Aktualności
- 11 kwi, 2023
Pomnikowe drzewa w założeniu parkowym zamku Książ, powołane w 2021 roku.
Pomnikowe drzewa w założeniu parkowym zamku Książ, powołane w 2021 roku.
KSIĄŻ
Książ to kompleks zamkowy, zlokalizowany w wałbrzyskiej dzielnicy Książ na Pogórzu Wałbrzyskim, będący częścią Książańskiego Parku Krajobrazowego. Przez obiekt przebiega Szlak Zamków Piastowskich i jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce (po Zamku w Malborku i Zamku Królewskim na Wawelu).
Na zamkowym dziedzińcu rośnie bardzo cenny okaz mamutowca olbrzymiego, o którym wspomniałem już ostatnio, przy opisie pomnikowej alei lipowej.
Jest to jeden z dwóch osobników tego gatunku, który rośnie na terenie kompleksu zamkowego. Ten jest grubszy i łatwiejszy do sfotografowania.
Drugi egzemplarz rośnie w dole i przez większą część dnia, trudno jest dobrze go sfotografować z uwagi na niekorzystne dla fotografa warunki oświetleniowe. Trzeba przyjść o odpowiedniej porze lub trafić na większe zachmurzenie.
W czasie późnej wiosny i podczas lata, staw przyzamkowy zdobią piękne lilie wodne (grzybienie).
Jednym z ciekawszych obiektów na terenie parku jest Mauzoleum Hochbergów, które znajduje się przy ulicy Piastów Śląskich, upamiętniające rodzinę Hochbergów, dawnych właścicieli Wałbrzycha. Budowla stoi na Topolowej Górce przy trasie turystycznej śladami księżnej Daisy. Mauzoleum jest odremontowane z zewnątrz i wewnątrz.
W maju i czerwcu park zamienia się w krainę kwitnących różaneczników (rododendronów), z których najwięcej barwi się na fioletowo, czyli mój ulubiony kolor dla tej grupy roślin.
Już tylko dla nich warto przyjechać i zanurzyć się w ich przepiękny świat. Klimat, jaki panuje w czasie kwitnięcia różaneczników jest wyjątkowo odświętny.
Niektóre krzewy barwią swoje kwiaty na inne kolory, np. na czerwony. Na terenie parku na mocy uchwały nr XXXI32721 RM Wałbrzycha z 28.01.2021 r. ( Uchwała nr XXXI32721 RM Wałbrzycha z 28.01.2021r. ), 6 pojedynczych drzew powołano na pomniki przyrody.
Można napisać – nareszcie, bowiem w parku rośnie wiele drzew o wymiarach pomnikowych, które już dawno powinny być objęte ochroną pomnikową. Z drugiej strony nasuwa się pytanie – dlaczego tak mało i dlaczego pominięto wiele najpotężniejszych drzew? Cóż, przyjrzyjmy się pomnikowym drzewom po kolei.
(1) LIPA DROBNOLISTNA 409 CM
Przegląd pomników przyrody uporządkowałem według kolejności w uchwale. Pierwsza figuruje lipa drobnolistna, która rośnie na parkowej polanie.
Jest to drzewo soliterowe o regularnej, rozłożystej i nisko osadzonej koronie.
Chociaż w akcie powołującym pomniki przyrody podano ich obwody pierśnicowe pni, część z nich postanowiliśmy zmierzyć, doskonaląc fach w dendrometrycznej sztuce.
Według naszego pomiaru, obwód pierśnicowy pnia lipy wynosi 409 cm (wg uchwały 410 cm).
Na pierwszy rzut oka drzewo wygląda na silne i zdrowe, jednak jak spojrzeliśmy na pień nieco wyżej, zauważyliśmy owocniki grzybów pasożytniczych.
Grzybnia zainfekowała drzewo w miejscu po wyłamanym lub chirurgicznie usuniętym konarze (trudno ocenić).
Co ciekawe, do dzisiaj, drzew objętych ochroną i wymienionych w przytoczonej uchwale, nie odnajdziemy w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, chociaż od dnia ich powołania upłynęły ponad 2 lata.
Poza obecnością grzyba, pomnikowa lipa wygląda żwawo i dostojnie, a pod jej baldachimem ulistnienia panuje zielona, kojąca aura.
Na terenie parku można odnaleźć grubsze lipy, które jeszcze nie zostały objęte ochroną pomnikową.
(2) BUK POSPOLITY PRZY BRAMIE 453 CM
Gatunki drzew, które najliczniej reprezentują parkowe olbrzymy dendrologiczne reprezentują lipy drobnolistne i buki pospolite. Te drugie są tu naprawdę wyjątkowe. Dwa z nich uhonorowano pomnikowym statusem.
