Pomnikowy dąb szypułkowy “Łęgowiak” z Łęgowa. Dębowy atleta.

Łęgowo to niewielka wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Sulechów. Od miasta Sulechów oddalona jest nieco ponad 6 km. Przez wieś przebiega linia kolejowa nr 358 Zbąszynek – Guben. Znajduje się tu przystanek kolejowy Łęgowo Sulechowskie. Z tego co wyczytałem w Internecie, aktualnie jeżdżą tu autobusy komunikacji zastępczej.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków Łęgowa wpisany jest:

• zespół pałacowy i folwarczny:

  • pałac w ruinie, z XIX wieku

  • oficyna nr 54/55

  • czworak, szachulcowy nr 49/50

  • folwark:

    • lamus, szachulcowy

    • stodoła i dom nr 52

    • dwie obory

    • dom nr 53

    • stajnia

    • stodoła

    • spichlerz

inne zabytki:

• kościół pw. św. Stanisława Biskupa.

⇒ Źródło: Wikipedia

Pierwsza wizyta treehunterów w Łęgowie miała miejsce 20 marca 2022 roku. Odwiedziliśmy część zrujnowanych zabytków. Trochę to smutny widok, ale za każdym razem, kiedy oglądam zniszczone obiekty z minionych lat, staram się w nich doszukać raczej czegoś osobliwego, niż stwierdzenia, że to “tylko” ruiny.

To samo odczucie towarzyszyło mi Łęgowie. Czasami powiada się, że niektóre konstrukcje mają duszę, która pozostaje w nich do ostatniej cegły i fundamentu. Chyba coś w tym jest. Jakoś przez dłuższy moment nie mogłem oderwać oczu od powyższych widoków.

Następnie udaliśmy się na północne rewiry Łęgowa, gdzie zaczynają się piękne rolniczo-leśne krajobrazy, a nad nimi szybują żurawie i inne dostojne ptaki.

Lokalizacja dębu szypułkowego “Łęgowiak” na mapie GDOŚ

W pobliżu szlaku kolejowego rośnie najpotężniejsze i najdorodniejsze drzewo Łęgowa. Dotarcie do niego wymaga kilkuminutowego marszu od głównej drogi przy polach uprawnych.

Na horyzoncie widać szpaler drzew, które na pierwszy rzut oka nie wydają się jakoś szczególnie okazałe. Klasyczny fragment nieużytkowanego pola z drzewami. Takich dendrologicznych polnych oaz, niestety mamy coraz mniej.

Jednak wprawne oko zdoła wypatrzeć, że w środku szpaleru kryje się ogromne drzewo. Kiedy człowiek stopniowo przybliża się do drzew od otwartej, polnej przestrzeni, te “rosną” nam w oczach.

Z uwagi na fakt, że wokół szpaleru rozciągają się pola uprawne, to najlepszym okresem na dojście do niego przypada po sezonie wegetacyjnym i przed wybuchem wiosennej wegetacji.

Po pierwsze – znacznie łatwiej jest dostać się do drzew, po drugie, nie podeptamy posianych roślin. To ważne, aby przy tym wspaniałym hobby, nie zrobić przy okazji jakiejś szkody rolnikowi.

Kiedy już jesteśmy odpowiednio blisko drzew, wystarczy wyjść na pole na odległość kilkunastu metrów. Wtedy nie ma żadnych wątpliwości, kto jest królem łęgowskich drzew. To przepiękny i cudny dąb szypułkowy “Łęgowiak”.

Mocarz, atleta, dendrologiczny kulturysta pręży swoje potężne masywne konary, które “pakował” i rzeźbił przez kilkaset lat. Teraz możemy podziwiać efekty tego niezwykle długiego treningu.

Chociaż w kilku źródłach możemy znaleźć informacje, że dąb został nazwany “Łęgowiakiem” od nazwy uroczej wsi, w oficjalnych dokumentach jej nie znajdziemy. Drzewo powołano na pomnik przyrody na mocy Rozporządzenia Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.

Również w najnowszym Rozporządzeniu Nr 35 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody, nie zamieszczono informacji o imieniu pomnikowego drzewa.

Podstawowym źródłem informacji o łęgowskim atlecie są rejestry – wojewódzki RDOŚ i Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Łęgowiak ). W tym drugim wskazano, że dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 741 cm, przy wysokości 20 metrów.

Tabliczka przyczepiona na pniu zawiera informację, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 700 cm. Jednak nasz aktualny pomiar z 20.03.2022 r. dał wynik 755 cm i obecnie ten pomiar można uznać za obowiązujący oraz zgodny z zasadami obowiązującymi w dendrometrii. Aktualna wysokość drzewa wynosi ok. 25 metrów.

Drzewo rośnie w pobliżu rowu z wodą, dzięki czemu system korzeniowy dębu może napoić tak potężną roślinę. Niestety Łęgowo, jak i całe woj. lubuskie, często cierpi na duże niedobory opadów, co powoduje okresowe wysychanie i zanik źródeł życiodajnej wody dla rosnących przy nich olbrzymach.

W CRFOP zawarto informację, że mamy tu do czynienia z “drzewem wiekowym o pokaźnych, imponujących rozmiarach”. Wystarczy spojrzeć na pień dębu. To mocarz pierwszej, a nawet zerowej klasy dendrologicznej!

DĄB “ŁĘGOWIAK” W ALBUMIE “DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE”.

