Aktualności
- 11 lis, 2021
Pomnikowy dąb szypułkowy “Słowianin” z Dębiny. Drzewo Roku 2014.
Pomnikowy dąb szypułkowy “Słowianin” z Dębiny.
Drzewo Roku 2014.
Dębina to wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie oławskim, w gminie Jelcz-Laskowice. Dla miłośników sędziwych drzew Dębina stanowi punkt obowiązkowy na mapie Dolnego Śląska. Na stronie Urzędu Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice możemy przeczytać, że: “Dębina jest chętnie odwiedzana przez turystów, pragnących na własne oczy zobaczyć słynny dąb “Słowianin”. W roku 2014 zdobył on tytuł Drzewa Roku w plebiscycie klubu “Gaja”. Pod dębem odbywają się pikniki, występy muzyczne i festyny. Inną atrakcją miejscowości jest Aleja Gwiazd przed świetlicą wiejską. Wmurowane w chodnik płyty poświęcone są m.in. zmarłemu aktorowi, mieszkańcowi Chwałowic, Tadeuszowi Szymkowowi, prof. Janowi Miodkowi, który pełnił rolę ambasadora dębu Słowianin czy legendzie polskiego kolarstwa Ryszardowi Szurkowskiemu”.
Wraz z Markiem Łuszczyńskim (pomniki-przyrody.pl) odwiedziliśmy dąb “Słowianin” w ostatnią sobotę października i przez dłuższy czas podziwialiśmy to fantastyczne drzewo. Dla mnie wizyta u “Słowianina” miała jeszcze jeden ważny aspekt. Otóż mój kolega Mirek – mieszkaniec Dębiny, którego serdecznie pozdrawiam, w 2014 roku gorąco dopingował “Słowianina w konkursie, zachęcając znajomych o oddanie swojego głosu na to wyjątkowe drzewo. To właśnie dzięki Mirkowi, po raz pierwszy dowiedziałem się o Konkursie na Drzewo Roku, który organizuje Klub Gaja. Wówczas była to jego czwarta edycja.
Dąb “Słowianin” jest klasycznym drzewem soliterowym, które wyrosło na otwartej przestrzeni i wykształciło niebywale masywną, atletyczną i malowniczą sylwetkę. Jego potęga, majestat i najwyższy kunszt przyrodniczy zachwycają oraz onieśmielają. Z pełną odpowiedzialnością mogę stwierdzić, że wśród licznych soliterowych dębów rosnących na terenie naszego województwa, “Słowianin” należy do najpiękniejszych i najokazalszych drzew tego gatunku.
Teren wokół dębu jest starannie posprzątany i przygotowany na przyjęcie ludzi, którzy chcą w cieniu królewskiej korony drzewa usiąść i zrelaksować się szumem liści oraz gałęzi olbrzyma. “Słowianin” jest pomnikiem przyrody, jego pień został oznaczony stosowną tabliczką. “Słowianina” znajdziemy na wykazie w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Słowianin ).
Podstawą prawną uhonorowania go tym statusem jest Decyzja nr 7/79 Urzędu Województwa Wrocławskiego z dnia 15 listopada 1979 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody drzewa z gat. dąb szypułkowy (Quercus robus). Czyli “Słowianin” ma już za sobą 42 lata życia jako pomnik przyrody. Oczywiście ogromne rozmiary i wyróżniającą się sylwetkę posiadał wiele lat wcześniej.
Na tablicy informacyjnej zamocowanej przy “Słowianinie” możemy zapoznać się z podstawowymi informacjami dotyczącymi Drzewa Roku 2014. Wiek dębu na 2014 rok był oszacowany na 450 lat, wysokość okazu wynosiła wtedy 27 metrów, a obwód pierśnicowy pnia (czyli na wysokości 1,3 m nad gruntem) wynosił 750 cm. Są to imponujące rozmiary i parametry!
