Aktualności
- 13 gru, 2022
Temperatura, opady i usłonecznienie w listopadzie 2022 roku.
Temperatura, opady i usłonecznienie w listopadzie 2022 roku.
Tegoroczny listopad pod kątem termicznym był wyraźnie podzielony na dwie części. Pierwsza połowa miesiąca była cieplejsza, druga chłodniejsza z pierwszymi, większymi spadkami temperatur poniżej zera na terenie całego kraju. Pod względem opadów był to miesiąc skrajnie suchy, a jeśli chodzi o usłonecznienie bardzo zróżnicowany. Specjaliści z IMGW przygotowali jego podsumowanie.
TEMPERATURY
Średnia obszarowa temperatura powietrza w listopadzie 2022 r. wyniosła w Polsce 4,3°C i była o 0,2 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny listopad należy zaliczyć do miesięcy normalnych termicznie.
Najcieplejszym regionem Polski był Pas Pobrzeży i Wybrzeży Południowobałtyckich, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 5,4°C (wyższa o 0,5 stopnia od normy), najchłodniejszym – Sudety, ze średnią 3,5°C (0,2 stopnia poniżej normy).
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., listopad 2022 r. plasuje się na 31.-32. pozycji. Jednocześnie był to piętnasty najcieplejszy listopad w XXI wieku (chłodniejszy o 2,5 stopnia od rekordowego listopada 1963 r.). Najchłodniejszy od początku II połowy XX wieku był listopad 1993 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła tylko –1,3°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w listopadzie pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na całym obszarze kraju, z wyłączeniem terenów podgórskich i górskich, były dodatnie. Najcieplej było Helu i Świnoujściu (6,2°C), najchłodniej zaś w Suwałkach, Białymstoku i Zakopanem (2,4°C). W szczytowych partiach pasm górskich średnie miesięczne wartości temperatury były oczywiście najniższe (Kasprowy Wierch: –1,5°C, Śnieżka: –0,7°C).
Najwyższą wartość temperatury powietrza (20,8°C) odnotowano 1 listopada w Zakopanem (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Warto odnotować, że najwyższe wartości temperatury w listopadzie wystąpiły na wszystkich stacjach w Polsce w dniach 1-2 lub 6-8. Na Śnieżce 1 listopada zanotowano 14,4°C, a na Kasprowych Wierchu 12,9°C. Najniższą wartość temperatury (poza stacjami górskimi) zarejestrowano 20 listopada w Kozienicach i Suwałkach (–11,2°C). Na Śnieżce i Kasprowym Wierchu najchłodniej było 19 listopada: odpowiednio –14,7°C oraz –12,2°C.
W listopadzie średnie dobowe wartości temperatury powietrza (średnia obszarowa dla Polski) mieściły się przez większą część miesiąca między wartościami kwantyli 95% a średnią wieloletnią, wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Pierwsza połowa miesiąca była cieplejsza od normy, a druga – chłodniejsza.
Występujący od szeregu lat wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w listopadzie 2022 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 1,5°C. Proces ocieplenia występuje co prawda od połowy lat 90. XX wieku, ale jest on niezwykle silny. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w listopadzie występuje na obszarze Pobrzeży, Pojezierzy i w Karpatach (do 1,3°C), najsłabszy – w Sudetach (do 1,66°C).
OPADY
Obszarowo uśredniona suma opadów atmosferycznych w listopadzie wyniosła w Polsce 18,9 mm i była o 20,8 mm niższa od normy dla tego miesiąca, określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej miniony listopad należy zaliczyć do miesięcy skrajnie suchych (opady stanowiły 48 proc. normy dla tego miesiąca).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., listopad 2022 r. plasuje się na 70. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był listopad 2010 r. (ze średnią sumą 89,0 mm), najmniej – w 2011 r. (zaledwie 3,4 mm). Co ciekawe, pięć najbardziej ubogich w opady listopadów wystąpiło w XXI wieku.
Rozkład przestrzenny sumy opadów w listopadzie 2022 r. był słabo zróżnicowany. Najwyższe sumy miesięczne (powyżej 70 mm) odnotowano w Tatrach, Kotlinie Nowotarskiej, Lesku, Lęborku i Koszalinie. Z kolei najniższe opady, poniżej 20 mm, wystąpiły na szeregu innych stacji. W stosunku do średniej wieloletniej (1991-2020) opady w listopadzie 2022 roku na prawie całym obszarze kraju zawierały się w granicach 20-90% normy (jedynie w Lesznie i w okolicy opady przekroczyły normę). Rozkład anomalii w stosunku do normy wieloletniej odzwierciedla w znacznym stopniu przestrzenny rozkład opadów.
Zmienność skumulowanej sumy opadów atmosferycznych (od 1 stycznia 2022 r.) na obszarze kraju pokazuje, że wysokość opadów od połowy lutego systematycznie wzrastała. Następnie nastąpił okres, gdy opady były znikome i dopiero pod koniec marca skumulowana suma zaczęła przyrastać. W kwietniu opady utrzymywały się w graniach normy, w efekcie indeks skumulowanych opadów dla całego kraju był zbliżony do normy wieloletniej. Jednak w ostatnich dniach kwietnia rozpoczął się trwający ponad 20 dni okres bezopadowy, wystąpiła susza atmosferyczna. Ponownie opady pojawiły się dopiero w ostatniej dekadzie maja. Od tego momentu opady na obszarze Polski występowały w miarę regularnie, ale ich wysokość była poniżej normy miesięcznej (w lipcu niższa o 9,5%).
Pod koniec lipca zaznaczył się epizod intensywnych i wydajnych opadów. W stosunku do normy wieloletniej, suma opadów od początku 2022 r. jest niższa o blisko 20%. Przy wysokich temperaturach powietrza, okresowo ekstremalnie wysokich, występowały warunki niesprzyjające poprawie wilgotności gleby. Silniejsze opady na przełomie drugiej i trzeciej dekady sierpnia nie przyniosły znacznej poprawy ze względu m.in. na fale upałów. We wrześniu częstość występowania opadów i ich wysokość były wyższe, niestety pierwsza połowo października charakteryzowała się praktycznie brakiem opadów, a w drugiej połowie miesiąca były one stosunkowo niewysokie. Podobnie wyglądała sytuacja pluwialna w listopadzie. W konsekwencji tego skumulowany deficyt opadów w skali całego 2022 roku jest rzędu 65 mm, co stanowi blisko 15% normy wieloletniej.
Wysokość opadów atmosferycznych w listopadzie charakteryzuje się dużą zmiennością z roku na rok. Jednak widoczny jest wyraźny trend spadkowy, wskazujący na zmniejszanie się ilości opadów w tym miesiącu (w okresie od 1951 roku) o blisko 8 mm (co odpowiada 20% normy z lat 1991-2020.
USŁONECZNIENIE
Przedostatni miesiąc w roku jest kojarzony z mgłami i znacznym zachmurzeniem. W tym roku listopad był wyjątkowo skąpy w słoneczne chwile na północnym-wschodzie kraju. W Suwałkach Słońce świeciło zaledwie przez 10 godzin. To była tylko jedna trzecia normy. Najwięcej słońca było na Dolnym Śląsku, u podnóży Sudetów. W porównaniu z Suwałkami usłonecznienie było aż o 12 razy wyższe.
