Pomnikowe dęby szypułkowe w Karłowicach. 

Gladiatorzy wzdłuż drogi.

Karłowice to dawne miasto, obecnie wieś położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Popielów. Było to jedno z miejsc, które odwiedziliśmy razem z Markiem (pomniki-przyrody.pl) podczas lutowej wycieczki dendrologicznej.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków Karłowic wpisane są:

• kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki należący do parafii pw. św. Michała Archanioła, z końca XIX wieku
  

• Zamek w Karłowicach

  • kaplica zamkowa z 1715 roku pełniąca obecnie funkcję kościoła ewangelickiego pw. św. Michała Archanioła

• park zamkowy

• dom ks. Jana Dzierżona, ul. Kościelna 5, z 1864 r.

• stajnia z wozownią, w zespole młyna, ul. Młyńska, z poł. XIX w., po 1930 r.

Nas interesowały przede wszystkim pomnikowe drzewa, których w gminie Popielów jest całkiem sporo. Z uwagi na napięty harmonogram wycieczki (innych nie przewidujemy) ;)), odwiedziliśmy tylko część pomnikowych drzew, ale za to niezwykłych, wspaniałych i potężnych.

Jadąc ze Stobrawy do Karłowic można zachwycić się rosnącymi wzdłuż drogi, potężnymi dębami szypułkowymi, wśród których 16 osobników objęto ochroną pomnikową, przy czym 12 dębów rośnie w dwustronnej alei, a 4 następne nieco dalej, przy przejeździe kolejowym i jego pobliżu.

W rejestrach dotyczących pomnikowych drzew Opolszczyzny, często występuje sytuacja, w której dosyć ciężko połapać się w ustaleniu, które drzewa są tymi pomnikowymi. Dlatego pisząc artykuł, posiłkowałem się informacjami z blogu Marka, który przebrnął przez kulawy Rejestr Form Ochrony Przyrody woj. opolskiego i inne dokumenty.

Ja poszukałem jeszcze danych o pomnikowych drzewach z Karłowic w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, w którym zamieszczono informację, że ochroną objętych jest 14 dębów (2 dębów w nim brakuje):  Pomnikowa_aleja_dębowa_przy_drodze_Karłowice_Stobrawa

Oprócz dębów, ochroną pomnikową w alei objęto też 2 lipy drobnolistne o obwodach pierśnicowych pni wynoszących 328 i 368 cm (obecnie więcej). W CRFOP lip tych nie znalazłem. Za to spotkaliśmy przy jednej z nich arborystów, którzy wykonywali test obciążeniowy drzewa i który drzewo zaliczyło bardzo dobrze.

OBWODY PIERŚNICOWE PNI

Obwody pierśnicowe pni pomnikowych dębów w alei wahają się w przedziale 361 cm – 515 cm, ale trzeba mieć na uwadze, że dane te mogą być trochę nieaktualne i obecnie, obwody te są pokaźniejsze. Wysokość drzew wynosi od 17 do 31 metrów.

W rejestrach nie znajdziemy informacji o wieku drzew, ale patrząc na te najbardziej okazałe, można przyjąć, że niektóre z nich mogą liczyć sobie nawet po 250-300 lat. Ich stan fito-sanitarny jest bardzo zróżnicowany.

W założeniu alejowym odnajdziemy drzewa znajdujące się w dobrej kondycji zdrowotnej, jak i takie, które zieją dziuplami, mają guzy, narośle, wyłamania konarów i gałęzi, ubytki wgłębne w pniu i ubytki kory, a także liczne ślady ingerencji chirurgicznej, grzybów i owadów.

Mimo tego, aleja rozpatrywana jako całość wydaje się znajdować w zadowalającej kondycji, biorąc pod uwagę fakt, z jak wieloma przeciwnościami losu drzewa te musiały się zmierzyć w swoim dendrologicznym życiu. Począwszy od burz i wiatrów po działalność człowieka.

Ich wiek też budzi szacunek i podziw, ponieważ nie są to kilkudziesięcioletnie dąbki, a potężne, kilkuset letnie drzewa, które nazwałem “gladiatorami”, ponieważ cały czas “walczą” o przetrwanie przez to, że rosną w miejscu, w którym część ludzi byłaby za ich usunięciem w imię “boga” na czterech kółkach z rurą wydechową.

Na szczęście aleja ta ma charakter zabytkowy i mam nadzieję, że nikomu nie wpadnie do głowy pomysł zniesienia z drzew ochrony pomnikowej celem rozbudowania i poszerzenia drogi dla “królów” szos.

Warto też mieć na uwadze fakt, że aleja ta jest częścią Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, który został założony w dniu 28 września 1999 r. Zajmuje on powierzchnię 52 636,5 ha. Jest to najmłodszy park krajobrazowy województwa opolskiego. Kompleksy leśne stanowią niemal 80% powierzchni parku. Wśród lasów przeważają bory sosnowe.

Idąc czy też jadąc aleją od strony Stobrawy, droga poprowadzi nas do przejazdu kolejowego, ale zanim się do niego dotrze, warto na chwilę zatrzymać się i obejrzeć dębowych gladiatorów, którzy robią ogromne (dosłownie i w przenośni) wrażenie.

