Aktualności
- 15 mar, 2022
Pomnikowe dęby szypułkowe w Zakrzewie.
Pomnikowe dęby szypułkowe w Zakrzewie.
Zakrzewo to niewielka wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Prusice. Kiedyś znajdował się w niej zespół dworski z XIX w., ale po 1945 r. został zniszczony a następnie rozebrany. Odnajdziemy tu jeszcze pozostałości parku założonego w XIX w. ze starym drzewostanem m.in. dąb szypułkowy, kasztanowiec zwyczajny, klon jesionolisty. Po wschodniej stronie drogi biegnącej przez wieś od jej południowego krańca do zespołu dworskiego ciągnie się szpaler ponad 100 letnich lip drobnolistnych. Po wojnie w folwarku był PGR, należący do Piotrkowic, w latach 90-tych zlikwidowany, po 1995 r. część folwarku została rozebrana. Na terenie Zakrzewa znajduje się dawne pastwisko, które wzbudziło szczególne zainteresowanie miłośników starych i pomnikowych drzew. Rosną tam dwa osobniki dębu szypułkowego. Drzewa w znacznym stopniu różnią się sylwetką i pokrojem. Diametralnie zróżnicowany jest ich także stan zdrowotny i techniczny.
(1) DĄB SZYPUŁKOWY
Pierwsze pomnikowe drzewo to klasyczny soliterowy dąb szypułkowy. Aktem powołującym pomnik przyrody jest uchwała nr IX/83/95 Rady Gminy Prusice z dnia 10 marca 1995 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody. Z daleka drzewo odznacza się masywnym pokrojem i regularną sylwetką.
Jednak gdy podejdziemy do drzewa bliżej to… strach się bać. Pień dębu to po prostu ruina. W jego wnętrzu, widać prawie całkowity ubytek tkanki drzewnej, odziomek jest potargany i poprzerywany pustymi fragmentami, przez co drzewo sprawia wrażenie, jakby stało na szczudłach. Na dokładkę dąb zieje licznymi śladami po pożarze oraz działalności kozioroga dębosza…
Mając na uwadze powyższe mankamenty i obawy co do wytrzymałości mechanicznej i statyki dębu, zarówno ja, jak i kolega Marek, nawet nie odważyliśmy się, aby spróbować zmierzyć aktualny obwód pnia drzewa, dlatego przy jego opisywaniu, posiłkowaliśmy się wyłącznie danymi z rejestrów.
Mimo tego, wciąż jest to ogromne drzewo, ponieważ jego obwód pierśnicowy wynosi 704 cm, a wysokość 20 metrów – dane z CRFOP ( Dąb_szyp._na_pastwisku ). Dodatkowo, w rejestrze wskazano, że na drzewie notuje się ślady po podpaleniu, jego pień jest pusty, występuje chroniony kozioróg i część konarów jest połamanych.
Na pniu pomnikowego dębu, wciąż odnajdziemy tabliczkę, jednak najsmutniejsze jest to, że ktoś podpalił to piękne stare drzewo, nie wiadomo tylko czy umyślnie, czy wskutek rażącego niedbalstwa. My odkryliśmy coś jeszcze.
Wewnątrz pnia, widać wyschnięte charakterystyczne plastry, najprawdopodobniej zbudowane przez szerszenie. Niewykluczone, że obecnie są one najlepszymi strażnikami drzewa w ciepłej porze roku i potencjalnie odstraszają tych, którzy chcieliby dodatkowo wyrządzić roślinie krzywdę.
Tak mocno uszkodzony pień musi mieć swoje odzwierciedlenie w koronie, która wciąż jest całkiem przyzwoita, chociaż trudno nam było dokładnie ocenić jej stan (ulistnienie), ponieważ odwiedziliśmy drzewo tuż przed sezonem wegetacyjnym dla tego gatunku.
(2) DĄB SZYPUŁKOWY W ODMIANIE ‘FASTIGIATA’
Zupełnie inaczej wygląda drugi pomnikowy dąb szypułkowy rosnący na pastwisku, w odmianie kolumnowej (stożkowej) “Fastigiata”. Drzewo charakteryzuje wąska, strzelista, nisko osadzona korona oraz bardzo dobry stan zdrowotny i techniczny.
Znakiem firmowym tej odmiany dębu są przylegające do pnia gałęzie, często falisto pogięte, ułożone wertykalnie. Jak podaje CRFOP ( Dąb_szyp._odm._kolumnowa_na_pastwisku ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 352 cm, a wysokość 26 metrów. Należy pamiętać, że dęby szypułkowe “Fastigiata” rzadko osiągają 4-metrowy obwód pnia, a więc mamy tu do czynienia z osobnikiem całkiem sporym i wartym odnotowania.
Od tych poskręcanych konarów i gałęzi, tabliczka oznaczająca pomnik przyrody dostała zawrotu orła i przechyliła się na prawo. ;)) Poza tym, dąb w tej odmianie efektownie prezentuje się pojedynczo, jako soliter sadzony w miejscach wyeksponowanych, oraz jako drzewo alejowe, natomiast gęsta korona tworzy znakomite warunki gniazdowania licznych gatunków ptaków.
Warto też wiedzieć, że odmiana dębu “Fastigiata” nie została stworzona przez człowieka, tylko znaleziona w lesie na terenie Niemiec, a zatem należy do odmian naturalnych. Początek jej uprawy datuje się na rok 1783, kiedy to po raz pierwszy została rozmnożona wegetatywnie przez szczepienie.
P O D S U M O W A N I E
1) W Zakrzewie (woj. dolnośląskie, powiat trzebnicki, gmina Prusice) na terenie dawnego pastwiska, które znajduje się w północnej części wsi (na północny wschód od drogi prowadzącej do Raszowic) rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe.
2) Pierwszy dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 704 cm, a jego wysokość wynosi 20 metrów. Drzewo odznacza się kompletnie zrujnowanym pniem – notuje się w nim znaczny ubytek tkanki drzewnej, ślady po podpaleniu, ślady działalności kozioroga dębosza, braki całych fragmentów odziomka. Drzewo wciąż żyje i posiada całkiem przyzwoicie wyglądającą koronę. Stanowi wspaniały przykład dębu, który walczy do ostatniego centymetra wiązek przewodzących asymilaty, podtrzymujących go przy życiu.
