Aktualności
- 08 cze, 2022
Pomnikowe drzewa w Piotrkowicach cz. 3/3. Pozostałe pomniki przyrody.
Pomnikowe drzewa w Piotrkowicach cz. 3/3. Pozostałe pomniki przyrody.
(1) Cypryśnik błotny 386cm wg CRFOP
Trzecia i jednocześnie ostatnia część o pomnikowych drzewach w Piotrkowicach dotyczy czterech osobników. Każdy z nich reprezentuje odrębny gatunek. Pierwszym z nich jest cypryśnik błotny, który rośnie przy bramie wjazdowej na teren pałacu.
Według informacji zamieszczonych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Cypryśnik_błotny_386cm ), drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 386 cm, a jego wysokość wynosi 19 metrów. W CRFOP na terenie Dolnego Śląska figuruje tylko 9 pozycji z cypryśnikami błotnymi. Po powaleniu przez burzę najgrubszego pomnikowego cypryśnika z Wawrzeńczyc ( http://server962300.nazwa.pl/pozostale-wybrane-drzewa-w-wawrzenczycach.html ), osobnik rosnący w Piotrkowicach jest najgrubszy, przyjmując dane zawarte w tym rejestrze.
Drzewo wyróżnia się prostym regularnym, walcowatym pniem, który stożkowato rozszerza się w dolnej części. Naokoło niego nie widać, tak charakterystycznych dla tego gatunku pneumatoforów (korzeni oddechowych), które najczęściej spotyka się u osobników rosnących w pobliżu stawów, oczek wodnych, itp.
Pomnikowy osobnik znajduje się w bardzo dobrym stanie zdrowotnym i technicznym, posiada regularną i mocno ugałęzioną koronę. W koronie widać pojedyncze naturalne wyłamania konarów. Na zimę cypryśniki zrzucają ulistnienie, przedtem jednak, wybarwiają się na intensywne kolory jesieni, wśród których dominuje czerwień, pomarańcz, rudy i brąz.
(2) Kasztanowiec zwyczajny 339cm wg CRFOP
Fot. Mapy GDOŚ
Wśród całej puli pomnikowych drzew rosnących w Piotrkowicach, z kasztanowcem mieliśmy największy problem, chociaż teoretycznie jest to najłatwiejsze do odnalezienia drzewo, bowiem rośnie już poza parkiem, tuż przy głównej ulicy. Przynajmniej tak to wynika z załączonego wyżej zdjęcia, które znajduje się na mapie GDOŚ. Jednak oględziny w terenie nie dały rezultatu, ponieważ nie udało się nam odnaleźć pomnikowego kasztanowca. Prawdopodobnie drzewa tego już nie ma.
Według danych zawartych w CRFOP ( Kasztanowiec_zwyczajny_339cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosił 339 cm, a wysokość 15 metrów. Drzewo posiadało ubytek wgłębny w pniu, a jego blaszki liściowe były zasiedlone przez szrotówka kasztanowcowiaczka. Poszukując pomnikowego kasztanowca, zwróciliśmy jeszcze uwagę na ciekawy okaz jesionu wyniosłego, którego pień jest mocno porośnięty bluszczem.
(3) Lipa drobnolistna 521cm wg CRFOP
Przedostatnie pomnikowe drzewo to lipa drobnolistna, a raczej jej szczątki, które obecnie są siedliskiem wielu drobnych organizmów, przerabiających i rozkładających materię organiczną.
Według danych z CRFOP ( Lipa_drobnolistna_521cm ) obwód pierśnicowy pnia drzewa mierzył 521 cm, wysokość 16 metrów. Pomimo sporej utraty wartości krajobrazowej lipy, jest ona doskonałym przykładem na to, że pomnikowe drzewo może być chronione do całkowitego rozkładu. Zniszczenie pomnika przyrody przez burzę, wiatr lub rozkład wewnętrzny, wcale nie oznacza, że należy zdjąć z niego ochronę.
W praktyce bardzo często zdejmuje się ochronę pomnikową w tego typu przypadkach, argumentując, że drzewo utraciło walory krajobrazowe i przyrodnicze. O ile pierwszy argument można jeszcze przyjąć, o tyle ten drugi jest mocno nietrafiony, bowiem z przyrodniczego punktu widzenia, powalone drzewo zaczyna swoje “drugie życie”, które objawia się bogatą bioróżnorodnością.
Do tego dochodzi jeszcze nadinterpretacja pojęcia “zapewnienia bezpieczeństwa publicznego”. Powalone drzewo, najczęściej znacznie mniej zagraża temu “bezpieczeństwu” niż drzewo, które rośnie, ale i tak jest usuwane. Wiele wywrotów i złomów pomnikowych drzew przyczynia się do wzrostu wspomnianej bioróżnorodności, o czym niestety zbyt często się zapomina.
(4) Klon polny 392cm
Na koniec zostawiłem piotrkowickiego klona polnego, który jest okazem wyjątkowym na tle swojego gatunku na Dolnym Śląsku. Z dalszej perspektywy, niewiele ustępuje potężnym dębom, które opisałem w części pierwszej i drugiej.
