Aktualności
- 04 maj, 2022
Pomnikowy dąb szypułkowy “Śmiałek” w Śmiałowicach.
Pomnikowy dąb szypułkowy “Śmiałek” w Śmiałowicach.
W drugiej ostatniej części o pomnikach przyrody w Śmiałowicach (woj. dolnośląskie, powiat świdnicki, gmina Marcinowice) przenoszę się do północnej części wsi, w pobliżu rzeki Bystrzycy. Bardzo pomysłowo zachęca się użytkowników terenu do wyrzucania śmieci do koszy. W tej części wsi znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Przy rzece wydzielono miejsce dla przystani nadrzecznej, wokół rozciągają się rolniczo-wiejskie krajobrazy.
Cechą wyróżniającą Śmiałowice spośród innych wsi gminy Marcinowice jest nie tylko położenie wsi nad rzeką Bystrzycą, lecz także drewniany most przerzucony nad jej nurtem, z którego zrobiłem powyższe fotografie.
Do jednego z najciekawszych zabytków w Śmiałowicach należy młyn zbożowy z pocz. XX w. Jest to okazały zespół budynków. Główny czterokondygnacyjny budynek zaprojektowany został jako rozczłonkowana bryła. Nad wejściem głównym umieszczona jest mała płaskorzeźba przedstawiająca Pasję. W skład zespołu tego młyna wchodzi też elewator, pakownia oraz inne budynki przemysłowe. Całość kompleksu nosi cechy architektury secesyjnej, z charakterystyczną, kolistą wieżą. Od pocz. XX w. do końca II wojny światowej młyn należał do rodziny Korn (znanych wrocławskich wydawców).
Innym ciekawym zabytkiem jest zespół pałacowy, który powstał w pocz. XVI w. jako renesansowy dwór lub zamek. Od 1680 r. był przebudowywany przez jezuitów na pałac, prawdopodobnie letnią rezydencję. W 1822 r. został gruntownie przebudowany lub zbudowany na nowo jako pałac klasycystyczny. W latach 70. XX w. przeszedł kapitalny remont i jest w dobrym stanie. Część pomieszczeń zachowała sklepienia kolebkowe. Przed pałacem jest rozległy dziedziniec gospodarczy, przy którym stoją dwa budynki gospodarcze, murowane, z końca XIX w., a pozostałe są współczesne. Za pałacem jest park z XIX w. o powierzchni 1,5 ha. Pozostały w nim liczne ślady pawilonów i zabytkowej romantycznej groty.
Źródło: https://www.smialowice.pl/73/mlyn/
Poza wspaniałą i unikatową pomnikową morwą białą, w Śmiałowicach rośnie drugi, bardzo ciekawy i piękny pomnik przyrody ożywionej, którym jest dąb szypułkowy “Śmiałek”. Drzewo odnajdziemy pośrodku polany sportowo-rekreacyjnej.
Okaz ten figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Śmiałek_w_Śmiałowicach ), a aktem powołującym go na pomnik przyrody jest Rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia
2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
Pień dębu został otoczony drewnianymi ławami, dzięki którym możemy spocząć i mile spędzić czas pod koroną mocarnego drzewa. Podobnie, jak w przypadku pomnikowej morwy, dąb “Śmiałek” jako pomnik przyrody został solidnie zaakcentowany okazałą tabliczką.
Ławy okazały się też pomocne do pomiaru obwodu pierśnicowego pnia drzewa.
Aktualny obwód pnia dębu na wysokości pierśnicy (130 cm) wynosi 599 cm, wysokość drzewa 22 metry.
Nie znalazłem naukowego źródła dotyczącego wieku “Śmiałka”. Te, które są ogólnie dostępne wskazują, że dąb “Śmiałek” ma co najmniej 500 lat ( https://swidnica24.pl/2020/11/500-letni-smialek-przeszedl-pielegnacje/ ).
Drzewo to jest wzorcowym soliterem, które rośnie na otwartej przestrzeni i wyróżnia się grubym, walcowatym, solidnym i niezbyt długim pniem oraz szeroką, nisko osadzoną rozłożystą koroną.
Na pierwszy rzut oka dąb jest okazem zdrowia i witalności, któremu nic nie dolega, jednak we wrześniu zeszłego roku, kiedy podziwialiśmy drzewo pierwszy raz, można było dostrzec w obrębie jego korzeni liczne stanowiska grzybów.
Na razie nie widać (przynajmniej na zewnątrz) niepokojących objawów działalności grzybów. Do polepszenia kondycji drzewa przyczyniła się przeprowadzona w 2020 roku pielęgnacja dębu przez wyspecjalizowaną firmę Drzewoznawca Paweł Gromek.
Po pierwszych silniejszych, jesiennych wiatrach pod drzewem można było znaleźć liczne gałązki z liśćmi.
Na szczęście “Śmiałek” poradził sobie i przeszedł bez większych uszczerbków znacznie silniejsze wichury, które przetaczały się w lutym tego roku.
Gdy przyjrzymy się koronie drzewa to łatwo można zauważyć wyłamania niektórych konarów, blizny, kikuty, a także zgrubienia na pniu. Te ostatnie powstały po zalaniu kalusem ran przez drzewo.
W toku prac pielęgnacyjnych przycięto drzewu również te konary i gałęzie, które były wyschnięte i obumarłe.
Te wszelkie niuanse arborystyczno-pielęgnacyjnie są dobrze widoczne z bliskiej odległości i prawie niewidoczne z dalszej perspektywy.
Gdy oglądamy drzewo w stanie ulistnienia to widać je jeszcze mniej. Wtedy uwagę przykuwa wspaniała sylwetka drzewa.
Dąb “Śmiałek” to jedno z tych drzew, przy którym warto zatrzymać się na dłużej. Wsłuchać w nutkę melodii szumu liści i kołyszącej je korony.
A gdy liście opadną i gałęzie ukażą swoją zimową goliznę, wówczas – przy silniejszych podmuchach północnego wiatru, drzewo otacza brzmienie szorstkości i chłodu.
Warto wspomnieć, że w pobliskim dawnym założeniu parkowym, które za Bystrzycą przechodzi w tereny leśne, rośnie wiele innych ciekawych i okazałych drzew.
Więcej o drzewostanie parku i wartości przyrodniczej tego terenu można przeczytać klikając w link: https://www.smialowice.pl/53/park/
Dąb “Śmiałek” to jedno z najpiękniejszych i najbardziej wyróżniających się drzew w Śmiałowicach. Jestem przekonany, że solidna inwentaryzacja terenu wsi pod kątem dendrologicznym, przyczyniłaby się do wskazania następnych kandydatów na pomniki przyrody.
PODSUMOWANIE
1) We wsi Śmiałowice, oprócz wyjątkowej w skali województwa dolnośląskiego morwy białej, rośnie również pomnikowy dąb szypułkowy “Śmiałek”, którego odnajdziemy w północnej części miejscowości pośrodku polany sportowo-rekreacyjnej.
2) Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 599 cm, wysokość 22 metry, a szacunkowy wiek dębu to 500 lat, chociaż wydaje mi się, że jest on mocno zawyżony. Drzewo znajduje się w dobrym stanie technicznym i kondycji zdrowotnej, w 2020 roku wykonano na nim specjalistyczne zabiegi pielęgnacyjne.
