Pomnikowe drzewa w Dąbroszynie.

DĄBROSZYN

Dąbroszyn to wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Witnica. Wieś początkowo powstała jako osada w XII w. Kolejno znajdowała się w rękach templariuszy, joannitów i prywatnych właścicieli. W XIX wieku Dąbroszyn, zwany wówczas Tamsel, był częstym miejscem wycieczek kostrzyńskich mieszczan.

W pobliżu Dąbroszyna znajduje się bardzo cenny przyrodniczo Park Narodowy “Ujście Warty” o powierzchni 8074 ha, który obejmuje rozlewiska u ujścia rzeki Warty i Odry, wytwarzane w dużej mierze przez rzekę Postomię. Siedziba dyrekcji parku znajduje się w Chyrzynie koło Kostrzyna nad Odrą. Park rozpościera się na terenie trzech gmin: Kostrzyn nad Odrą, Słońsk i Witnica. Otulina Parku, oprócz wymienionych gmin, leży też na terenie gminy Górzyca.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków Dąbroszyna wpisane są:

• zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:

  • pałac, zbudowany pod koniec XVII w., przebudowany ok. 1780 i 1820 r. oraz w 1851 kiedy to budowla została podwyższona o jedną kondygnację i otrzymała neogotycki wygląd. Z zewnątrz pałac prezentuje się skromnie (ma formę prostopadłościanu bez wież, stromych dachów, wykuszy itp.) Wewnątrz zachowało się wiele detali architektonicznych, w tym posadzki i kominki. Obecnie pałac stoi niewykorzystywany i nie jest udostępniony do zwiedzania.

  • oficyna folwarczna

  • baszta

  • park pałacowy, z końca XVIII wieku. Pierwotnie miał formę francuskiego ogrodu barokowego. Na początku XIX w. park został przekształcony w stylu angielskiego romantyzmu przez Petera Lenné. Dzieli się na 2 części (park dolny i park górny).

  • pawilon ogrodowy, tzw. Świątynia Zofii, z pocz. XIX w. (niezachowany)

  • pawilon ogrodowy, tzw. Świątynia Cecylii, z 1860 r. Budowla ma formę ośmiokolumnowego monopterosu. Wewnątrz znajduje się rzeźba Chronosa.

  • gołębnik na folwarku, z 1820 r.

♦ kościół niegdyś ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pw. św. Józefa (filia parafii w Kostrzynie). Kościół wybudowano w końcu XVII w., gdy właścicielem majątku był marszałek Hans Adam von Schöning. W latach 1825-29 kościół przebudowano w stylu neogotyckim oraz dobudowano wieżę. 

Projektantem przebudowy był najprawdopodobniej Karl Friedrich Schinkel. W kościele zachowało się mauzoleum rodziny von Schöning z wysokiej klasy pełnofiguralnymi rzeźbami przedstawiającymi marszałka i jego żonę Margarethe Luisę von Pöllnitz. 

Obok znajduje się popiersie ich syna Johanna Ludwiga von Schöning. Autorstwo rzeźb przypisuje się Andreasowi Schlüterowi lub jego uczniom. W podziemiach kościoła znajduje się udostępniony do zwiedzania, bogato zdobiony miedziany sarkofag marszałka Schöninga.

Źródło: Wikipedia

(1) DĄB SZYPUŁKOWY “KAZIMIERZ”

Jeżeli chodzi o pomnikowe drzewa Dąbroszyna to lista ich jest uboga, bowiem wskazaną formę ochrony przyrody reprezentują zaledwie 3 drzewa. Są to 2 dęby szypułkowe i platan klonolistny.

Pierwszy pomnikowy dąb szypułkowy, którego nazwano “Kazimierzem” odnajdziemy przy skarpie szlaku kolejowego (oddział leśny nr 763c). Cała sylwetka drzewa, najlepiej jest widoczna z torów kolejowych.

Pomnik przyrody został oznaczony klasyczną tabliczką, ale przyczepiono ją do drewnianego kołka, a nie jak to ma najczęściej miejsce – na pniu drzewa. Obok, na drugim kołku przybito tablicę informacyjną, z której dowiemy się o grubości obwodu pnia dębu i jego wysokości.

Podstawą prawną powołania pomnika przyrody jest uchwała nr LIV/301/2017 Rady Miejskiej w Witnicy z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie Miasta i Gminy Witnica.