Przybliżono też krótką historię drzewa. “Dąb Słowianin swoimi początkami sięga czasów, gdy nasza ziemia jelczańsko-laskowicka należała do Piastów Śląskich. Patriotyczną nazwę nadano mu na cześć tych wszystkich, którzy przez wieki walczyli z bezwzględną germanizacją ziemi śląskiej. Dębinianie są dumni ze swojego drzewa oraz historii, której towarzyszy przez wieki. Słowianin jest żywym symbolem naszej małej Ojczyzny, w której rośnie i rozsławia na całą Polskę i Europę.”
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
Zachowując należytą staranność, postanowiliśmy dokonać aktualnego pomiaru obwodu pierśnicowego pnia drzewa. Wynik, jaki uzyskaliśmy to 775 cm, co oznacza, że dąb powiększył obwód pnia na przestrzeni 7 lat aż o 25 cm, czyli średnio 3,5 cm rocznie. W przypadku tak potężnego dębu to naprawdę dużo. Zazwyczaj przyrosty obwodów pni dębowych olbrzymów są dużo mniejsze.
O tym wspaniałym drzewie można znaleźć informacje zarówno w Internecie, jaki i w albumie “Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze”. Na stronie 239. tak opisano “Słowianina”: “Dąb ten został w 2014 r. wybrany “drzewem Roku” w konkursie organizowanym przez Klub Gaja. Odznacza się wyjątkowo malowniczym wyglądem oraz imponującymi rozmiarami. Jego imię zostało nadane dla uczczenia zasług wszystkich, którzy walczyli z germanizacją ziem śląskich.
Wygląd dębu świadczy, że wyrósł on na otwartej przestrzeni. Drzewo ma krótki, masywny pień i potężne konary tworzące kopulastą koronę (o wymiarach 26,5 m x 24,5 m). Odznacza się dobrym stanem zdrowotnym – brak jest dziupli i widocznych ubytków drewna. Część martwych konarów została chirurgicznie usunięta. W koronie można dostrzec resztki dawnych wiązań linowych.
Górna część jest dobrze ulistniona, pomijając nieliczne, martwe gałęzie. Teren wokół drzewa został starannie uprzątnięty i zagospodarowany (znajdują się tam stoły i ławki gotowe na przyjęcie turystów). Obok pnia leży okazały kamień z wykutym imieniem drzewa. Dąb “Słowianin” łatwo odnaleźć. Rośnie na końcu miejscowości Dębina, niedaleko ul. Głównej.
Należy zaznaczyć, że stanowi on powód do dumy dla lokalnej społeczności, w jego promocję zaangażowały się miejscowe szkoły, a także wiele organizacji i stowarzyszeń”. Jeżeli chodzi o informacje internetowe dotyczące “Słowianina” to najpierw wypada wspomnieć o konkursach: Drzewo Roku 2014 i Europejskie Drzewo Roku 2015, w których brał udział wspaniały dąb.
1 lipca 2014 roku Klub Gaja uroczyście ogłosił: “Znamy już wynik rywalizacji między polskimi drzewami o tytuł Drzewa Roku 2014. W plebiscycie prowadzonym w ramach programu Święto Drzewa Klubu Gaja zwyciężył Dąb Słowianin z Dębiny (woj. dolnośląskie). Będzie on reprezentował Polskę w międzynarodowym konkursie Europejskie Drzewo Roku 2015”.
W tegorocznym konkursie Dąb Słowianin zdobył 5034 głosy, zwyciężając niewielką przewagą nad Dębem Wincentym z Krościenka Wyżnego (woj. podkarpackie), który uzyskał 4664 głosy. Oba dęby do ostatniej chwili plebiscytu walczyły zacięcie, idąc „konar w konar”. Na trzecim miejscu uplasował się Dąb Franciszek z Helu (woj. pomorskie), zdobywając 2197 głosów.
