facebooktwitteryoutube
O Blogu Aktualności Las Grzyby Pogoda Perły dendroflory Drzewa Wrocławia Wywiady Z życia wzięte Linki Współpraca Kontakt
Aktualności - 01 gru, 2022
- brak komentarzy
Powierzchniowy pomnik przyrody “Tańczący Bór” z Zielonej Góry.

Powierzchniowy pomnik przyrody “Tańczący Bór” z Zielonej Góry.

Województwo lubuskie wyróżnia się nie tylko największą lesistością w kraju i wieloma najgrubszymi drzewami danego gatunku. Do wyjątkowych osobliwości dendrologicznych, wzbogacających różnorodność i atrakcyjność przyrodniczą województwa, należą też powierzchniowe pomniki przyrody, najczęściej skupiska sosen zwyczajnych o nietypowym pokroju i/lub sędziwym wieku. Cztery tego typu osobliwości zaprezentowałem na blogu w sierpniu.

Lokalizacja Powierzchniowego Pomnika Przyrody “Tańczący Bór” na mapie GDOŚ

Dzisiaj dokładam piątą, którą jest najnowszy powierzchniowy pomnik przyrody o wdzięcznej nazwie “Tańczący Bór”. Znajduje się na terenie leśnym przylegającym od południa do drogi nr 32 (Trasa Północna), w pobliżu zjazdu z drogi ekspresowej S3.

“Tańczący Bór” odwiedziliśmy z Markiem (pomniki-przyrody.pl) pod koniec czerwca. Gorąca letnia aura spowodowała, że w powietrzu unosił się intensywny aromat żywicy, który stanowił jeszcze większą zachętę do wejścia w świat roztańczonych sosen w borze. 

Powierzchniowy pomnik przyrody został powołany na mocy uchwały Nr LVI.869.2022 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 26 kwietnia 2022 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody ( Uchwała nr LVI.869.2022 RM Zielona Góra z 26.04.2022 r. w spr. ustan. PP ).

W paragrafie pierwszym przytoczonej uchwały zapisano, że “Ustanawia się pomnikiem przyrody drzewostan sosnowy, zajmujący powierzchnię 4,93 ha rosnący na działce nr 188/3, obręb 0012 w Zielonej Górze, nadając powierzchniowemu pomnikowi przyrody nazwę: „Tańczący Bór”. I dalej: “Grupa drzew wymieniona w § 1 podlega ochronie w celu zachowania szczególnej wartości przyrodniczej i krajobrazowej.”

“Tańczący Bór” został też zamieszczony na wykazie w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Tańczący_Bór_w_Zielonej_Górze ). Wokół niego rozciągają się sosnowe drzewostany gospodarcze o normalnych, prostych pniach. Natomiast kiedy zbliżamy się do “Tańczącego Boru”, to drzewa wyraźnie zaczynają “falować i tańczyć”.

Teren pozostaje w administracji PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Przytok, w leśnictwie Kisielin. Drzewostan sosnowy, który jest objęty ochroną, od lat nie jest użytkowany gospodarczo. Plan Urządzania Lasu Nadleśnictwa Przytok na lata 2021 – 2030, określa wiek drzewostanu na 176 lat.

Rosnące w nim drzewa charakteryzują się nietypowymi dla sosny kształtami, przybierając formy kandelabrowe, łukowato wygięte, poskręcane. Luźne zwarcie drzew, brak większych krzewów i podszytu, nadaje wrażenie lasu parkowego z „zachowanymi” układami alejek i osiami widokowymi.

Bliskie położenie od miasta i zamieszkałych osiedli sprawia, że jest to miejsce znane lokalnej społeczności, a przez to licznie odwiedzane. Dostęp ułatwia przebiegający obok szlak rowerowy. Zachowanie tak ciekawego w swojej formie krajobrazowej drzewostanu w obrębie miasta, istotnie przyczyni się do pogłębienia świadomości ekologicznej, a także znacząco wzbogaci różnorodność biologiczną obszarów objętych ochroną w mieście.

Źródło: https://zielonagora.naszemiasto.pl/zielona-gora-tanczacy-bor-pomnikiem-przyrody-czym-tak-te/ar/c7-8790579

Teorii na temat tego, dlaczego sosny w “Tańczącym Borze” przybrały takie kształty jest kilka, ale żadna z nich nie jest pewna. Jedna z nich mówi, że młode sosny były zgryzane przez wypasane zwierzęta gospodarskie, jednak wydaje się ona wątpliwa, ponieważ obszar ten i jego okolica był lasem od stuleci, co znajduje potwierdzenie na starych mapach.

Oczywiście nie wyklucza to możliwości, że zwierzęta były wypasane na terenie leśnym, tym bardziej że stare mapy nie podają żadnej dodatkowej informacji oprócz tej, że był tu las. Nic nie wiemy o jego strukturze, wieku i formie użytkowania.

Kolejnym podejrzanym, jest skrętak sosny, którego sprawcą jest mikroskopijny grzyb atakujący jednoroczne pędy młodych sosen. Uszkadzane przez grzyba pędy charakteryzują się łukowatym, zaburzonym wzrostem a zaatakowane drzewo może w kolejnych latach cechować się nieprawidłowym wzrostem.

