Aktualności
- 24 maj, 2023
Pomnikowe drzewa w gminie Wińsko.
Pomnikowe drzewa w gminie Wińsko.
Poza opisanymi pomnikowymi drzewami w Moczydlnicy Klasztornej ( http://server962300.nazwa.pl/pomnikowe-drzewa-w-moczydlnicy-klasztornej.html ) i innymi, wybranymi okazami dendroflory ( http://server962300.nazwa.pl/pozostale-wybrane-drzewa-w-moczydlnicy-klasztornej.html ), które nie mają tego statusu, w tym skupię się na pozostałych pomnikach przyrody ożywionej gminy Wińsko.
Obecny spis pomnikowych drzew gminy Wińsko i pomników przyrody nieożywionej, znajduje się na tym wykazie: Wykaz pomników przyrody w gminie Wińsko. Do drzew uhonorowanych pomnikowym statusem w 1964 r., doszły dwa okazy na mocy uchwały nr XXXVII/279/2021 Rady Gminy Wińsko z dnia 27 maja 2021 r.: Uchwała nr XXXVII2792021 RG Wińsko z dnia 27 maja 2021 r.
(1) Dąb szypułkowy “Pan Tadeusz” 412 cm
Przegląd pomnikowych perełek dendrologicznych rozpoczynam od budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Wińsku przy ul. Piłsudskiego 42, przy którym rośnie dąb szypułkowy “Pan Tadeusz”.
Drzewo to jest klasycznym okazem wyrosłym na otwartej przestrzeni z rozłożystą, nisko osadzoną koroną i krótkim pniem.
Według danych zawartych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Pan_Tadeusz_412cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 412 cm, wysokość 18 metrów.
Pan Paweł usiadł pod koroną “Pana Tadeusza” i odpoczął, co udokumentowano na powyższej fotografii. ;))
Krótki pień drzewa wygląda na zdrowy i charakteryzuje się bliznami po chirurgicznym usunięciu części konarów.
Jeszcze więcej blizn dostrzeżemy w miejscach, w których pień rozwidla się na poszczególne przewodniki.
Prawie wszystkie z nich zostały już zalane kalusem, czyli tkanką drzewa, “łatającą” ślady po usuniętych konarach.
Drzewo znajduje się w dobrym stanie technicznym i zdrowotnym, ale warto przyjrzeć się części wierzchołkowej korony.
Znajdziemy na niej pojedyncze suche gałęzie, które mogą świadczyć np. o obecności grzyba pasożytniczego, którego grzybnia zamyka wiązki przewodzące asymilaty.
Na trawniku pod drzewem można było dostrzec wiele dębowych siewek, które prawdopodobnie co roku są ścinane kosiarką.
Pomimo stosunkowo niewielkich jak na dąb szypułkowy gabarytów, “Pan Tadeusz” odznacza się cennymi walorami krajobrazowymi i ozdobnymi.
No i można przy nim posiedzieć oraz wtopić wzrok w rozpościerające się w pobliżu panoramy.
A wyglądają one tak, jak na powyższym zdjęciu.
(2) Dąb szypułkowy “Kmicic” 673 cm, (694 cm na poziomie 110 cm i 949 cm przy podstawie)
Przenoszę się do wsi Wyszęcice, w której rośnie dąb szypułkowy i na którego tree hunterzy szczególnie ostrzyli sobie taśmy miernicze.
Został nazwany “Kmicicem” i według uchwały powołującej go na pomnik przyrody, jego obwód pnia na wysokości pierśnicy miał mierzyć aż 800 cm ( Dąb_szypułkowy_Kmicic_673cm ).
Pomnikowe drzewo prezentuje się dostojnie i okazale. Widać, że mamy tu do czynienia z sędziwym staruszkiem.
Na całej długości pnia drzewa ciągnie się masywna listwa piorunowa, która prawdopodobnie była najgwałtowniejszym wydarzeniem w dotychczasowym życiu “Kmicica”.
Upływ czasu widać nie tylko na drzewie, ale również na zrujnowanych wokół niego domostwach.
Po dokładnych oględzinach “Kmicica”, przyszedł czas na pomiar obwodu pierśnicowego pnia.
Zachowując należytą staranności i przestrzegając reguł obowiązujących w dendrometrii, wyszło nam 673 cm, czyli o 127 cm mniej, niż wynika to z dokumentów źródłowych.
Następnie dokonałem jeszcze dwóch pomiarów obwodu pnia drzewa, tj. przy jego podstawie, gdzie otrzymałem wynik 949 cm,
i na poziomie 110 cm od podstawy, na którym obwód pnia wynosi 694 cm.
Zatem 800 cm obwodu pierśnicowego pnia, które wskazano w uchwale i rejestrach należy uznać za duży błąd.
Szkoda, bowiem myśleliśmy, że “Kmicic” dołączy do nielicznej grupy dolnośląskich dębów, których pnie osiągnęły tak zacne rozmiary. Niemniej 673 cm to także jest bardzo dobry wynik.
