(24) Wiąz szypułkowy “Niwek” w Niwkach Kraszowskich.

Przedostatni artykuł tegorocznego cyklu pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic. Ponownie Niwki Kraszowskie, a właściwie to sam koniec wioski, bowiem za zakrętem w prawo odnajdziemy tablicę informującą nas o granicy miejscowości. Za niewielką polanką z trawnikiem widać zadrzewione wzniesienie, a tuż przy nim przepływa ciek wodny.

Patrząc na to wzniesienie z dalszej perspektywy, jeszcze od strony Niwek Kraszowskich, nie można nie zauważyć wyróżniającego się w nim drzewa. To wiąz szypułkowy, którego nazwałem “Niwkiem”. Drzewo to rośnie bardzo blisko strumienia, które na mapie oznaczone jest jako “Polska Woda”. Aby dostać się na drugą stronę, wystarczy kilkadziesiąt metrów dalej odnaleźć kładkę przerzuconą nad “Polską Wodą”.

Warto też zwrócić uwagę na drugi wiąz, którego korona wystaje po lewej stronie zadrzewienia. Jest on chudszy od “Niwka”, ale również warty uwagi. Na pozór wiąz “Niwek” nie wyróżnia się zbytnio w terenie, jednak aby odkryć jego większość walorów i stwierdzić, że jest to naprawdę cenne drzewo, należy przyjrzeć się mu bliżej i podać kilka istotnych informacji.

Ponieważ “Polska Woda” płynie wartko i szeroko, drzewo bez problemu może korzystać z jej dobrodziejstwa, nawet w czasie kiedy opady są niewystarczające. Ma on pięknie wykształcone przypory, które są bardzo charakterystyczne dla wiązów szypułkowych, a zwłaszcza tych rosnących na pochyłościach terenu.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Wiąz “Niwek” mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 328 cm. Jest to już wymiar pomnikowy dla tego gatunku, ponieważ według obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 roku w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody, minimalny pomnikowy obwód pierśnicowy pnia dla wiązu szypułkowego (i innych gatunków wiązu) wynosi 200 cm.

Zatem obwód pnia “Niwka” jest już o 128 cm grubszy o minimalnego pomnikowego obwodu. To najważniejsza cecha wyróżniająca to drzewo, ale nie jedyna. Już kiedyś wspomniałem, przy opisywaniu innych wiązów o chorobie, która dokonała znacznego spustoszenia wśród populacji wiązów. To grafioza, na którą wiąz szypułkowy jest najbardziej odporny wśród naszych rodzimych gatunków wiązów, ale i tak przez nią straciliśmy wiele cennych osobników.

Dlatego wiąz “Niwek”, który odznacza się bardzo dobrym stanem technicznym, świetną kondycją zdrowotną i jeszcze osiągnął wymiary pomnikowe, stanowi bardzo cenne drzewo Wzgórz Twardogórskich i okolic. Powinien zostać uhonorowany statusem pomnika przyrody. Co więcej, według aktualnych danych zawartych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, pomnikowych wiązów szypułkowych na terenie woj. dolnośląskiego mamy zaledwie 25 osobników.

Te dane ukazują spory deficyt pomnikowych wiązów. Z jednej strony grafioza przyczyniła się do zmniejszenia populacji, z drugiej strony, mało kto zwraca uwagę na okazalsze wiązy i wnosi o ustanowienie ich pomnikami przyrody. Uważam, że jest to bardzo niedoceniany gatunek drzewa o niezwykle intrygującej budowie, wręcz “mrocznej” sylwetce i czarujących, asymetrycznych liściach, które podczas jesieni przebarwiają się na piękny intensywny żółty kolor.

Na uwagę zasługuje jeszcze jedna, istotna ciekawostka dotycząca wiązów. Niektóre osobniki potrafią osiągnąć ogromne rozmiary, w obwodzie pierśnicowym mierzą nawet 700-800 cm, co dla treehunterów stanowi bardzo ważną informację. A więc najokazalsze wiązy mogą mierzyć się obwodami pni z potężnymi lipami, dębami, platanami lub topolami. Do tego stare wiązy wyglądają jak Enty z krainy dreszczowców i zachwycają swoim “strasznym” wyglądem. W rzeczywistości są to jedne z najbardziej oryginalnych i niezwykłych drzew europejskich.

Wiąz “Niwek” od razu wpadł mi w oko, tym bardziej, że podążając szosą, miałem go na wyciągnięcie ręki, czy też na przysłowiowej “tacy”. Odkrył swoje walory, zaintrygował regularną i dostojną sylwetką, a reszta potoczyła się moim drzewnym hobby. ;)) Na wysokość “Niwek” mierzy obecnie 27 metrów. 

PODSUMOWANIE

1) W Niwkach Kraszowskich na końcu wsi tuż nad ciekiem wodnym “Polska Woda” rośnie piękny wiąz szypułkowy “Niwek”, który mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 328 cm (o 128 cm więcej niż wynosi minimalny pomnikowy obwód dla tego gatunku drzewa), przy wysokości 27 metrów. Drzewo odznacza się bardzo dobrą kondycją zdrowotną i równie dobrym stanem technicznym.

2) Z uwagi na lokalizację (naprzeciwko szosy, przed skrętem w prawo) osobnik ten jest bardzo łatwy do odnalezienia i stanowi mocny, wyrazisty punkt w zadrzewieniu znajdującym się po drugiej stronie cieku wodnego. Nie jest pomnikiem przyrody, chociaż bez żadnych wątpliwości, powinien zostać uhonorowany tym statusem.

3) I tak cykl pereł dendroflory WT i okolic 2021 dobija do mety. W ostatnim artykule przeniosę się ciut dalej pomiędzy Niwkami Kraszowskimi a Niwkami Książęcymi. Przy rozległej łące ciągnie się kilkusetmetrowa aleja brzozowa, która oczarowała mnie i wlała kielich natchnienia podczas wędrówki polami, lasami i łąkami. Aleje brzozowe, zwłaszcza takie długie są niezaprzeczalnym źródłem przyrodniczego piękna i inspiracji nie tylko dla tree hunterów.