Według informacji zawartych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Kazimierz_w_Dąbroszynie ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 440 cm, wysokość 25 metrów.

Wiek drzewa we wspomnianym rejestrze oszacowano na 180 lat. Prawdopodobnie oszacowanie to datuje się na rok powołania “Kazimierza” na pomnik przyrody (2017), zatem w 2022 roku, wiek drzewa można było oszacować na 185 lat. “Kazimierz” odznacza się prostym i walcowatym pniem, którego poszczególne przewodniki i korona zaczynają się na wysokości około 6-7 metrów.

Dąb rośnie na obrzeżu lasu, od strony szlaku kolejowego jest mocniej doświetlony, a w jego pobliżu rosną dużo młodsze osobniki. Wszystko to daje podstawę do stwierdzenia, że “Kazimierz” w młodości był drzewem soliterowym i obecnie odzwierciedla się to w jego budowie.

Dlatego jest to okaz charakteryzujący się szeroką, regularną i nisko osadzoną koroną. Fascynuje zwłaszcza tych, którzy niekoniecznie poszukują dębów o wyjątkowych gabarytach, ale takich, które zachwycają swoją rozłożystą koroną i regularnością pokroju. 

W pobliżu “Kazimierza” odnajdziemy inne dęby szypułkowe, ale również np. dęby czerwone, sosny zwyczajne i buki pospolite. Zatem odwiedzając pomnikowy dąb, mamy przy okazji możliwość obejrzenia kilku gatunków innych drzew.

Z uwagi na to, że biegnący w pobliżu drzewa szlak kolejowy jest czynny, to należy zachować szczególną ostrożność podczas oglądania dębu od strony torów kolejowych. Natomiast podróżując w pociągu, można pozdrowić dzielnego “Kazimierza” – strażnika wspomnianego szlaku.

W sezonie wegetacyjnym, duża część środkowych partii korony pomnikowego okazu jest przysłonięta przez ulistnienie innych, sąsiadujących z nim młodszych drzew.

Po obejrzeniu “Kazimierza”, wyruszyliśmy obejrzeć drugi pomnikowy dąb.

(2) DĄB SZYPUŁKOWY “STANISŁAW”

 Drzewo to rośnie na terenie leśnym (oddz. 762a Nadleśnictwa Dębno), przy wjeździe do miejscowości, ok. 30 m na prawo (jadąc od strony Kostrzyna) od drogi nr 132, naprzeciw budynku leśnictwa Kostrzyn. Jest to bardzo malowniczy i sędziwy staruszek lasu.

Drzewo to również powołano na pomnik przyrody na mocy uchwały nr LIV/301/2017 Rady Miejskiej w Witnicy z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie Miasta i Gminy Witnica.

I podobnie oznaczono dwoma drewnianymi kołkami wbitymi w ziemię, gdzie na jednym przybito charakterystyczną tabliczkę z orzełkiem, a na drugim tablicę informacyjną z podaniem obwodu pnia dębu oraz jego wysokości.

W Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Stanisław_w_Dąbroszynie ) wskazano, że obwód pnia dębu wynosi 620 cm i jest to zgodna wartość z podaną informacją w terenie. Natomiast nic nie napisano o wysokości drzewa. Na tablicy podano 30 metrów.

Nasz pomiar obwodu pierśnicowego pnia drzewa, wykonany 7 sierpnia 2022 roku dał wynik 628 cm. Dąb “Stanisław” to grube, sędziwe i fascynujące drzewo.

Jego wiek w rejestrze został oszacowany na 220 lat. Pień drzewa jest gruby, krótki i walcowaty z charakterystycznym skrętem włókien wokół osi pnia.

Jednak najbardziej wyróżniającymi się atrybutami wyglądu dębu są liczne masywne zgrubienia, narośla i prawdopodobnie też zrakowacenia na pniu, które nadają drzewu wysublimowanego, patriarchalnego wyglądu.

Gdy przyjrzymy się kikutom powstałym po wyłamanych konarach i ich osobliwym kształtom, to dostrzeżemy “baśniowe stworki”, czyli spontaniczne formy drzewnej sztuki, patriarchalnych tworów dendroflory.

Dąb ten należy do okazów wybitnych, a więc takich, które znacznie wyróżniają się na danym terenie, zarówno sylwetką, jak i pokrojem oraz parametrami (obwodem pnia, wysokością, wiekiem).

