybutem), podtrzymując na pochyłości terenu równe prowadzenie taśmy wokół pnia, ale wtedy trzeba się bardzo mocno wyciągać na palcach i uważać, żeby taśma nie zjechała niżej.

Starając się wykonać pomiar jak najrzetelniej, wyszło nam, że obwód pierśnicowy pnia tego cudnego dębu wynosi obecnie 653 cm, czyli – według nas – obwód podany w uchwale i CRFOP jest zawyżony. Prawdopodobnie został wykonany na niższej wysokości nad gruntem.

Dąb ten jest wyjątkowy w każdym tego słowa znaczeniu. Ogromny, walcowaty, z masywnym odziomkiem i szyją korzeniową pień. Rozłożysta, majestatyczna korona, przypominająca bardziej drzewo soliterowe, a nie osobnika rosnącego w towarzystwie innych drzew (niewykluczone, że dąb przez część życia, wzrastał jako soliterowy samotnik). I wreszcie mocarna, potężna sylwetka. Wszystko to sprawia, że drzewo to należy uznać za jedno z najznamienitszych w swoim gatunku na terenie woj. dolnośląskiego.

Stan zdrowotny i fito-sanitarny okazu jest bardzo dobry. Nieliczne ubytki części morfologicznych są naturalne. Na drzewie nie zaobserwowaliśmy niepokojących oznak, które mogłyby skutkować w najbliższej przyszłości, pogorszeniem jego witalności i kondycji.

PODSUMOWANIE

1) W Wilkowie Wielkim (woj. dolnośląskie, powiat dzierżoniowski, gmina Niemcza) na starej grobli, która znajduje się na działce nr 203 B-Ps, położonej w obrębie Wilków Wielki, rośnie wyjątkowo okazały i mocarny dąb szypułkowy, który w 2015 roku został powołany na pomnik przyrody.

2) Obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 653 cm, a wysokość 35 metrów. Drzewo charakteryzuje się potężną sylwetką. Z uwagi na to, że rośnie na pochyłości terenu, wykształcił solidne i malownicze napływy korzeniowe, które częściowo pokrywają mchy. Zachwycająca jest też szeroka korona drzewa, w której urzeka baśniowa plątanina licznych, masywnych i grubych konarów.

3) Stan zdrowotny okazu jest bardzo dobry. Poza nielicznymi, naturalnymi wyłamaniami części morfologicznych (konarów, gałęzi), dąb ten odznacza się nieprzeciętnymi walorami przyrodniczymi, osobliwym pięknem i atletyczną delikatnością.