Statuetki Drzewo Roku 2014 trafią do grupy rowerzystów „Rowerem przez Jelcz”, która zgłosiła drzewo do konkursu oraz władz Miasta i Gminy Jelcz – Laskowice, na których terenie rośnie dąb. Wręczenie nagród odbędzie się w Warszawie (10 października 2014 r.) podczas inauguracji 12. edycji programu Święto Drzewa Klubu Gaja.
Wielkie serce, włożone w całą akcję przyniosło rezultat w postaci zwycięstwa. Cieszymy się bardzo i traktujemy to jako wielkie zwycięstwo wszystkich, którzy poświęcili kilkanaście sekund na oddanie głosu. To wielkie zaangażowanie pragniemy umiejętnie zagospodarować, aby w przyszłości zaowocowało kolejnymi sukcesami.
Cała akcja była wspaniałą lekcją dobroci i pozytywnego zakręcenia oraz, co bardzo ważne, możliwością integracji społecznej wielu pokoleń naszych rodaków. Za to wszystko składam najszczersze podziękowania wszystkim, którzy wierzyli w moc Słowianina. Dziękuję bardzo – podsumowuje Jacek Mikołajczyk z grupy rowerzystów „Rowerem przez Jelcz”.
Źródło: http://www.klubgaja.pl/news/372
Natomiast w lutym 2015 roku trwało głosowanie na Europejskie Drzewo Roku 2015, w którym słynny już “Słowianin” zajął 4. miejsce. “W międzynarodowym plebiscycie Europejskie Drzewo Roku 2015 zwyciężył Dąb na boisku piłkarskim z Estonii. Polski dąb Słowianin – zwycięzca konkursu Drzewo Roku 2014 Klubu Gaja – uplasował się na czwartym miejscu zdobywając blisko 12 500 głosów”.
W plebiscycie oddano niemal 185 tysięcy głosów. Estoński dąb – zwycięzca konkursu – zdobył blisko 60 tysięcy głosów, drugie miejsce zajął węgierski Wielki platan w Tata zyskując 53 500 głosów. Na trzecim miejscu znalazła się ogłowiona topola z Hiszpanii otrzymując blisko 14 tysięcy głosów.
W konkursie tym, najważniejsze nie jest jednak zwycięstwo a promowanie wspaniałych, ciekawych drzew. Plebiscyt Europejskie Drzewo Roku pokazuje, że za pośrednictwem historii drzew możemy lepiej poznać lokalną ojczyznę, a także zbliżyć się do przyrody i miejsca, w którym żyjemy.
Cieszy niezwykle to czwarte miejsce, tym bardziej, że przed utajnieniem głosowanie byliśmy oczko niżej. Niewiele brakowało do podium, dlatego tez bardzo dziękuje tym wszystkim, którzy wspierali Słowianina – mówi Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja.
Źródło: https://swietodrzewa.pl/?p=5719
Informacje o “Słowianinie” można było też znaleźć m.in. w Gazecie Wrocławskiej ( https://gazetawroclawska.pl/dolnoslaski-dab-slowianin-zdobyl-tytul-drzewo-roku-2014/ar/3491477 ), na stronie Lasów Państwowych ( https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/dab-slowianin-najladniejszym-polskim-drzewem ) oraz oczywiście na stronie Jelcza-Laskowic ( https://jelczlaskowice.naszemiasto.pl/dolnoslaski-dab-slowianin-zdobyl-tytul-drzewo-roku-2014/ar/c8-2342850 ).
Ciekawe informacje znalazłem również na Facebooku w projekcie przyrodniczym “Dobra Widawa”. Pani Agata Brzezińska napisała wówczas: “Na zakończenie dzisiejszego dnia pracy pojechaliśmy do Dębiny. Tu stoi niewątpliwie największy dąb objęty naszym projektem, a być może największe drzewo w obszarze działania LGD Dobra Widawa. Dąb Słowianin – 450-letni dąb szypułkowy w 2014 został okrzyknięty Drzewem Roku. Nie wiemy z którego roku pochodzą pomiary drzewa, wiek oszacowano na rok 2014. Na tablicy informacyjnej podano wymiar 750 cm. My po dwukrotnym zmierzeniu wykazaliśmy 771 cm! Warto pojechać do Dębiny i zobaczyć tego kolosa”.
