Aktualności
- 25 lis, 2022
Pozostałe pomnikowe drzewa w Łęgowie.
Pozostałe pomnikowe drzewa w Łęgowie.
Łęgowo oczarowało treehunterów. W woj. lubuskim, praktycznie każda miejscowość oferuje zabytki, często będące świadectwem finezji, kunsztu i piękna dawnej sztuki w budownictwie oraz bogactwo przyrodnicze. To najbardziej zalesione województwo w Polsce. Wiele małych wsi jest położona wśród borów i kniei, często prowadzi do nich jedna “old-skulowa” droga, a więc taka zarośnięta na poboczach lasami.
Obchód po pozostałych pomnikach przyrody Łęgowa rozpoczynam od centralnej części wsi, w której znajduje się dawny zespół rezydencjonalno-folwarczny i park o pow. ok. 6 ha. Zajmuje on obszar w kształcie prostokąta, rozciągniętego w kierunku pn.-pd. Podzielony jest na dwie części przez główną drogę w kierunku Klępsk-Buków. Granicę pn. części parku od wsch. wyznacza droga biegnąca do dawnego domu ogrodnika, od zach. – brukowana droga do folwarku, od pn. – teren dawnych folwarków. Granicę pd. części parku od zach. wyznacza droga w kierunku Sulechowa, od pd. i wsch. – pola uprawne.
W przypałacowej części parku zachował się cenny wielogatunkowy starodrzew, który tworzą między innymi: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk zwyczajny, świerk pospolity, dąb szypułkowy forma stożkowa ‘Fastigiata’. Spośród gatunków aklimatyzowanych zachowały się: platan klonolistny, daglezja zielona, tulipanowiec amerykański, kasztanowiec biały. Założenie stanowi cenny przykład spójnego zespołu przestrzennego, gdzie zabudowa rezydencjonalna z parkiem została ściśle powiązana z elementami zabudowy folwarcznej i otaczającym krajobrazem.
Obecnie niezabezpieczony pałac popada w ruinę, a wraz z nim jego najbliższe otoczenie. Układ dawnych ścieżek oraz obrys stawu są nieczytelne. Pd. część parku uległa całkowitemu przekształceniu, przybierając charakter terenu leśnego i zacierając jednocześnie oś widokową wytyczoną wzdłuż promenady.
Źródło: https://www.lwkz.pl/monument/show/id/810
(1) ŚWIERK POSPOLITY 336 CM (WG CRFOP)
Na terenie parku jedno drzewo objęto ochroną pomnikową. Jest to okazały świerk pospolity, o którym wspomnieli autorzy albumu “Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze” przy opisie potężnego dębu “Łęgowiak”.
Drzewo to odznacza się bardzo dobrym stanem zdrowotnym i technicznym. Według informacji zamieszczonej na tabliczce, obwód pnia świerku wynosi 285 cm, co na chwilę obecną jest już nieaktualne.
Według informacji z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody ( Świerk_pospolity_w_Łęgowie ), aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 336 cm, wysokość okazu to 32 metry. Świerk objęto ochroną pomnikową na mocy Rozporządzenia Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.
Nowszym aktem prawnym sankcjonującym pomnikową ochronę drzewa jest Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody. Zważywszy na fakt coraz częściej występujących, długotrwałych susz w woj. lubuskim, tak zdrowy i witalny świerk należy rozpatrywać w kategoriach bardzo cennych osobników, ponieważ świerki są mocno podatne na suszę i szybko zamierają.
Korona ponad trzydziesto-metrowego dendrologicznego piękna jest regularna, bujna, bogato ugałęziona, a całość pokrywa gęsty i szczelny garnitur ulistnienia (igieł).
(2) GRUPA DWÓCH DĘBÓW SZYPUŁKOWYCH PRZY KOŚCIELE 493 CM I 471 CM (WG CRFOP)
Teraz przenoszę się nieco na północ Łęgowa, na teren parafii pw. św. Stanisława Biskupa, na którym rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Obecna świątynia została zbudowana w latach 1930-1931, jako zbór protestancki. Poświęcona 15 sierpnia 1945 r. Pierwszy zabytkowy, drewniany kościół spłonął w 1929 r.
Przy pierwszych oględzinach sylwetek pomnikowych drzew wyraźnie widać, że znajdują się one w dość zróżnicowanej kondycji zdrowotnej. Pierwszy dąb jest witalny, drugi wyróżnia słabsza kondycja, a jego wygląd jest bardziej rachityczny.