Dąb “Łęgowiak został opisany w albumie “Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze” na stronie 251. Według zawartych informacji przez autorów albumu, obwód pierśnicowy pnia dębu w 2012 roku wynosił 734 cm, a jego szacunkowy wiek 350 lat (w 2016 roku).

Czyli przez 10 lat, obwód pnia dębowego atlety powiększył się o 21 cm, co daje średniorocznie 2,1 cm. O dębie napisano: “Drzewo to wyróżnia się okazałymi rozmiarami i malowniczym położeniem, rośnie bowiem w śródpolnym szpalerze dębowym w sąsiedztwie innych sędziwych osobników tego gatunku.”

W jego pobliżu od strony rowu leży niewielki głaz narzutowy, na którym ktoś położył jeszcze mniejszy głaz/kamień.

“Ma krótki, masywny pień i rozłożyste konary tworzące szeroką koronę. Drzewo odznacza się bardzo dobrym stanem zdrowotnym i ma status pomnika przyrody.

Opisywane drzewo rośnie wśród pól na północ od Łęgowa. Warto zaznaczyć, że miejscowość ta oraz jej okolice są terenami szczególnie obfitującymi w ciekawe i rekordowe okazy dendroflory.

W samej wsi, obok zrujnowanego dworu, znajduje się zapuszczony park, w którym rośnie okazały świerk pospolity (324 cm obwodu), a po drugiej stronie drogi na skraju lasu za polami w szpalerze robiniowym stoi najprawdopodobniej najgrubsza w Polsce robinia biała.

W pobliskim Sulechowie można podziwiać najgrubszą i najstarszą w Polsce morwę białą, a w okolicznych lasach rosną dwie najgrubsze krajowe sosny zwyczajne – “Rzepicha” i Waligóra.”

Odnosząc się do zawartych oraz cennych dla treehuntrów informacji z zacytowanego albumu, wszystkie wymienione drzewa już odwiedziłem, a niektóre opisałem, tj:

(1) Morwę białą z Sulechowa – http://server962300.nazwa.pl/pomnikowa-morwa-biala-w-sulechowie-najgrubsza-w-kraju.html

(2) Sosnę zwyczajną “Waligórę” – http://server962300.nazwa.pl/pomnikowa-sosna-zwyczajna-waligora-w-poblizu-sulechowa-niezwykla-i-zdumiewajaca.html

(3) Sosnę zwyczajną “Rzepichę” – http://server962300.nazwa.pl/pomnikowa-sosna-zwyczajna-rzepicha-w-poblizu-gorek-malych-najgrubsza-w-kraju.html

(4) Do wymienionych okazów, dodałbym jeszcze opisanego kilka dni temu cypryśnika błotnego z Sulechowa – jednego z najgrubszych w kraju o statusie pomnika przyrody – http://server962300.nazwa.pl/pomnikowy-cyprysnik-blotny-z-sulechowa-w-czolowce-najgrubszych-w-polsce.html

Rekordową robinię białą opiszę w następnym artykule, natomiast okazały świerk pospolity w trzecim, jednocześnie ostatnim “łęgowskim” wpisie o drzewach, w którym zaprezentuję również pozostałe pomnikowe drzewa Łęgowa.

Do cennego źródła informacji o dębie “Łęgowiaku” należy zaliczyć artykuł na blogu Marka Łuszczyńskiego (pomniki-przyrody.pl), w którym można znaleźć kilka innych ciekawostek o łęgowskim atlecie: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=17220

Ponownie odwiedziliśmy drzewo w drugiej połowie października i zgodnie z przytoczoną wyżej regułą o bezszkodowej wizycie treehunterów, zrobiliśmy zdjęcia “Łęgowiaka” tylko z pewnej odległości (na drodze gruntowej), aby nie podeptać upraw.

Pomimo spektakularnych rozmiarów i bardzo malowniczym położeniu, dąb “Łęgowiak” należy do drzew raczej mało znanych, ale to akurat jest najmniejszym problemem. Kto chce podziwiać tak wyjątkowe drzewo, ten go odnajdzie.

Jest dendrologiczną klasą samą w sobie i gra we własnej lidze. Tak, jak każde sędziwe drzewo.

P O D S U M O W A N I E

1) W Łęgowie (woj. lubuskie, powiat zielonogórski, gmina Sulechów) na miedzy otoczonej polami, na północ od miejscowości, w pobliżu szlaku kolejowego linii nr 358 Zbąszynek – Guben rośnie bardzo dorodny dąb szypułkowy “Łęgowiak”, który na mocy Rozporządzenia Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody został uhonorowany statusem pomnika przyrody.

2) Aktualne (na dzień 20.03.2022 r.) parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 755 cm – zgodny z zasadami dendrometrii, wysokość ok. 25 metrów, szacunkowy wiek 356 lat. Drzewo odznacza się potężną, atletyczną sylwetką, bardzo krótkim, masywnym i walcowatym pniem oraz szeroką, regularną, obficie ugałęzioną koroną. Jego stan zdrowotny i techniczny jest bardzo dobry.

3) Łęgowski atleta jest najgrubszym i prawdopodobnie też najstarszym drzewem Łęgowa – miejscowości urzekającej, otulonej lasami, łąkami i polami, gdzie skrywają się inne diamenty dendrologiczne, o których napiszę w następnych artykułach.