Stan zdrowotny i techniczny dębu jest zadowalający, mając na uwadze porażenie przez piorun, który gwałtownie mógł zakończyć żywot “Kmicica”.
Oglądając stare drzewa rażone gromem z jasnego nieba, doszedłem do wniosku, że pioruny najczęściej uderzają w dęby.
Co ciekawe, sporo dębów przeżywa porażenie i żyje jeszcze przez wiele, wiele lat.
Dąb “Kmicic” znacznie wyróżnia się gabarytami na tle innych drzew nie tylko w samych Wyszęcicach, ale również wśród drzewostanu gminy Wińsko.
Korona okazu jest regularna, luźna i symetryczna, chociaż część konarów wyłamało się lub usunięto je chirurgicznie.
Na pniu, poza listwą piorunową, notuje się okazałe zgrubienia i dziuple.
Dąb “Kmicic” jest drzewem cennym, chociaż mało znanym. Gdyby nie pomnikowy status, o jego istnieniu wiedziałaby zapewne garstka ludzi, głównie mieszkańców wsi.
Odwiedzając drzewo, warto obejrzeć również ruiny po dawnym folwarku, które podczas naszej wizyty były częściowo remontowane.
Jeszcze jedno zdjęcie porównawcze pnia drzewa w odniesieniu do sylwetki człowieka.
Podczas naszej wycieczki na początku stycznia 2022 roku, kiedy Słońce chyliło się już ku zachodowi, “Kmicic” wyglądał wyjątkowo i zjawiskowo.
W każdej scenerii drzewo emanuje pięknem, tajemnicą i dostojeństwem.
(3) Dąb szypułkowy “Napoleon” 492 cm na poziomie 75 cm
Następne pomnikowe drzewo rośnie w uroczym i przytulnym miejscu, na terenie leśnym.
Miejsce dojścia do drzewa zostało zaakcentowane drewnianą ławką i tablicą informacyjną.
Od tablicy do drzewa mamy do pokonania dystans 40. metrów.
Podczas drugiej wizyty przy drzewie zauważyliśmy, że sosna rosnąca przy ławce wywróciła się, a wraz z nią również ławka.
Przy dębie ustawiono tablicę informacyjną, z której możemy dowiedzieć się kilku istotnych informacji o pomnikowym drzewie, którego nazwano “Napoleonem”, ponieważ według miejscowych opowiadań w czasie trwających wojen w latach 1806-1813, Wojska Napoleońskie po wcześniejszych zwycięskich bojach w Saksonii zatrzymały się w okolicznych terenach, a po dębem, który wówczas liczył około 100 lat, odpoczywał sam Napoleon.
Na tablicy podano też dane o podstawowych parametrach drzewa, tj. obwód pierśnicowy pnia 477 cm, wysokość 32 metry, szacowany wiek 310 lat. Niestety, jak to najczęściej bywa, nie podano informacji, na który konkretnie rok obowiązują te dane.
Dąb “Napoleon” określany jest również jako “gruby dąb”. Drzewo odnajdziemy na skraju lasu (oddz. 196 c) w pobliżu wsi Słup, około 130 m na północ od żwirowni ( Dąb_szypułkowy_Napoleon_492,50cm ).
Drzewo rośnie obecnie w lesie, ale jego budowa jest charakterystyczna dla osobników soliterowych, rosnących na otwartej przestrzeni i w młodości dębu zapewne tak było.
Z uwagi na bardzo krótki pień i nisko osadzone konary drzewa, najchudszy obwód pnia dębu między podstawą a wysokością pierśnicy znajduje się na poziomie 75 cm.
W tym miejscu obwód pnia “Napoleona” wynosi 492,50 cm.
Drzewo znajduje się w dobrym stanie technicznym i odznacza się przyzwoitą kondycją zdrowotną.
Korona “Napoleona” – jak przystało na słynnego władcę, imponuje rozmiarami i okazałością.
Buduje ją wiele rozłożystych masywnych konarów, a całość jest solidnie ugałęziona, regularna i rozłożysta.
Z oddali widać, jak pomnikowy dąb jest przysłonięty prostymi pniami sosen, ale i tak można dostrzec charakterystyczną, kopulastą koronę. Dodatkowo teren jest mocno opanowywany przez czeremchę amerykańską.
Drzewo to jest bardzo charakterystyczne i piękne, chociaż mało znane, na co częściowo ma wpływ jego lokalizacja, z dala od terenów zabudowanych.
(4) Dąb szypułkowy “Zagłoba” na skrzyżowaniu dróg leśnych w oddziale 190 c – 496 cm
Pozostaję na terenie leśnym gminy Wińsko, na którym rośnie następne pomnikowe drzewo, które również reprezentuje dąb szypułkowy.
Odnajdziemy go w oddziale 190 c, przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Moczydlnicy Klasztornej, do Jakubikowic, Słupa i Kłopotówki.
