Aktualności
- 16 wrz, 2019
Pomnikowy kasztan jadalny z Karpacza. Na wysokości.
Pomnikowy kasztan jadalny z Karpacza.
Na wysokości.
Kasztany. Tak powszechnie nazywane są owoce kasztanowca. Jednak kasztany jako owoce to nie kasztan w terminologii botanicznej, ponieważ kasztan to zupełnie inne drzewo. I dzisiaj będzie o kasztanie jadalnym. Wyjątkowym kasztanie jadalnym, który rośnie w Karpaczu.
Jest to drzewo, które ma status pomnika przyrody i figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody: pomnikowy_kasztan_jadalny_z_Karpacza . Z daleka ładnie się prezentuje, ale nie “powala” ogromem, jak to bywa dość często w przypadku pomnikowych drzew. Jednak jak się dowiemy więcej o tym ciekawym drzewie, zaczynamy sobie uświadamiać jego unikatowość i to w skali kraju.
W pobliżu drzewa przechodził jakichś człowiek, co wykorzystałem aby zrobić zdjęcie porównawcze do drzewa. Przy drzewie leży głaz “ku chwale” drzewa dla podniesienia jego rangi oraz zamontowano stosowną tablicę informacyjną o kasztanie jadalnym.
Można na niej przeczytać, że kasztan ten został objęty ochroną na mocy rozporządzenia Wojewody Jeleniogórskiego nr 18/93 z dnia 3.04.1993 r. Drzewo posadzono około 1925 roku, czyli w 2019 roku ma 94 lata. Wkrótce drzewu “stuknie” setka.
Okaz z Karpacza ma okazałą, rozwiniętą koronę, a jego obwód pierśnicowy pnia na wysokości 130 cm wynosi 315 cm. Niestety nie miałem przy sobie miarki, aby uaktualnić ten pomiar, zatem przyjmuję ten, który widnieje na tablicy informacyjnej.
Drzewo odznacza się finezyjnym i malowniczym skrętem włókien. Zresztą to cecha charakterystyczna tego gatunku drzewa. Pochodzi z południowo-wschodniej Europy i znany jest przede wszystkim z wytwarzania bardzo smacznych owoców, które są nazywane maronami albo identycznie jak sama roślina, czyli po prostu kasztanami jadalnymi, które są cenione w Europie i uznawane jako przysmak.
Kasztan jadalny występuje przede wszystkim w południowo-wschodniej Europie (gł. Bałkany), Kaukazie, Azji Mniejszej i północnej Afryce. Obecnie rozpowszechniony poprzez uprawę w całej niemal Europie (szczególnie południowej i zachodniej; brak go natomiast jedynie w Skandynawii) oraz w dużej części Azji (np. subkontynent indyjski, niższe partie Himalajów).
Kasztan jadalny preferuje łagodny, ciepły i wilgotny klimat, nie znosi ani zbytnich upałów, ani bardzo silnych mrozów. W południowo-wschodniej, a nawet centralnej Polsce często mocno przemarza. Lubi gleby głębokie i świeże (najlepiej zdrenowane) o lekko kwaśnym odczynie. Gatunek ciepło- i światłolubny, znoszący jednak lekkie ocienienie.
Należy do drzew długowiecznych i szybko rosnących. Osiąga wiek 500(-1000) lat. Początkowo rośnie niezbyt szybko, jednak po 10 latach znacznie przyspiesza. Ceniony głównie ze względu na owoce – kasztany i ze względów dekoracyjnych jako roślina ozdobna. Drewno posiada wysoką wartość użytkową ze względu na dużą trwałość i ładny mazerunek.
Okaz z Karpacza, jako niepełny “stulatek” ma jeszcze jeden, unikatowy atut, o którym mało kto wie. Otóż drzewo rośnie nieopodal budynku zlokalizowanego przy ul. Konstytucji 3 Maja 8A, mniej więcej na wysokości 560 m n.p.m.
Taka lokalizacja drzewa sprawia, że jest to prawdopodobnie najwyżej rosnący osobnik tego gatunku w Polsce. To spora ciekawostka, po raz kolejny uświadamiająca mi, że na drzewa należy patrzeć z jak najszerszej perspektywy, aby “wyłapać” właśnie takie rodzynki.
Obok sztywnych, ostro ząbkowanych, błyszcząco ciemnozielonych liści oraz tworzonych na całym drzewie żółtawych kwiatostanów, duże, jasnozielone, “jeżowate” owoce stanowią największy walor ozdobny tego bez wątpienia niezwykle atrakcyjnego drzewa.
W Polsce kasztan jadalny pełni głównie rolę dekoracyjną, choć niestety jest u nas rzadko spotykany. Na południu i zachodzie Europy występuje bez porównania częściej, w tym także w roli drzewa owocowego.
Kiedy odwiedziłem to drzewo pod koniec lipca wraz z Markiem – autorem bloga pomniki-przyrody.pl, owoce były już dobrze wykształcone, zatem mogliśmy podziwiać zarówno piękne, ząbkowane liście, jak i efektowne owocostany.
Drzewo wyglądało przepięknie i przyznaję, że dołączyło ono do gatunków, na które zwracam szczególną uwagę podczas wycieczek treehunterskich. Ciekawy okaz kasztana jadalnego, odnaleźliśmy również w pobliżu Zamku Książ, ale o nim napiszę kiedyś w odrębnym artykule.
Dość okazałe kasztany jadalne można spotkać np. we wrocławskim Parku Szczytnickim, które rosną w towarzystwie buków pospolitych. Zresztą kasztan jadalny należy do tej samej rodziny “bukowatych”, do której należy dąb szypułkowy i buk pospolity.
PODSUMOWANIE
1) Ponad 300 cm obwodu pierśnicowego pnia, 94 lata, efektowny skręt włókien, ładna sylwetka, intrygujące “ząbkowane” liście, “najeżone” owoce i przede wszystkim znaczna (prawdopodobnie rekordowa w Polsce), jak dla tego gatunku wysokość na której rośnie i która wynosi około 560 m n.p.m., czynią z pomnikowego kasztana jadalnego z Karpacza okaz niezwykły.
2) Pod drzewem leżały długie, “drutowate” kotki o żółtawym kolorze i… kilka parówek. A może to jeszcze jedna, unikatowa cecha tego drzewa? Skoro nie możemy znaleźć gruszek na wierzbie, to znajdziemy parówki na kasztanie? ;))
