Aktualności
- 07 sty, 2020
Pomnikowy kasztanowiec biały w parku w Jaworze. Krajowa czołówka.
Pomnikowy kasztanowiec biały w parku w Jaworze.
Krajowa czołówka.
Ponownie Jawor i jego urokliwy park miejski. Nie tylko bukami park zachwyca. Rosną w nim. m.in. pomnikowe platany klonolistne, lipy, wiązy i dęby. Niemniej jedno drzewo, które wrosło się w jaworową, parkową ziemię, zajmuje dendrologiczne miejsce na podium w skali kraju. To ponadprzeciętny i unikatowy kasztanowiec zwyczajny (pospolity), zwany też kasztanowcem białym.
Drzewo wygląda na mocno “wygłodniałe”, ale na szczęście mnie nie zjadło. ;)) Jest to osobnik unikatowy i nad wyraz wspaniały. Wspominają o nim i opisują go Autorzy albumu “Drzewa Polski. Najstarsze. Najgrubsze. Najsłynniejsze”, którzy napisali o nim m.in., że: “Najgrubszy polski kasztanowiec biały rośnie obecnie w miejscowości Jawor.
Jego masywny, lekko przekrzywiony pień na wysokości ok. 4 m rozwidla się na dwie odnogi. Drzewo ma typową dla swego gatunku bardzo gęstą, kopulastą, jakby spłaszczoną koronę. Mimo sędziwego jak na swój gatunek wieku, odznacza się bardzo dobrym stanem zdrowotnym”.
Przy drzewie postawiono tabliczkę informacyjną, która bardzo skrótowo i minimalnie opisuje ten gatunek drzewa, nic nie wspominając o tym konkretnie osobniku. A szkoda, bo jaworski kasztanowiec to drzewo jak najbardziej zasługujące na szerszy opis.
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
Najnowszy pomiar obwodu pierśnicowego pnia (czyli na wysokości 130 cm od podstawy) niezwykłego kasztanowca dał wynik 556 cm. W 2013 roku, kiedy drzewo było zmierzone przez autorów w/w albumu, miało 539 cm obwodu. Oznacza to, że przybyło mu 17 cm w ciągu 6 lat, co średniorocznie daje przyrost o 2,83 cm.
Drzewo figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Pomnikowy_kasztanowiec_biały_w_parku_w_Jaworze ), w którym widnieje informacja, że jest ono zaatakowane przez szrotówka (co niestety jest zmorą kasztanowców w Europie), ma pusty w środku pień, duży ubytek wgłębny w pniu i wypróchnienie.
W tym samym rejestrze podano obwód drzewa, tj. 550 cm, czyli dane te były niedawno aktualizowane. Natomiast w rejestrze wojewódzkim, podano obwód o 30 cm mniejszy, tj. 520 cm.
WYSOKOŚĆ I WIEK DRZEWA
Zauważyłem duże rozbieżności, co do danych o wysokości drzewa. W rejestrze wojewódzkim podano 19 metrów, w CRFOP 27 metrów, a w albumie “Drzewa Polski…” 29 metrów. Wiek drzewa, szacunkowo wynosi w 2020 roku 287 lat (280 lat w 2013 roku podają autorzy w/w albumu).
A tak wygląda sędziwy Pan kasztanowiec od “zaplecza”, czyli w wypróchniałym środku. Drzewo posiada na tyle rozległy ubytek i ziejącą dziuplę, że bez problemu można wejść i zajrzeć do mrocznych zakamarków.
Jaskinia zmurszałego drewna. Tajemnicza, z licznymi pajęczynami o lekkim zapachu stęchlizny lub piwnicy w starej, przedwojennej kamienicy. Gama ponurej kolorystyki, tj. czerni, szarości, popielu, grafitu, brązu z domieszką bieli.
Nieco klaustrofobiczny klimat. Trochę przytłaczający, latem pewnie duszny. Drzewo w środku i na zewnątrz to dwa odrębne światy i dwie płaszczyzny. Obie są fascynujące i wciąż mamy w nich dużo do odkrycia.
Należy jeszcze podkreślić, że kasztanowiec pospolity z Jawora jest najgrubszym, jednopniowym osobnikiem tego gatunku w kraju, bazując na aktualnej wiedzy o drzewach Polski. Ale kilka okazów niewiele mu ustępuje w obwodzie pnia.
Wspomnę tu chociażby o takich mocarzach gatunku, jak kasztanowiec “Benedykt” z Lubinia w woj. wielkopolskim (530 cm w 2012 roku), kasztanowiec z Goszczy w woj. małopolskim (517 cm w 2012 roku), kasztanowiec z Bydgoszczy w woj. kujawsko-pomorskim (510 cm w 2013 roku).
Niewykluczone, że któryś z nich dogoni i przegoni w obwodzie kasztanowca z Jawora, albo już to zrobił, tylko brakuje nam aktualnych pomiarów. Wydaje się, że najbardziej depcze mu po odziomku kasztanowiec “Benedykt” z Lubinia.
Warto jeszcze dodać, że pomimo pustego i wypróchniałego w środku pnia, kasztanowiec z Jawora przeżył wiele burz, które nie oszczędziły i powaliły inne drzewa w Jaworze, będące w znacznie lepszym stanie sanitarnym. To pokazuje moc i siłę tego niezwykłego okazu.
PODSUMOWANIE
1) Kto z nas nie zna poczciwych, przepięknych i niezwykle ozdobnych kasztanowców? Nawet laicy i ludzie, którzy na co dzień kompletnie nie zajmują się drzewami wiedzą, jak wygląda “maturalny”, kwitnący kasztanowiec. Najgrubszy, jednopniowy okaz tego gatunku w kraju (wedle aktualnie posiadanych danych) rośnie w jaworskim parku. Drzewo ma obecnie 556 cm obwodu pierśnicowego pnia, wysokość 29 metrów, a jego szacunkowy wiek wynosi 287 lat.