Jedynie czego mi brakuje to większej ilości informacji o tym konkretnie drzewie. Tablice informacyjne w tym przedmiocie są najczęściej bardzo skąpe, ograniczające się co do identyfikacji gatunku, obwodu pnia, wysokości i czasami wieku. 

Dąb “Stanisław” to sędziwy patriarcha zielonych terenów Dąbroszyna. Kto wie, czy gdzieś w okolicach nie kryją się podobne perełki dendrologiczne?

Powyższe zdjęcie można różnie interpretować. W skali makro to fragment jakiegoś baśniowego dziwoląga. W skali mikro to guzy na pniu i wychodząca z niego głowa stworka z rogami. ;))

(3) PLATAN KLONOLISTNY

Ostatnie pomnikowe drzewo Dąbroszyna rośnie w parku, na granicy terenu kościelnego i budynku mieszkalnego 38C, 38D. Reprezentuje je okazały platan klonolistny. Podejście do jego pnia jest niemożliwe z uwagi na ogrodzenie otaczające drzewo. Ponadto, strefa wokół pnia jest zawalona jakimiś odpadami i gratami. To pokazuje stosunek niektórych ludzi do pomnikowych drzew…

Według informacji z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody ( Platan_klonolistny_w_Dąbroszynie ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 575 cm, wysokość 23 metry, szacunkowy wiek ok. 170 lat.

Drzewo powołano na pomnik przyrody w drodze uchwały Nr XIII/92/2007 Rady Miejskiej w Witnicy z dnia 27 września 2007 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie Miasta i Gminy Witnica. Zatem jest to okaz, który ma najdłuższy pomnikowy staż wśród pomników przyrody ożywionej Dąbroszyna.

Stan zdrowotny i techniczny drzewa jest dobry. Podziwianie platana, skutecznie psują graty i rupiecie w otoczeniu jego pnia.

O pomnikowych drzewach Dąbroszyna, warto również przeczytać artykuł na blogu Marka: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=17326

GŁAZY NARZUTOWE

Listę pomników przyrody Dąbroszyna, wzbogaca skupienie 2 głazów narzutowych, jako pomników przyrody nieożywionej ( Skupienie_2_głazów_narzutowych_w_Dąbroszynie ).

Wspomniane eratyki zostały dokładnie opisane przez Marka, a więc ponownie i serdecznie zapraszam na Jego blog: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=17357

P O D S U M O W A N I E

1) W Dąbroszynie (woj. lubuskie, powiat gorzowski, gmina Witnica) na aktualnej liście pomnikowych drzew figurują 3 drzewa. Pierwszym jest dąb szypułkowy “Kazimierz”, który rośnie na terenie Nadleśnictwa Dębno, obręb leśny Kostrzyn, leśnictwo Kostrzyn nad Odrą, w oddziale 763c (obok szlaku kolejowego). Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 440 cm, wysokość 25 metrów, szacunkowy wiek w 2022 roku to 185 lat (dane z CRFOP).

2) Drugie pomnikowe drzewo to potężny i malowniczy dąb szypułkowy “Stanisław”, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 628 cm (pomiar z 7 sierpnia 2022r.), wysokość 30 metrów (dane z tablicy informacyjnej), szacunkowy wiek okazu w 2022 roku wynosił 225 lat (dane z CRFOP). Dąb rośnie w oddziale 762a, przy wjeździe do miejscowości, ok. 30 m na prawo (jadąc od strony Kostrzyna) od drogi nr 132.

3) Ostatnie pomnikowe drzewo odnajdziemy na granicy terenu kościelnego i budynku mieszkalnego 38C, 38D. Jest to platan klonolistny, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 575 cm, wysokość 23 metry, szacunkowy wiek ok. 170 lat (dane z CRFOP). Osobnik odznacza się dobrą kondycją i stanem technicznym, jednak otoczenie jego pnia jest zawalone gratami i rupieciami…

4) Oprócz pomnikowych drzew, w Dąbroszynie możemy podziwiać również pomniki przyrody nieożywionej, które reprezentuje skupisko dwóch głazów narzutowych.

W drugim artykule o drzewach Dąbroszyna opiszę okaz, który wciąż nie doczekał się pomnikowego statusu, ale jest wyjątkowy i bardzo ważny dla miłośników sędziwego i okazałego drzewostanu. Jest nim miłorząb dwuklapowy.