Jego budowa jest zupełnie inna w porównaniu do “Napoleona”. “Zagłoba” wykształcił stosunkowo długi pień i dość wysoko wysklepioną koronę, a więc jego pokrój jest charakterystyczny dla drzewa leśnego, a nie soliterowego.
W CRFOP ( Dąb_szypułkowy_Zagłoba_496cm ) podano, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 496 cm, a jego wysokość 26 metrów.
Nasze pomiary wykonane w czerwcu 2021 roku są zgodne z tymi rejestrowymi.
Drzewo jest przyozdobione stanowiskami mchów, zwłaszcza w części odziomkowej pnia, na której znajduje się ich największe skupisko.
Pień sprawia wrażenie zdrowego, bez istotnych zmian chorobowych, czy tych powstałych w wyniku działalności owadów lub grzybów.
Za to w koronie wyłamało się kilka grubszych konarów, które odnaleźliśmy pod drzewem.
Pozostały po nich charakterystyczne ślady i kikuty oraz zgrubienia. W niektórych miejscach można dostrzec próby odtworzenia ubytków we koronie poprzez przyrosty wtórne.
Pozostało jeszcze jedno pomnikowe drzewo do zaprezentowania, które również rośnie w lesie.
(5) Dąb szypułkowy “Narok” w oddziale 4 – 432 cm
Zanim dotrze się do drzewa, warto rozejrzeć się po rolniczo leśnych panoramach, które chwytają za serce o każdej porze roku.
W czerwcu odnaleźliśmy stanowisko niebezpiecznego Barszczu Sosnowskiego. Należy bezwzględnie unikać tej rośliny, a zwłaszcza nie dotykać jej i nie przebywać w jej pobliżu jak kwitnie, gdyż grozi to poparzeniem dróg oddechowych.
Jeszcze kilka chwil marszu, spojrzenie na krajobraz i jesteśmy w lesie.
Drzewo rośnie w leśnictwie Stryjno (oddział 4) w części północno – zachodniej. Jego budowa jest podobna do dębu “Zagłoba”.
Według danych zawartych w CRFOP ( Dąb_szypułkowy_Narok_432cm ), obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 437 cm, wysokość 30 metrów.
Przy pniu leży kilka wyłamanych konarów drzewa. W CRFOP podano również, że na drzewie widoczne są ślady żerowania chronionego kozioroga dębosza.
W sezonie wegetacyjnym dojście do pomnikowego okazu jest nieco utrudnione przez inne rośliny. Poza tym należy uważać na rów, który w tym stanie jest praktycznie niewidoczny.
Nasz pomiar obwodu pierśnicowego pnia drzewa dał wynik 432 cm, czyli nieco mniej od tego wskazanego w CRFOP.
Korona dębu jest dość regularna, nieco przerzedzona i średnio rozłożysta.
To było ostatnie pomnikowe drzewo gminy Wińsko, ale warto jeszcze wspomnieć o głazie narzutowym, który jest chroniony jako pomnik przyrody nieożywionej.
Pomnikowy głaz narzutowy
Eratyk nazwano Kamieniem św. Jadwigi i objęto ochroną już w 1964 roku.
Został on dokładnie opisany przez Marka w tym artykule: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=6752
Przy głazie postawiono tablicę informacyjną.
P O D S U M O W A N I E
Poza opisanymi pomnikowymi drzewami w Moczydlnicy Klasztornej, na terenie gminy Wińsko w powiecie wołowskim (woj. dolnośląskie), możemy podziwiać pięć pomnikowych dębów szypułkowych.
1) W pobliżu budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Wińsku przy ul. Piłsudskiego 42 rośnie piękny, soliterowy dąb szypułkowy “Pan Tadeusz”, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 412 cm, a wysokość 18 metrów.
2) W miejscowości Wyszęcice na skraju zabudowań folwarcznych, niedaleko placu zabaw i boiska rośnie potężny dąb szypułkowy “Kmicic” o obwodzie pierśnicowym pnia 673 cm i wysokości 23 metrów. W uchwale powołującej pomnik przyrody wskazano, że obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 800 cm, co nie zgadza się z pomiarami wykonanymi przez tree hunterów. Drzewo posiada charakterystyczną, masywną listwę piorunową na całej długości pnia.
3) W kompleksie leśnym położonym na południowy – zachód od Wińska zlokalizowane są 3 pomnikowe dęby szypułkowe. Pierwszy z nich o nazwie „Napoleon” rośnie na skraju lasu (oddz. 196 c) w pobliżu wsi Słup, około 130 m na północ od żwirowni. Obwód pnia drzewa na poziomie 75 cm od gruntu wynosi 492,50 cm, wysokość okazu 24 metry, szacunkowy wiek ponad 310 lat.
4) Na terenie oddziału 190 c, przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Moczydlnicy Klasztornej, do Jakubikowic, Słupa i Kłopotówki, rośnie pomnikowy dąb “Zagłoba” o obwodzie pierśnicowym pnia 496 cm i wysokości 26 metrów.
