Pomnikowy mamutowiec olbrzymi w Brwicach.

Najgrubszy w kraju.

Brwice to wieś położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Chojna. We wsi znajduje się XIII-wieczny, zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Antoniego. Do rejestru zabytków wpisany został również park podworski oraz pozostałość po dworze, na którego skraju rośnie bardzo cenne i słynne drzewo.

Lokalizacja mamutowca olbrzymiego w Brwicach na mapie GDOŚ

Jest nim mamutowiec olbrzymi. Do Europy pierwsze mamutowce sprowadzono ok. połowy XIX wieku. Są często uprawiane jako drzewa ozdobne w parkach, wymagają klimatu łagodnego, morskiego, są wrażliwe na mróz. W Polsce przemarzają, dlatego większość okazów rośnie w zachodniej części kraju.

O osobniku, który rośnie w Brwicach, wspomina Wikipedia. Znajdują się tam już nieaktualne dane o drzewie. Treehunterzy wszystko zaktualizowali.

Do drzewa prowadzą dobrze widoczne oznaczenia, które ustawiono przy głównej drodze. Wystarczy przejść się około 130 metrów i znajdziemy się przy mamutowcu.

Gdy już dotrzemy do celu, to warto zapoznać się z tablicą informacyjną, na której w pigułce podano najważniejsze informacje o gatunku drzewa, jakim jest mamutowiec olbrzymi oraz te, które dotyczą osobnika rosnącego w Brwicach. Opracowanie treści merytorycznej tablicy należy do Marcina Kubusa, Tadeusz Leśnika i Krzysztofa Jankowskiego, czyli tych samych panów, którzy część merytoryczną opisali na tablicy informacyjnej, dotyczącą platana “Olbrzyma” w Chojnie.

Drzewo otoczono drewnianym płotkiem. Jest ono bardzo dobrze widoczne i wyeksponowane. Możemy podziwiać mamutowca z każdej strony.

Na tablicy informacyjnej podano wymiary drzewa aktualne na 2012 rok. Wówczas obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosił 361 cm, wysokość okazu 27 metrów.

Drzewo objęto ochroną pomnikową na mocy rozporządzenia Nr 120/2006 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 8 listopada 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody i odnajdziemy je w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Mamutowiec_olbrzymi_w_Brwicach ).

MAMUTOWIEC OLBRZYMI Z BRWIC W ALBUMIE

DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NASŁYNNIEJSZE.

Zanim podam aktualne parametry drzewa, przybliżę jego charakterystykę z albumu “Drzewa Polski…”. Jak podali jego autorzy: “Drzewo to, po uschnięciu rekordowego okazu z arboretum w Glinnej, jest obecnie najgrubszym polskim okazem mamutowca olbrzymiego. Badania wykazały, iż najprawdopodobniej posadzono go ok. 1895 r. (a więc w czasach, gdy wieś należała do Cesarstwa Niemieckiego i nosiła nazwę Blankenfelde).

To rekordowo długo, bowiem mamutowce nie najlepiej znoszą surowe, polskie zimy. Opisywane drzewo wykształciło walcowaty, smukły, szablasto wygięty pień. Pierwsze konary zaczynają się na wysokości ok. 10 m. Mamutowiec wydaje się stosunkowo zdrowy, jednak w obrębie jego korony można dostrzec ślady po nierównej walce z mrozem.

To, że przetrwał tak długo zawdzięcza zapewne stosunkowo łagodnemu miejscowemu klimatowi. Drzewo otoczone jest dość wysokim, drewnianym płotkiem. Posiada status pomnika przyrody i stanowi lokalną ciekawostkę przyrodniczą.”

OBWÓD PIERŚCIOWY PNIA, WYSOKOŚĆ I WIEK DRZEWA

Po dokładnych oględzinach drzewa, przyszedł czas na pomiar jego obwodu pierśnicowego pnia i policzeniu, o ile zwiększył się on, w stosunku do wcześniejszych pomiarów. Mamy z tym nieco zamieszania.