Zdania te zostały napisane w grudniu 2017 roku. To potwierdza, że pomiar obwodu, który wykonałem z Markiem jest prawidłowy i drzewo szybko powiększa swoje monstrualne już gabaryty. Na Facebooku znajdziemy również wiele zdjęć zamieszczonych przez mieszkańców gminy, jak i przyjezdnych turystów, którzy zafascynowali się “Słowianinem”, jego sylwetką i historią, w związku z czym postanowili go osobiście odwiedzić.
Także na kanale YouTube znajdziemy informacje o diamencie dendrologicznym Dębiny i piękny filmik autorstwa Wojciecha Grzanki.
1) https://www.youtube.com/watch?v=SH8tabGie8k
2) https://www.youtube.com/watch?v=C2sfIGFamlE
Pan Wojciech na swojej stronie internetowej zaprezentował “Słowianina” w niezwykle urokliwej, wręcz baśniowej scenerii ( http://grzanka.pl/2015/02/06/dab-slowianin/ ). Natomiast w Wikipedii znajdziemy zdjęcie dębu na tle potężnej chmury burzowej z rozbudowanym kowadłem: https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85b_S%C5%82owianin#/media/Plik:D%C4%85b_S%C5%82owianin_w_D%C4%99binie.jpg
Ja za to pokombinowałem z różnymi trybami w aparacie. Tak czasami robię w przypadku fotografowania niektórych drzew. Dąb “Słowianin” to drzewo, które jest idealnym tematem na wykonywanie przeróżnych fotografii. Tylko wyobraźnia i ewentualne możliwości sprzętu mogą nas nieco ograniczać. Na niektórych zdjęciach powyżej, pokazałem dąb z perspektywy rowu, o którym nie znalazłem informacji w podlinkowanych artykułach/wpisach.
Tymczasem uważam, że rów ten może skrywać sekret osiągniętych gabarytów przez drzewo, ponieważ prawdopodobnie jest to jakiś ciek wodny, z którego “Słowianin” czerpie wodę, aby nawodnić swój potężny organizm. Obecnie rów jest suchy, gdyż wrzesień i październik w Dębinie były bardzo skąpe pod względem opadów, podobna mizerota opadowa dotyczyła przeważającego obszaru kraju.
A nawet, jeśli nie jest to przepływający okresowo ciek wodny, w takich zagłębieniach pod gruntem może gromadzić się więcej wody, która wyłapywana jest przez korzenie dębu. Według mnie, drzewo to jest też wspaniałą inspiracją dla malarzy oraz twórców kalendarzy. Sylwetka drzewa ujęta na 12 fotografiach z każdego miesiąca roku może stanowić świetną kontynuację dalszej promocji gminy i jej nieprzeciętnego “Słowianina”. Może któryś z pobliskich mieszkańców wpadnie na ten pomysł. Jestem pierwszy w kolejce po nabycie takiego kalendarza.
Imię drzewa “Słowianin” nabiera szczególnego znaczenia w dniu Święta Niepodległości. Z uwagi na swoją długowieczność, stare drzewa, a zwłaszcza dęby są jedynymi, tak okazałymi żywymi organizmami, które były świadkami naszej trudnej historii, często bardzo smutnej, w której przelano hektolitry krwi tysięcy ofiar.
Gdyby mogły mówić, prawdopodobnie wiele wątków i wydarzeń historycznych, których nie udało się historykom i naukowcom dokładnie ustalić i wyjaśnić, należałoby opisać na nowo. Co by nam opowiedział “Słowianin” ze swojego 450-letniego życia? Na pewno dużo. Możemy się domyślać i snuć różne scenariusze, jednak nie odczytamy historii zapisanej w królewskiej koronie drzewa.
