Aktualności
- 13 mar, 2023
Pomnikowy dąb “Piotrowy” i pomnikowy dąb z bluszczem w Toporowie.
Pomnikowy dąb “Piotrowy” i pomnikowy dąb z bluszczem w Toporowie.
TOPORÓW
Toporów to wieś sołecka w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Łagów. Są to bardzo malownicze rejony, bowiem miejscowość znajduje się na zachodnim krańcu Puszczy Rzepińskiej pomiędzy Łagowsko-Sulęcińskim Parkiem Krajobrazowym na północy, a Gryżyńskim Parkiem Krajobrazowym na południu. Miejscowość leży 8 km na południe od Łagowa oraz 24 km na zachód od Świebodzina.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków Toporowa wpisany jest:
-
zespół pałacowy, z XIX wieku/XX wieku:
-
budynek gospodarczy
-
stodoła
-
park
-
pałac myśliwski
-
kościół pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej
-
mauzoleum.
-
W pobliżu kościoła możemy obejrzeć, m.in. krzyż nagrobny Martina Richtera (ten mniejszy po prawej stronie). Jest z nim związana ciekawa historia, o której warto przeczytać artykuł: https://swiebodzin.naszemiasto.pl/staraniem-jana-graczyka-w-toporowie-przeniesiono-krzyz/ar/c8-4292682
(1) DĄB “PIOTROWY”
Dla treehunterów Toporów to przede wszystkim dwa pomnikowe dęby szypułkowe, z których jeden to okaz słynny i znany wśród miłośników naszych najpotężniejszych krajowych drzew. Jest to dąb “Piotrowy”, o którym mówi się “wiekowy o pokaźnych, imponujących rozmiarach”.
Jego walory zostały docenione wiele lat temu i na mocy decyzji Nr 53/70 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w sprawie uznania za pomniki przyrody, dąb powołano na pomnik przyrody ( Dąb_szypułkowy_Piotrowy_w_Toporowie ). Najnowszym aktem regulującym pomnikowy status drzewa jest rozporządzenie Nr 29 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
Z jak potężnym okazem mamy tu do czynienia, najlepiej widać na powyższym zdjęciu, kiedy pieczołowicie dokonywałem pomiaru obwodu pierśnicowego pnia drzewa. Pomimo jego ogromu, pomiar ten nie był zbyt skomplikowany, ponieważ drzewo rośnie na prostym gruncie. Niewielką przeszkodę stanowią pędy jakiegoś krzewu, które można ominąć oraz mrówki poganiające treehuntera w pomiarze. ;))
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 882 cm, wysokość okazu 26 metrów, wiek 621 lat w 2022 roku na podstawie badań Cezarego Pacyniaka. W 2011 roku obwód pnia drzewa wynosił 874 cm, zatem w ciągu 11 lat przyrósł o 8 cm.
DĄB “PIOTROWY” W ALBUMIE
DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NASŁYNNIEJSZE.
Wyjątkowy dąb z Toporowa został opisany w albumie “Drzewa Polski…” na stronie 186. Jego autorzy napisali: “Dąb ten zalicza się do ścisłej czołówki najgrubszych drzew swego gatunku rosnących na terenie Polski, jednak jest wyjątkowy również dlatego, że otrzymał imię na cześć władcy obcego mocarstwa, rosyjskiego cara Piotra I Wielkiego (1672-1725). Monarcha ów wstępując w 1689 r. na tron i panując przez 36 lat, wydobył Rosję z długiego marazmu dziejowego, zmodernizował państwo we wszystkich możliwych dziedzinach oraz zbudował podstawy jego późniejszej ekonomicznej i militarnej potęgi.
Charakteryzował się również olbrzymim wzrostem, niemal nadludzkim jak na tamte czasy. Współcześni mu kronikarze podają najczęściej, że mierzył (w przeliczeniu na dzisiejsze jednostki) około 203 cm. Był przy tym postacią niebywale barwną słynącą z licznych, dość ekscentrycznych zachowań i zainteresowań (m.in. kolekcjonował “przyrodnicze ciekawostki”, a znaczna część tego makabrycznego zbioru przetrwała do naszych czasów i można ją obejrzeć w najstarszym petersburskim muzeum – słynnej Kunstkamerze).