Bezspornym faktem dla treehunterów jest to, że w dniu 6. sierpnia 2022 roku, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosił 377 cm. Według informacji zawartych na tablicy informacyjnej, obwód ten w 2012 roku wynosił 361 cm, natomiast według autorów wyżej cytowanego albumu, w 2013 roku pomiar obwodu pierśnicowego pnia dał wynik 375 cm.

Gdyby bezkrytycznie przyjąć te wyniki, to wychodzi, że w ciągu roku obwód pnia drzewa zwiększył się o 14 cm (375 – 361), a następnie w ciągu 9 lat, zaledwie o 2 cm. Wydaje mi się, że obwód podany w albumie jest zawyżony. Wysokość drzewa jest zgodna, gdyż zarówno na tablicy, jak i w albumie wskazano na 27 metrów. Za to w CRFOP podano już tylko 23 metry. Wiek mamutowca wynosi 127 lat.

Dużą niespodzianką dla nas było znalezienie kilku pięknych i ciekawie wyglądających szyszek osobnika z Brwic. Tak wyglądają dojrzałe szyszki żeńskie po wysypaniu nasion.

Mamutowce są roślinami jednopiennymi, co oznacza, że kwiatostany męskie i żeńskie powstają pojedynczo na końcach pędów tych samych okazów, czasem te drugie wyrastają parami.

Ciekawe informacje o mamutowcu w Brwicach, znalazłem również na stronie pomorzezachodnie.travel. “Mamutowiec olbrzymi z Brwic jest największy, najstarszy i najgrubszy w Polsce. Został posadzony prawdopodobnie w 1895 r. przez rodzinę generała Henninga von Trescow, organizatora kilku zamachów na Hitlera. Po wojnie przybyli tu osadnicy ze wschodu, którzy dostrzegli wyróżniające się w parku drzewo. Zaczęto wierzyć, że mamutowiec ma specjalną moc. Przytulenie się do drzewa miało obdarzać szczęściem i dobrobytem, a dla małżeństw nawet upragnionym synem. 

Niestety wiara w moc mamutowca zaniknęła wraz z najstarszymi mieszkańcami Brwic. Drzewo w ogóle odeszło w niepamięć i dopiero w latach 70. XX wieku znów dało o sobie znać. Rodzeństwo Szelążek, które uczęszczało wtedy jeszcze do szkoły podstawowej, zgłosiło to drzewo do konkursu “Szukamy pomników przyrody” w programie telewizyjnym “Ekran z Bratkiem”. 

W ten sposób mamutowiec stał się znany. Został opisany nawet w książce Cezarego Pacyniaka “Najstarsze drzewa w Polsce”. Dorosły już Andrzej Szelążek, wciąż zauroczony tym drzewem został leśniczym w Brwicach, zaś jego siostra uczy przyrody. Ta historia świadczy o tym, że mamutowiec może faktycznie przynosić szczęście.”

Tradycyjnie zapraszam też do lektury artykułu o mamutowcu w Brwicach na blogu Marka Łuszczyńskiego: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=6417

P O D S U M O W A N I E

1) W Brwicach (woj. zachodniopomorskie, powiat gryfiński, gmina Chojna), w centrum wsi; w luźnym zadrzewieniu na skraju parku, obok kamiennego muru rośnie mamutowiec olbrzymi, który obecnie jest uznawany za najstarsze i najgrubsze drzewo tego gatunku, jakie rośnie na terenie Polski.

2) Aktualne (na dzień 06.08.2022 r.) parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 377 cm – zmierzony zgodnie z zasadami obowiązującymi w dendrometrii, wysokość 27 metrów, wiek 127 lat. Drzewo znajduje się w dobrym stanie technicznym i kondycji zdrowotnej, ale w koronie notuje się ślady po przemarzaniu niektórych pędów w czasie ostrzejszych zim.

3) Z uwagi na fakt, że mamutowce olbrzymie są mało odporne na surowsze, polskie warunki, okaz rosnący w Brwicach należy uznać za wyjątkowo cenny, podobnie zresztą jak pozostałe mamutowce, które odnajdziemy głównie w zachodniej (cieplejszej) połowie kraju.