Za parkową bramą z 1740 roku przegradzającą Aleję Rodziny Hochbergów rośnie przepiękny i masywny okaz buka pospolitego.
Gruby mocarny pień jest finezyjnie przyozdobiony falującymi napływami korzeniowymi.
Buk ten jest jednym z najurodziwszych i najgrubszych parkowych buków.
Pomiar obwodu pnia jest łatwy i przyjemny, a przy tym można porównać optycznie obwód pasa tree huntera do grubości pnia drzewa. ;))
Podobnie jak w przypadku lipy, nasz pomiar różni się o 1 cm od pomiaru wskazanego w uchwale. Wyszło nam, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 453 cm.
Pomnikowy buk to okaz zdrowia, tylko punktowo widać lekkie zmiany na korze, powstałe prawdopodobnie wskutek silnej operacji słonecznej.
Nieliczne gałęzie/konary uległy wyłamaniu, poza tym korona jest bardzo gęsta, regularna i solidnie ulistniona.
Zdjęcia pomnikowych drzew pochodzą z czerwca 2022 roku. Obecnie drzewa mogą wyglądać dużo gorzej, ponieważ w zimie na terenie parku wystąpiła silna okiść, która miejscami poczyniła znaczne szkody w drzewostanach.
Na razie nie posiadam informacji, w jakim stanie znajdują się pomniki przyrody Książa na starcie sezonu wegetacyjnego.
Od bramy, ponownie udaję się na parkową polanę, na której rośnie nie tylko pomnikowa lipa.
(3) ŚWIERK POSPOLITY 405 CM
Odnajdziemy na niej również pomnikowego świerka pospolitego. Jest to osobnik szczególny, przede wszystkim z uwagi na okazałe rozmiary.
Dodatkowo, mając na uwadze fakt, że świerki w ostatnich latach masowo zamierają, okaz z Książa jawi się nam jako drzewo jeszcze cenniejsze.
Zanim przystąpiliśmy do jego pomiaru, Marek pstryknął tradycyjną fotkę porównawczą drzewa do mojej sylwetki.
Pomnikowy świerk to drzewo silne i zdrowe o ponadprzeciętnych gabarytach, zwłaszcza jeżeli chodzi o obwód pnia.
Dokładnie zmierzony obwód pierśnicowy pnia wynosi 405 cm (w uchwale podano 417 cm), co według nas jest wynikiem zawyżonym.
Dlaczego tak podkreślam rangę tego pomnika przyrody? Otóż świerki przekraczające 400 cm w obwodzie pierśnicowym pnia i na dodatek cieszące się dobrą kondycją zdrowotną to rzadkie skarby na dendrologicznej mapie Dolnego Śląska.
Drzewo to jest prawdopodobnie najgrubszym świerkiem na terenie całego parku.
Odznacza się regularnym pokojem i silnym ugałęzieniem. Niektóre dolne gałęzie zostały chirurgicznie zredukowane.
Parkowa polana może pochwalić się jeszcze jednym pomnikowym drzewem.
(4) BUK POSPOLITY 401 CM
To drugi pomnikowy buk pospolity, stosunkowo niski i jeszcze niezbyt potężny, ale do bukowej drobnicy z pewnością nie można go zaliczyć.
Podobnie jak w przypadku lipy i świerka, mamy tu do czynienia z drzewem soliterowym o regularnym pokroju i symetrycznej sylwetce.
W uchwale podano, że jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 412 cm.
Według naszego pomiaru wyszło 401 cm. Drzewo rośnie na płaskim podłożu i jest łatwe do pomiaru, stąd dziwi dość duża różnica w uzyskanych wynikach pomiaru.
Drzewo odznacza się bardzo dobrą kondycją zdrowotną, a przynajmniej odznaczało, bowiem nie wiadomo, jak wygląda obecnie po zimowej okiści.
Kilka pamiątkowych fotek ze spotkania i podziwiania pomnika przyrody.
Warto dodać, że buki o obwodach pni przekraczających 400 cm to również cenne i w wielu miejscach rzadkie drzewa. Np. w lasach gospodarczych na Wzgórzach Twardogórskich, bardzo rzadko spotykam takie okazy.
Po drugiej stronie polany, właściwie już na skraju zadrzewienia parkowego odnajdziemy jeszcze dwa pomnikowe drzewa.
(5) DĄB SZYPUŁKOWY 316 CM
Pierwszy rośnie w pobliżu parkowego stawu. To dąb szypułkowy o przeciętnych jak na ten gatunek parametrach.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 316 cm (w uchwale podano 320 cm).