Podobna sytuacja może wystąpić, gdy sosny są uszkadzane przez żerujące gąsienice zwójek. Są to małe niepozorne ćmy, których gąsienice wgryzają się początkowo w nasadową część igły, a następnie w pączki okółkowe. Po przezimowaniu gąsienice kontynuują żer w pączku szczytowym i rozwijającym się młodym pędzie sosny. Ich intensywna działalność może powodować zamieranie pędu co w konsekwencji może prowadzić do zniekształcenia wzrostu korony drzewa.

Żadna z powyższych teorii nie jest pewna, możliwe że wiele lat temu wydarzyło się zupełnie co innego, albo że doszło do splotu serii zdarzeń (mróz, zwierzęta, człowiek, owady, wiatr?), które spowodowały, że dziś możemy podziwiać “Tańczący Bór”.

Źródło: https://przytok.zielonagora.lasy.gov.pl/de/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/tanczacy-bor-nowy-pomnik-przyrody-w-nadlesnictwie-przytok/pop_up

Oglądając poszczególne fragmenty “Tańczącego Boru” znaleźliśmy jeszcze jedną wyjątkową ciekawostkę tego miejsca. To “czarcia miotła”, która – jak podaje Wikipedia “jest rodzajem potworności roślin objawiającym się powstaniem wyrośla, będącego gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych, nienormalnie rozwiniętych pędów płonnych. Czarcie miotły występują na drzewach i krzewach – zarówno liściastych, jak i iglastych. Na jednym drzewie czy krzewie może występować więcej niż jedna, obserwowano przypadek, gdy na jednej jodle było ich kilkadziesiąt. Są długoletnie, u jodły na przykład żyją nawet 20 lat. Powstają wskutek zahamowania rozwoju pędu głównego i patologicznego rozwoju wszystkich pąków bocznych (normalnie rozwijają się tylko niektóre z nich).”

Sosny “Tańczącego Boru” zadziwiają niezwykłymi sylwetkami. Jedna z nich szczególnie przykuła moją uwagę, bowiem doszukałem się z niej dziwnej postaci z bardzo małą, zadartą do góry głową i wyciągniętymi, również do góry “ramionami”.

Czy to wołanie o coś? Czy wyrażenie jakiejś emocji? Bólu, smutku, radości, szczęścia? A może zupełnie coś innego?

Drzewo to wywarło na mnie na tyle duże wrażenie, że poprosiłem Marka, aby mi zrobił przy nim zdjęcie.

“Tańczący Bór” należy oglądać pomału, dokładnie wyszukując najbardziej wyróżniające się osobniki. Część z nich jest podobna do siebie, ale można też spotkać takie, które szczególnie się wyróżniają na tle roztańczonego towarzystwa. Jednym z nich jest sosna z powyższego prawego zdjęcia, usychająca i praktycznie pozbawiona już kory.

Podczas podziwiania pomnikowych drzew, mieliśmy też szczęście oglądać go w cieniu i podczas naświetlenia przez słoneczne promienie. Sprawiało to wrażenie, że Słońce nadaje rytm “Tańczącemu Borowi” i dyryguje nim, niczym dyrygent tanecznej orkiestry. Gdy Słońce chowało się za chmury, taniec ustawał…

Gdy tylko wyjrzało zza chmur, sosny “wiły” się w tańcu, przypominającym płomienie palącej się świecy. Wykonywały go z lekkością i finezją, godną mistrzów wieloletniej praktyki tanecznego rzemiosła. ;))

Dodam jeszcze, że nie warto porównywać “Tańczącego Boru” do innych tego typu powierzchniowych pomników przyrody. Każdy z nich ma swój indywidualny charakter, wygląd i emanuje innymi emocjami. Krótko mówiąc – każdy jest jedyny w swoim rodzaju.

Ten unikatowy fragment lasu został opisany również przez Marka na blogu pomniki-przyrody.pl. Jak na “Tańczący Bór” spogląda optymista i pesymista? Zapraszam do lektury artykułu: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=16972

P O D S U M O W A N I E

1) Na mocy uchwały Nr LVI.869.2022 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 26 kwietnia 2022 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody powołano na powierzchniowy pomnik przyrody drzewostan sosnowy, zajmujący powierzchnię 4,93 ha rosnący na działce nr 188/3, obręb 0012 w Zielonej Górze (woj. lubuskie, powiat Zielona Góra, gmina Zielona Góra (miejska)), którego nazwano “Tańczącym Borem”. Celem ochrony jest zachowanie szczególnej wartości przyrodniczej i krajobrazowej sosen o nietypowych kształtach i ponadprzeciętnym wieku (176 lat).

2) Nie wiadomo dokładnie, jakie czynniki spowodowały, że rosnące tu drzewa przybrały tak nietypowe kształty. Leśnicy wskazują na kilka (niskie temperatury, zgryzanie przez zwierzynę, celową działalność człowieka, żerowanie owadów – np. gąsienic motyla zwójki, obecność grzyba – skrętaka sosny, działalność wiatru). Tajemnica powstania “Tańczącego Bory” jest dodatkowym argumentem przemawiającym za tym, aby odwiedzić go osobiście.

3) A jeżeli po lekturze tego artykułu, ktoś zdecyduje się pojechać do “Tańczącego Boru”, niech poszuka również sosny z “czarcią miotłą” – jeszcze jedną osobliwą atrakcją zielonogórskiego, powierzchniowego pomnika przyrody. ;))

Podziel się na:
  • Facebook
  • Google Bookmarks
  • Twitter
  • Blip
  • Blogger.com
  • Drukuj
  • email

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.