(22) Pomnikowy dąb szypułkowy “Kraszowianin” z Kraszowa.

Kraszów to wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie oleśnickim, w gminie Międzybórz. W księdze łacińskiej Lieber fundationis episcopatus Vratislaviensis (po. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Crassow. Jest to bardzo malownicza wieś otoczona polami, łąkami i zadrzewieniami, natomiast lekko pagórkowate ukształtowanie terenu dodaje jej jeszcze większej malowniczości.

Jeżeli chodzi o najbliższe kompleksy leśne, to znajdują się one głównie na południe od Kraszowa. W swoich wyprawach na Wzgórza Twardogórskie i okolice, rzadko dochodzę do Kraszowa. Do wyróżniających się budowli wsi należy zaliczyć przede wszystkim dwór, który po drugiej wojnie światowej dwór należał do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. W budynku urządzono mieszkania i szkołę. Obecnie dawna rezydencja jest własnością gminy Międzybórz i w dalszym ciągu pełni funkcję mieszkalną.

Kraszowa nie mam jeszcze zinwentaryzowanego pod kątem sędziwych i wyróżniających się okazów dendroflory. Planuję ją wykonać podczas zbliżającego się sezonu zimowego. Za to miałem już okazję zapoznać się z dębem, który został powołany na pomnik przyrody na mocy uchwały nr XXXIV/202/2018 Rady Miejskiej w Międzyborzu z dnia 21 lutego 2018 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody ( Uchwała_nr_XXXIV2022018_RM_w Międzyborzu_w_spr._ustan._PP ).

Uchwałą powołano na pomniki przyrody 3 dęby szypułkowe. Jednym z nich jest opisany przeze mnie w cyklu pereł dendroflory WT 2016 dąb szypułkowy “Król Bagien”. Cieszę, się, że ten mocarny dąb doczekał się pomnikowego uhonorowania. Natomiast bohater dzisiejszego wpisu to pomnikowy dąb szypułkowy, którego nazwałem “Kraszowianinem”.

Aby dojść do drzewa należy maszerować na południe od wsi przy granicy lasu i pól uprawnych. Drzewo rośnie ok. 250 m na wschód od drogi powiatowej 1495 z Kraszowa do Komorowa. Trzeba przyznać, że miejsce, w którym rośnie dąb jest urokliwe i ustronne, natomiast “Kraszowianin” dopełnia całości sielskiego krajobrazu.

Drzewo to odnajdziemy w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Kraszowianin ). Według zawartych w nim informacji, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 510 cm, wysokość 26 metrów, a szacowany wiek okazu to 317 lat. Imię drzewu nadałem dla jego lepszej identyfikacji i opisu. Nie jest obowiązujące w świetle uchwały, ale może spodoba się mieszkańcom Kraszowa. ;))

Dąb “Kraszowianin” pięknie prezentuje się w porze letniej na tle łanów zbóż i ściany lasu, którą widać za drzewem. Jadąc pobliską drogą powiatową łatwo przeoczyć “Kraszowianina”, pomimo jego okazałych rozmiarów. Można go określić jako dębowego pustelnika wśród zbóż i sosnowych lasów. Sylwetka dębu wskazuje, że wyrósł on na otwartej przestrzeni jako soliter, tylko obecnie rośnie za nim o wiele młodszy las.

Dane dotyczące okazu, które odnajdziemy w CRFOP i przywołanej uchwale można przyjąć za aktualne, ponieważ pochodzą z 2018 roku, a więc z punktu widzenia czasu (kilkanaście/kilkadziesiąt lat), jaki jest potrzebny do istotnego powiększenia gabarytów przez drzewo, upłynął stosunkowo krótki okres. Jednak i tak pokusiłem się o pomiar obwodu pierśnicowego pnia “Kraszowianina”.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Wynik jaki otrzymałem to 507 cm, czyli o 3 cm mniej niż drzewo miało mieć w roku powołania go na pomnik przyrody, czyli w 2018. W sumie to drobna różnica, którą można potraktować jako ciekawostkę i nie rozpatrywać jej w kategoriach znaczącego błędu pomiarowego. “Kraszowianina” charakteryzuje stosunkowo krótki, walcowaty pień z wyraźnie rozszerzoną szyją korzeniową. 

Pierwsze konary i gałęzie wyrastają z pnia już na wysokości 2-3 metrów. Drzewo należy do osobników silnie ugałęzionych. Niektóre pędy sięgają niemal do powierzchni gruntu. Pień wygląda na mocny i zdrowy, bez wypróchnień i obecności grzybów pasożytniczych. Ogólny stan zdrowotny drzewa i techniczny drzewa jest dobry.

Na dębie notuje się nieliczne wyłamane gałęzie i kilku-procentowy posusz. Z racji swojej ustronnej lokalizacji, drzewo to należy uznać za jeden z najbardziej ukrytych pomników przyrody gminy Międzybórz. Do tej kategorii można było zaliczyć również dąb “Król Bagien”, ale obecnie, po dość rozległej wycince lasów w jego pobliżu, “Król Bagien” został odsłonięty i jest widoczny z daleka.

I jeszcze kilka zdań na temat korony “Kraszowianina”. Szeroka, regularna, rozłożysta, obficie ugałęziona i ulistniona. W sezonie wegetacyjnym znacznie przysłaniająca pień drzewa. Zastanawiam się nad rzeczywistym wiekiem drzewa. W uchwale powołującej pomnik przyrody wskazano, że: “Przybliżony wiek drzewa określa się na około 317 lat”.

Szkoda, że w uchwałach powołujących pomniki przyrody nigdy nie podaje się źródeł i metod, na podstawie których oszacowano wieka danego okazu. Jednak przyjmując szacowane 317 lat, to obecnie drzewo ma już 321 lat. To spory kawałek czasu, chociaż dla dębu to może być dopiero połowa (albo i mniej) życia.

PODSUMOWANIE

1) Na mocy uchwały nr XXXIV/202/2018 Rady Miejskiej w Międzyborzu z dnia 21 lutego 2018 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody, w gminie Międzybórz powołano 3 nowe pomniki przyrody. Jednym z nich jest dąb szypułkowy “Kraszowianin” z Kraszowa, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 507 cm, wysokość 26 metrów, a szacowany wiek to 321 lat. Drzewo odznacza się stosunkowo krótkim pniem, regularną, rozłożystą i silnie ugałęzioną oraz ulistnioną koroną.

2) “Kraszowianin” znajduje się w dobrej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym. Notuje się na nim wyłamania kilku konarów i gałęzi. Dąb rośnie w ustronnym miejscu, tuż na skraju lasu. W porze letniej prezentuje się bardzo malowniczo na tle łanów zbóż i rosnącego za nim lasu sosnowego. Z uwagi na soliterowy pokrój i sylwetkę, niektóre pędy drzewa zwisają prawie do powierzchni gruntu. To sprawia, że osobnik ten wygląda jeszcze bardziej atrakcyjnie i wyraziście.

3) Drugim dębem, który został powołany w 2018 roku na nowy pomnik przyrody w gminie Międzybórz jest okaz rosnący w lesie na terenie Niwek Kraszowskich i to on będzie zaprezentowany w następnym artykule. To drzewo nie otrzymało ode mnie imienia lub jakiegoś określenia. Natomiast do końca cyklu pereł dendroflory 2021 pozostały już tylko 3 artykuły.