“Słowianin” to imię bardzo znaczące. Brzmi dumnie, nawiązuje do naszych przodków, historii, kultury i tradycji. Ale kryje się w nim też piętno polskich dziejów, w których czasy niepokoju dla naszych przodków (Słowian), w dużym stopniu przeważały nad czasami spokojnej beztroski Ojczyzny. Imię to idealnie pasuje to tak wspaniałego drzewa.
Obecnie, kiedy patriotyzm interpretowany jest przez ludzi na przeróżne sposoby, często prowadzące do konfliktów, od siebie dodam, że poza jego powszechną definicją, którą znajdziemy w Wikipedii (postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęci ponoszenia za nią ofiar i gotowości do jej obrony, a także umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka), patriotyzm to również szacunek i dbanie o dziedzictwo przyrodnicze, które przetrwało do naszych czasów.
Przecież to właśnie wśród Słowian – naszych przodków miał miejsce kult drzew. Pod świętymi drzewami składano ofiary i zanoszono prośby do bogów, przewiązując gałęzie proszalnymi wstążkami. Dbano, aby drzewa nie cierpiały braku wody i by w ich pobliżu zachowane były spokój oraz powaga. Wierzono, że w gałęziach przebywają demony i bogowie.
Dzisiaj stare święte drzewa często się niszczy, podpala, truje, uśmierca poprzez ogławianie i zaśmieca ich wypróchniałe wnętrza. Obyśmy nie zostawili dla przyszłych pokoleń tylko zdjęcia, książki i filmy, na których będą mogli ujrzeć dendrologicznych królów piastowskiej ziemi. Patrząc na gwałtowny rozwój cywilizacyjny, coraz częściej bezduszny dla starych drzew, nie mogę być optymistą w tej kwestii.
Bardzo smutne i przykre jest to, że długa droga, jaką drzewo przebyło przez setki lat od etapu siewki do dojrzałości lub sędziwości, abyśmy mogli zachwycać się jego obecnością i ogromem jest lekceważona, trwoniona i niszczona. Światełkiem w tunelu jest gmina Jelcz-Laskowice, która stanowi dla mnie wzorcowy przykład, jak należy dbać o stare drzewa, promować je i uczyć do nich szacunku.
P O D S U M O W A N I E
1) Pojechać do Dębiny (woj. dolnośląskie, powiat oławski, gmina Jelcz-Laskowice) i nie odwiedzić “Słowianina” – potężnego pomnikowego dębu szypułkowego, to tak, jakby wizytować w Zagnańsku (woj. świętokrzyskie) i nie obejrzeć dębu “Bartek”. Ten nieprzeciętny i fantastyczny kolos zwyciężył w konkursie na Drzewo Roku 2014, który organizuje Klub Gaja. Natomiast w konkursie na Europejskie Drzewo Roku 2015 zajął 4. miejsce. Jego wymiary są imponujące (obwód pierśnicowy pnia 775 cm, wysokość 27 metrów, szacowany wiek 456 lat, szerokość korony 26,5 m x 24,5 m). Stan zdrowotny okazu jest dobry.
2) “Słowianin” zachwyca niebywale malowniczą sylwetką, a jego konary są tak ogromne, że każdy z nich mógłby tworzyć odrębne drzewo o sporych rozmiarach. Przy pniu dębu leży solidny głaz narzutowy z wyrytym imieniem drzewa, przy którym zamieszczono tabliczkę zawierającą podstawowe dane dotyczące okazu i kilka zdań z życia oraz historii “Słowianina”. O każdej porze roku dąb “Słowianin” jest źródłem inspiracji dla artystów, malarzy i fotografów, natomiast gmina Jelcz-Laskowice stanowi dobry przykład, jak należy propagować ideę szacunku i promocji sędziwych drzew.