Oba dęby powołano na pomniki przyrody mocą Rozporządzenia Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. jako “Skupienie drzew – 2 obiekty. Drugim obowiązującym aktem prawnym jest Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
Zgodnie z danymi zawartymi w CRFOP ( Grupa_2_dębów_szypułkowych_w_Łęgowie ), dęby mierzą odpowiednio 493 cm i 471 cm w obwodzie pnia na wysokości pierśnicy, a wysokość każdego drzewa wynosi 27 metrów.
Pierwszy grubszy dąb rośnie po prawej stronie ścieżki prowadzącej do kościoła. Na jego pniu przybito tabliczkę, na której widnieją nieaktualne dane co do obwodów pni drzew.
Na pniu dębu widać ślady i blizny po chirurgicznej redukcji konarów i gałęzi. Dodatkowo, strefa życia drzewa, a więc jego przestrzeń i swoboda w kształtowaniu systemu korzeniowego została częściowo ograniczona przez jezdnię i ścieżkę.
Sporej redukcji chirurgicznej poddano też górną część korony, zwłaszcza nad ścieżką. Nie mi oceniać, czy prace te zostały wykonane zgodnie ze sztuką arborystyczną.
Pień pomnikowego dębu oglądany od strony południowo-zachodniej.
Sylwetka całego drzewa. Wyraźnie widać, że osobnik ten znacznie szybciej przybrał jesienne barwy w porównaniu do drugiego pomnikowego dębu.
Drugi pomnikowy dąb rośnie na lewo od ścieżki prowadzącej do kościoła i charakteryzuje się zdecydowanie lepszą kondycją zdrowotną oraz stanem fito-sanitarnym.
Także został poddany cięciom chirurgicznym i pielęgnacyjnym, po których pozostały blizny i zgrubienia na pniu. Za to korona drzewa wygląda bardzo dobrze.
Jest regularna, ugałęziona, obficie ulistniona i sprawia wrażenie zdrowej. Dęby przykościelne należą do jednej z dendrologicznych wizytówek centralnej części Łęgowa.
(3) DĄB SZYPUŁKOWY PRZY DRODZE 465 CM (WG CRFOP)
Czas na południową część Łęgowa, a właściwie sam kraniec wsi, przy głównej drodze w kierunku do Klępska. Po prawej stronie szosy uwagę przyciąga ciekawy szpaler dębów szypułkowych. Ostatni rosnący w nim dąb został uhonorowany statusem pomnika przyrody.
Powstaje pytanie – dlaczego tylko on? Cały szpaler zasługuje na taką formę ochrony, jednak z jakichś względów, ochroną objęto tylko jedno drzewo. Być może dlatego, że jest najgrubsze.
W CRFOP wskazano, że pomnikowy dąb to “drzewo o pokaźnych rozmiarach i szczególnych walorach przyrodniczych.” To sformułowanie można odnieść do całego dębowego szpaleru. Poza tym, większość drzew osiągnęła w nim wymiary pomnikowe.
Tabliczka na pomnikowym egzemplarzu zawiera nieaktualne dane co do obwodu pnia (433 cm).
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 465 cm, wysokość 23 metry – według CRFOP ( Dąb_szypułkowy_przy_drodze_w_Łęgowie ). Drzewo powołano na pomnik przyrody Rozporządzeniem Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Aktualnie obowiązującym aktem prawnym utrzymującym ochronę pomnikową drzewa jest Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
Tak, jak wszystkie pozostałe szpalerowe dęby, tak i pomnikowy osobnik charakteryzuje sylwetka charakterystyczna dla drzew soliterowych, ale poddanych różnym zabiegom korekcyjno-redukującym.
Stan zdrowotny i techniczny drzewa jest dobry. Rany po cięciach w większości są już zabliźnione, korona szeroka, symetryczna z pojedynczymi wyschniętymi konarami.
Szpaler dębowy z pomnikowym osobnikiem na pierwszym planie w stanie bezlistnym, oglądany od strony południowej.
Podobne ujęcie drzew w stania ulistnienia i jednocześnie jesiennego wybarwiania się liści. Aby obejrzeć następne pomnikowe drzewa Łęgowa, należy udać się do lasu.
(4) PIERWSZY DĄB SZYPUŁKOWY W LESIE 479 CM
Przenoszę się w zachodnie rejony okolic Łęgowa, które częściowo porastają piękne lasy. Celem jest oddział 75a, gdyż to na jego powierzchni rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Po drodze można podziwiać kilka innych ciekawych drzew.