Klony polne to zazwyczaj niewielkie drzewa o chudym pniu i niezbyt szeroko rozwiniętej koronie. Okaz rosnący w Piotrkowicach zmienia ten stereotyp, bowiem jest to potężne i rozłożyste drzewo, znacznie większe od przeciętnych i najczęściej spotykanych osobników tego gatunku.
W ogólnym opisie drzewa w CRFOP ( Klon_polny_392cm ) wskazano, że drzewo posiada uschnięte i połamane konary, a na jego pniu notuje się zmiany rakowe. Napisano również, że obwód pierśnicowy pnia klona wynosi 396 cm, a wysokość 23 metry.
Nasz pomiar z końca lutego 2022 roku dał wynik 392 cm. Dla tego gatunku drzewa jest to bardzo dużo, znacznie więcej powyżej średniej. Rzadko spotykam osobniki przekraczające 200-250 cm obwodu pnia, a tutaj mamy prawie 4 metry! To jednak nie są jeszcze maksymalne możliwości obwodowe dla klona polnego, ponieważ w sprzyjających warunkach, gatunek ten może wykształcić pień, którego obwód przekracza nawet 6 metrów. Jednak tak duże osobniki należą do rzadkości.
Analizując dane zawarte w CRFOP wychodzi, że pomnikowy klon polny w Piotrkowicach jest obecnie najgrubszym pomnikowym osobnikiem o pojedynczym pniu, który rośnie na terenie województwa dolnośląskiego.
Pień rekordowego osobnika jest częściowo porośnięty bluszczem, poza zmianami rakowymi trudno coś więcej na nim dostrzec, właśnie z uwagi na gęsty, wspinający się po nim bluszcz.
Korona drzewa jest szeroka, luźna, bardzo rozłożysta i symetryczna z widocznymi śladami po wyłamanych konarach i gałęziach. Jest to okaz soliterowy, czyli należący do kategorii drzew “władców” otwartej przestrzeni.
Zatem w parku w Piotrkowicach rośnie najgrubszy pomnikowy klon polny o pojedynczym pniu na Dolnym Śląsku, prawdopodobnie najgrubszy pomnikowy cypryśnik błotny oraz drugi najgrubszy pomnikowy dąb szypułkowy o pojedynczym pniu.
Bogactwo dendrologiczne Piotrkowic jest wyjątkowe, a najbardziej urzekające są potężne dęby – świadkowie tutejszej historii, wydarzeń i lokalnego życia mieszkańców oraz poszczególnych właścicieli pałacu. To w ogromnych pniach drzew zapisana jest księga kilkuset-letniego upływu czasu. Dopełnieniem całości jest jedyny w swoim rodzaju barokowy pałac.
Pragnę serdecznie podziękować właścicielowi terenu – Panu Arkadiuszowi Michońskiemu za możliwość dokładnego obejrzenia i dokonania pomiarów pomnikowych drzew oraz świetny, historycznie uzasadniony wybór imion dla dębów. Podziękowania za pomoc przy gromadzeniu materiału do artykułów należą się również Pani Ewie Domańskiej ( https://zielonametamorfoza.pl/ ) oraz koledze Markowi Łuszczyńskiemu ( http://www.pomniki-przyrody.pl/ ).
P O D S U M O W A N I E
1) Cztery ostatnie pomnikowe drzewa w Piotrkowicach (woj. dolnośląskie, powiat trzebnicki, gmina Prusice) reprezentują: cypryśnik błotny, kasztanowiec zwyczajny, lipa drobnolistna i klon polny. Cypryśnik rośnie przy bramie wjazdowej na teren pałacu. Jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 386 cm (według CRFOP), wysokość 19 metrów. Kondycja zdrowotna drzewa jest bardzo dobra, podobnie można napisać o jego stanie technicznym.
Fot. Mapy GDOŚ
2) Drzewem, które prawdopodobnie już nie istnieje jest (był) kasztanowiec zwyczajny o obwodzie pierśnicowym pnia 339 cm i wysokości 15 metrów. Pomnik przyrody rósł przy głównej drodze, w pobliżu bramy wjazdowej.
3) Przy północno-wschodnim narożniku pałacu odnajdziemy truchło powalonej lipy drobnolistnej, której obwód pierśnicowy pnia wynosił 521 cm, a wysokość 16 metrów. Obecnie jest ona rozkładana i przetwarzana przez wiele drobnych organizmów, aby użyźnić piotrkowicką ziemię.
4) Wyjątkowo cennym drzewem jest klon polny o obwodzie pierśnicowym pnia 392 cm i wysokości 23 metrów. Na porośniętym przez bluszcz pniu notuje się zmiany rakowe, w koronie widać ślady i ubytki po wyłamanych konarach i gałęziach. Drzewo rośnie przy południowo-zachodniej granicy polany, niecałe 50 m na północny zachód od pałacu.