Według legendy uwiecznionej w zapiskach w miejscowej księdze parafialnej młody car w 1697 r. podczas podróży na zachód zatrzymał się w Toporowie na popas i zjadł śniadanie pod konarami rosnącego przy świątyni dębu. Stąd właśnie tak niezwykła nazwa tego drzewa. “Dąb Piotrowy” rośnie tuż obok murów miejscowego kościoła.
Niestety, wykazuje typowe dla sędziwych drzew swego gatunku objawy zamierania. Jego korona jest mocno przerzedzona (zaledwie 12×9 m szerokości), dolna część powstała z tzw. wilków, zaś liście są stosunkowo niewielkie. Pień olbrzyma jest niemal całkowicie pusty w środku.
Z obawy przed przewróceniem na pobliską świątynie jego dolną część – dla poprawy statyki – zalano niegdyś betonem. Drzewo prezentuje się niezwykle urokliwie, bowiem kościół, z którym sąsiaduje, znajduje się na niewielkim wzniesieniu. Dzięki temu jest doskonale widoczne, górując nad dachem świątyni i z daleka odcinając się na tle utrzymanego trawnika.”
Pod majestatem dębu “Piotrowego, w czerwcu 2022 roku posadzono trzy dęby szypułkowe – potomków słynnego Dębu “Chrobry” z Piotrowic w ramach akcji “Łączą nas drzewa”.
Młode drzewka są doglądane przez opiekunów, pielęgnowane i podlewane. Czy za kilkaset lat zastąpią olbrzyma, który pomału zbliża się do kresu swojego żywota? Odpowiedź na to pytanie otrzymają następne pokolenia.
Miliony dębowych siewek kiełkuje w każdym roku. Jednak tylko nieliczne osiągną potęgę dębu “Piotrowego” lub dębu “Chrobry”.
(2) DĄB SZYPUŁKOWY Z BLUSZCZEM
W odległości zaledwie 10 m od dębu “Piotrowego” możemy podziwiać drugie bezcenne drzewo tego gatunku, bardzo malowniczo zatopione w morzu bluszczu pospolitego. Dąb ten również został powołany na pomnik przyrody decyzją Nr 53/70 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w sprawie uznania za pomniki przyrody.
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
W CRFOP ( Dąb_szypułkowy_z_bluszczem_w_Toporowie ) podano, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 641 cm, a wysokość 25 metrów.
Gęsto pnący się pniu bluszcz pospolity zawyża obwód pnia drzewa o kilkanaście centymetrów, ale i bez pnącza byłby bardzo okazały. Nasz pomiar z początku sierpnia 2022 roku dał wynik 650 cm.
Drzewo to znajduje się w znacznie lepszej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym w porównaniu do dębu “Piotrowego”. Posiada obficie ugałęzioną i ulistnioną koronę, którą dodatkowo powiększa gąszcz bluszczu.
Zdjęcia nie są w stanie oddać piękna faktury korony dębu. To skomplikowany i pokręcony świat, w którym delikatna zieleń współgra z ciężkością i sztywnością konarów. Duet ten jest perfekcyjny, nie tylko dla oka, ale i dla ducha.
Oba cuda natury Toporowa zostały również opisane przez Marka. Z dębową mocą zapraszam do lektury artykułu: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=9966
P O D S U M O W A N I E
1) W Toporowie (woj. lubuskie, powiat świebodziński, gmina Łagów), przy kościele pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Pierwszym z nich jest słynny dąb “Piotrowy” o imponujących gabarytach. Aktualne (na dzień 07.08.2022 r.) parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 882 cm – zmierzony zgodnie z zasadami obowiązującymi w dendrometrii, wysokość 26 metrów, wiek 621 lat (na podstawie badań C. Pacyniaka).
2) Drzewo znajduje się w złej kondycji zdrowotnej, posiada mocno przerzedzoną koronę, a jego wnętrze jest w znacznym stopniu wypróchniałe i rozłożone przez grzyby. Na pniu dębu notuje się martwicę kory i okazałą dziuplą.
3) W odległości 10 m od dębu “Piotrowego” możemy podziwiać dostojność drugiego drzewa tego gatunku, po którym wspina się bluszcz pospolity. Nieco zawyżony (przez łodygi bluszczu) obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 650 cm, wysokość okazu to 25 metrów. Osobnik ten znajduje się w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej.