Odnajdziemy tu też fragmenty gospodarczego lasu sosnowego, oczywiście od razu kojarzącego się z grzybami. Podczas wycieczki znaleźliśmy kilka sztuk podgrzybków i rydzów, ale były to już owocniki z głębokiej wyprzedaży – bardzo mokre i stare, nie nadające się do zbioru, w związku z czym pozostały w lesie.
I w końcu, przedzierając się przez liczne krzewy, trawy i zarośla dochodzimy do zarastającej leśnej polany, która emanuje wspaniałym klimatycznym nastrojem. Tu szukamy leśnych Entów.
Jest pierwszy, jakże inaczej prezentujący się od tych miejskich – mocno pociachanych chirurgicznie i ograniczony ze wszystkich stron betonem. Tutaj w lesie drzewo żyje i oddycha pełnią systemu korzeniowego.
Dąb rośnie w głębi lasu po zachodniej stronie zarastającej polany. Miejsce to, jak i polana oraz wszystko wokół jest szczególnie urokliwe dzięki swobodzie, jaką ma tu las, chociaż miejscami trudno się przedrzeć przez bujną roślinność (to akurat zaleta tego stanowiska).
Drzewo powołano na pomnik przyrody Rozporządzeniem Nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 20 grudnia 1990 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Aktualnym aktem prawym dotyczącym pomnikowego dębu jest Rozporządzenie Nr 36 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
Pomnik przyrody oznaczono tabliczką, na której mamy nieaktualne dane. W CRFOP ( Dąb_szyp._nr1_w_głębi_lasu ) wskazano, że dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 456 cm, wysokość okazu 23 metry.
Pomiar z października 2022 roku dał wynik 479 cm obwodu pierśnicowego pnia. Na wysokość drzewo ma około 26-27 metrów.
Największym atutem leśnego Enta jest jego baśniowa rozłożysta korona z bardzo licznymi stanowiskami mchów, które “spływają” zielonymi strumieniami po całym pniu, aż do napływów korzeniowych. Drzewo wygląda wspaniale!
Stan zdrowotny i techniczny okazu jest dość dobry, jednak to sylwetka i szczegóły pokroju Enta stanowią najwspanialszą nagrodę, jaką możemy otrzymać po dotarciu do niego. Wszelkie przedzieranie się przez gęstwiny zostaje wielokrotnie nagrodzone.
(5) DRUGI DĄB SZYPUŁKOWY W LESIE 486 CM
Około 50 metrów na wschód w odległości od pierwszego pomnikowego dębu rośnie drugi leśny Ent, a w pobliżu drugiego trzeci, o którym niżej również wspomniałem, chociaż nie jest pomnikiem przyrody.
Pomnikowy osobnik z daleka prezentuje się okazale, jego jaskrawe wybarwienie się liści na kolory jesieni, potęguje odczucie dostojności i osobliwej urody drzewa.
Podstawy prawne powołania pomnika przyrody są identyczne jak w przypadku pierwszego dębu. Dane z CRFOP ( Dąb_szyp._nr2_w_głębi_lasu ) informują, że obwód pierśnicowy pnia osobnika wynosi 481 cm, wysokość 24 metry.
Również jego oznaczono stosowną tabliczką z nieaktualnym już danymi w zakresie obwodu pnia, jednak nie mam o to absolutnie żadnych pretensji do opiekunów pomnikowych drzew Łęgowa. Najważniejsze, że drzewa są oznaczone, co znacznie ułatwia ich odnalezienie i upewnienie się, że mamy do czynienia z pomnikami przyrody ożywionej figurującymi w rejestrach.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia zawsze można zmierzyć na miejscu, co zresztą uczyniliśmy w przypadku leśnych Entów. Drugi z nich ma obecnie w “pasie” 486 cm. Wysokość drzewa wynosi około 25-26 metrów.
Stan zdrowotny rośliny jest dobry, jednak na jej pniu ciągnie się podłużna blizna po wyłamanym, okazałym konarze z widocznym rozkładem drewna i ubytkami kory. Na szczęście dąb dzielnie “łata” ranę.
Na zdjęciu ponownie piękny dębowy Ent w całej okazałości na leśnej włości.
NIEPOMNIKOWY DĄB SZYPUŁKOWY 460 CM
Zaledwie kilkanaście od niego, ciut głębiej w lesie rośnie jeszcze jeden dąb szypułkowy, którego nie objęto ochroną pomnikową, chociaż nic mu nie brakuje, aby dołączył do pomnikowego duetu i rozszerzył go do rangi trio.
Tym bardziej, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 460 cm, a więc jest o 160 cm grubszy od minimalnego pomnikowego obwodu dla dębu szypułkowego, który obecnie ustalono na poziomie 300 cm.