Dąb odznacza się umiarkowaną rozłożystością, jest to osobnik stosunkowo młody i zastanawiające jest to, że ochroną pomnikową nie objęto innych parkowych drzew, np. znacznie okazalszych buków, tylko wybrano to drzewo.
Jego stan zdrowotny i techniczny jest dobry. W koronie notuje się ślady po wyłamanych konarach, w dolnych partiach widoczna jest niewielka ilość posuszu gałęziowego.
Jak widać na powyższym zdjęciu, pomnikowy dąb w Książu to drzewo ładne, ale nie wyróżniające się na tle swojego gatunku.
(6) GRAB POSPOLITY 305 CM
Za to ostatnie pomnikowe drzewo, które reprezentuje grab pospolity, odznacza się bardzo ciekawą budową.
Drzewo jest mocno pochylone, finezyjnie nieregularne z baśniowymi napływami korzeniowymi.
Posiada też gruby jak na ten gatunek pień, bowiem według aktu powołującego pomnik przyrody, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 305 cm.
W wielu miejscach pień i napływy korzeniowe oraz gałęzie i konary drzewa są przyozdobione malowniczymi machami.
Pomnikowy grab odznacza się dobrą kondycją, w koronie notuje się niewielkie ubytki w gałęziach i konarach.
Grab ten wygląda dość zjawiskowo i bardzo dobrze, że objęto go ochroną pomnikową. W parku nie widzieliśmy równie uroczego drzewa tego gatunku.
Było to szóste i zarazem ostatnie, powołane na pomnik przyrody drzewo na mocy przytoczonej uchwały. Jednak warto jeszcze wspomnieć o jednej kwestii.
NIEPOMNIKOWY BUK POSPOLITY 489 CM
Na terenie parku rośnie co najmniej kilka okazałych i grubych buków, których nie objęto ochroną pomnikową. Przykładem jest to drzewo, którego obwód pnia przewyższa obwody pomnikowych osobników.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 489 cm, czyli o 36 cm więcej od najgrubszego pomnikowego buka.
Drzewo jest potężne, zdrowe i bardzo okazałe. Takich bukowych piękności i grubości odnajdziemy więcej. Być może kiedyś dokonamy inwentaryzacji parku pod kątem najgrubszych drzew, nieposiadających statusu pomnika przyrody.
W parku odnajdziemy też ciekawe drzewa obcych gatunków, którym warto się bliżej przyjrzeć, jednak jest to temat na odrębną wyprawę i artykuł.
Lekturę o nowych pomnikach przyrody w założeniu parkowym zamku Książ można zgłębić również na blogu Marka: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=17468, do czego gorąco zachęcam.
P O D S U M O W A N I E
1) Na mocy uchwały nr XXXI32721 RM Wałbrzycha z 28.01.2021 r. w założeniu parkowym zamku Książ powołano nowe pomniki przyrody, które reprezentuje 6 pojedynczych drzew. Pierwszym z nich jest lipa drobnolistna rosnąca na parkowej polanie, o obwodzie pierśnicowym pnia 409 cm (pomiar z 05.06.2022 r.).
2) Za piękną bramą parkową z 1740 r. przegradzającą Aleję Rodziny Hochbergów rośnie pomnikowy buk pospolity o obwodzie pierśnicowym pnia 453 cm (pomiar z 05.06.2022 r.). Drzewo odznacza się bardzo atrakcyjnym, dostojnym wyglądem i masywnym pokrojem z efektownymi napływami korzeniowymi.
3) Równie cenny jest pomnikowy świerk pospolity o obwodzie pierśnicowym pnia 405 cm (pomiar z 05.06.2022 r.), którego odnajdziemy na parkowej polanie w pobliżu pomnikowej lipy. Ponad 400 cm obwodu pnia w przypadku świerka, stanowi wynik bardzo dobry i znaczący.
4) Na tej samej polanie/łące możemy obejrzeć drugiego pomnikowego buka pospolitego o obwodzie pierśnicowym pnia 401 cm (pomiar z 05.06.2022 r.).
5) W pobliżu parkowego stawu rośnie piąte pomnikowe drzewo, które reprezentuje dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 316 cm (pomiar z 05.06.2022 r.), czyli bardzo przeciętnym jak na Quercus robur.
6) Listę pomnikowych drzew, powołanych w 2021 roku zamyka grab pospolity o bardzo finezyjnych kształtach i pochyłym pokroju. Według danych z uchwały, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 305 cm. Na dzień 11.04.2023 r., pomnikowe drzewa nadal nie wpisano do Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody.