(6) GRUPA TRZECH LIP DROBNOLISTNYCH 368 CM, 487 CM, 499 CM (WG CRFOP)
I w końcu znajdujemy się na skraju śródleśnego pola uprawnego, gdzie przy jego północnej krawędzi rośnie pomnikowa grupa lip drobnolistnych. Drzewa objęto ochroną na mocy Zarządzenia Nr 139/87 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 12 listopada 1987 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.
Przy drzewach ustawiono tablicę informującą o grupie pomnikowych drzew, a na pniu jednej lipy przyczepiono tabliczkę z zawartą informacją, że obwody pni poszczególnych osobników mierzą 450, 390 i 320 cm.
Bardziej aktualne dane w CRFOP ( Grupa_3_lip_drobn._na_granicy_śródleśnego_pola ) wskazują, że obwody pierśnicowe drzew zwiększyły się do rozmiarów 368, 487 i 499 cm. Wysokość lip wynosi odpowiednio 19, 21 i 22 metry.
Nie weryfikowaliśmy tych danych z uwagi na znaczne utrudnienie pomiarów przez liczne pędy odroślowe wyrastające przy pniach pomników przyrody. Warto wspomnieć, że rośnie tu więcej lip, my naliczyliśmy 6.
Jeszcze w drugiej połowie października drzewa tworzyły gęsty “kokon” z liści, które zwisały na pędach niemal do samej ziemi.
Co do sylwetek drzew – jak to bywa na starszych lipach, natura rzeźbi na nich zgrubienia, narośla, wykrzywia i wygina konary, jednym zdaniem – daje upust swojej nieograniczonej różnorodności.
Na lipach kończy się przygoda z pomnikowymi drzewami Łęgowa, ale warto jeszcze wspomnieć o głazie narzutowym, który reprezentuje pomnik przyrody nieożywionej.
GŁAZ NARZUTOWY ZE ZNAKAMI (RUNAMI)
Sposób dotarcia do niego, jak i dokładny opis eratyku znajduje się w artykule Marka, dlatego zachęcam do jego przeczytania: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=1233
Podstawowe informacje o obiekcie znajdziemy również przy samym narzutniaku i w CRFOP ( Głaz_narzutowy_ze_znakami(runami) ).
Natomiast pomnikowym drzewom Łęgowa, Marek poświęcił ten wpis ( https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=17241 ) i obowiązkowo zapraszam do jego lektury. ;))
P O D S U M O W A N I E
W Łęgowie (woj. lubuskie, powiat zielonogórski, gmina Sulechów), poza potężnym pomnikowym dębem szypułkowym “Łęgowiakiem” oraz najgrubszą robinią akacjową (nie posiadającą statusu pomnika przyrody) rosnącą na terenie Lasów Państwowych, a być może i w Polsce, możemy podziwiać jeszcze kilka innych ciekawych drzew o statusie pomników przyrody.
1) Pierwszym z nich jest świerk pospolity o obwodzie pierśnicowym pnia 336 cm i wysokości 32 metrów, którego odnajdziemy na brzegu parku podworskiego, za budynkiem dawnego dworu.
2) Przy wejściu do kościoła rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Obwody pierśnicowe pni drzew wynoszą 493 i 471 cm, wysokość każdego osobnika to 27 metrów.
Dąb po lewej stronie ścieżki znajduje się w dużo lepszej kondycji w porównaniu do dębu rosnącego po prawej stronie.
Pień jednego z dębów oznaczono stosowną tabliczką.
3) Po prawej stronie drogi w kierunku do Klępska znajduje się ciekawy szpaler dębów szypułkowych. Ostatni osobnik oznaczony tabliczką posiada status pomnika przyrody.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 465 cm, wysokość 23 metry.
4) W zachodnich rewirach miejscowości w głębi lasu, na końcu mało uczęszczanej, zarastającej drogi leśnej przy polanie, rośnie pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 479 cm i wysokości 26-27 metrów.
5) W odległości około 50 metrów od niego odnajdziemy drugiego leśnego Enta, który również reprezentuje dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 486 cm i wysokości ok. 25-26 metrów.
W bliskim sąsiedztwie rośnie jeszcze jeden dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 460 cm, który nie został uhonorowany statusem pomnika przyrody.
6) Listę pomników przyrody ożywionej Łęgowa i okolic zamyka grupa trzech pomnikowych lip drobnolistnych rosnących w południowych czeluściach miejscowości, przy skraju śródleśnego pola. Obwody pierśnicowe lip wynoszą 368, 487 i 499 cm, natomiast ich wysokość 19, 21 i 22 metry.