Po lewej stronie drogi znajduje się tablica informacyjna o Stobrawskim Parku Krajobrazowym, wśród znacznie młodszych drzew w porównaniu do tych alejowych. Od tablicy mamy już bardzo blisko do pomnikowych, dębowych gladiatorów przy przejeździe kolejowym.

Dwa z nich to jedne z najpotężniejszych drzew z całej alei. Są ogromne i przepiękne, chociaż dąb po drugiej stronie jest mocno uszkodzony, czego nie widać z perspektywy pierwszego dębu.

Nie było czasu, aby pomierzyć wszystkie okazy, ale każdy, kto choć trochę zwraca uwagę na wielkie drzewa, zachwyci się ich ogromem. Dobrze, że są chronione jako pomniki przyrody, ponieważ rosną blisko torów i mogłyby przez to zostać wycięte, gdyż PKP pragnie zostać mistrzem świata w realizacji przepisów o wycince drzew przy torach. Szkoda, że z realizacją innych przepisów (np. komfortu jazdy w czystych składach, brakiem opóźnień, itp.), ciężko wziąć ich za wzór… 

Na jednym z powyższych zdjęć widać ogromny ubytek w pniu dębu, który rośnie po drugiej stronie torów kolejowych. Wygląda to tak, jakby część drzewa po prostu zawaliła się. Prawdopodobnie to działalność grzybów spowodowała obniżenie wytrzymałości mechanicznej drzewa i wielką wyrwę w pniu.

Gladiatorzy przy torach kolejowych kończą pomnikową aleję, ale jadąc drogą dalej – w kierunku Kuźnicy Katowskiej, spotkamy jeszcze innych, przydrożnych gladiatorów reprezentujących gatunek dąb szypułkowy.

Zanim tam się dotrze, warto na chwilę zatrzymać się przy domu ks. Jana Dzierżona w którym prowadził pracę naukową i popularyzatorską wśród okolicznej ludności. O postaci tej napisałem więcej w artykule o dębie Jana Dzierżona, który rośnie we Wrocławiu: http://server962300.nazwa.pl/o-trzech-wroclawskich-debowych-pradziadach.html

Wyjeżdżając z Karłowic, uwagę przykuwają kolejne, potężne dęby szypułkowe, z których 4 objęto ochroną pomnikową. Figurują one w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody: 4_pomnikowe_dęby_w_Karłowicach_przy_drodze

OBWODY PIERŚNICOWE PNI

Z zawartych w nim informacji wynika, że obwody pierśnicowe pni pomnikowych dębów wahają się w przedziale 346 cm – 653 cm. Ten najgrubszy dąb to jednocześnie najgrubsze drzewo na całym, opisanym odcinku drogi.

Także drugi, najgrubszy dąb z pomnikowej czwórki ma okazałe rozmiary, ponieważ według CRFOP jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 534 cm. Podobnie, jak w przypadku wyżej opisanych drzew alejowych, należy wziąć pod uwagę fakt, że obwody te mogą być jeszcze większe, gdyż dane z rejestru często są trochę nieaktualne.

Według tego rejestru, dwa kolejne, pomnikowe dęby mają równe obwody pierśnicowe pni, które wynoszą po 346 cm. Wysokość pomnikowej czwórki waha się od 21 do 32 metrów.

Kondycja karłowickich gladiatorów jest zadowalająca, a drzewa prezentują się nad wyraz okazale i pięknie. To mocarze i wybrańcy tego terenu, na którym człowiek oszczędził dendrologicznych protoplastów.

Zatem w miejscowości Karłowice, której nazwa może kojarzyć się z karłem, rosną olbrzymy. Dębowi gladiatorzy, którzy mnie zachwycili i o których mam zaszczyt napisać na blogu. Myślę, że entomolodzy i przyrodnicy odnaleźliby w tych drzewach wiele ciekawych i – być może – rzadkich owadów.

PODSUMOWANIE

1) W miejscowości Karłowice (woj. opolskie, powiat opolski, gmina Popielów) rosną przy drodze potężne dęby szypułkowe, z których część objęto ochroną pomnikową. Jadąc do Karłowic od strony Stobrawy, przejedziemy przez pomnikową aleję, która kończy się tuż za przejazdem kolejowym. W niej ochroną objętych jest 16 dębów szypułkowych (o obwodach pierśnicowych pni mierzących od 361 do 515 cm i wysokości w przedziale 17-31 metrów – według CRFOP). Oprócz tego, rosną w niej także 2 pomnikowe lipy drobnolistne.

2) Natomiast wyjeżdżając z Karłowic w kierunku do Kuźnicy Katowskiej, spotkamy kolejne cztery, pomnikowe dęby szypułkowe o obwodach pierśnicowych pni mierzących w przedziale 346 – 653 cm i wysokości od 21 do 32 metrów – według CRFOP. Teren ten to część rozległego, Stobrawskiego Parku Krajobrazowego o powierzchni 52 636,5 ha. Kondycja poszczególnych drzew jest mocno zróżnicowana, niemniej dębowi gladiatorzy przy drodze dają radę.

3) Swoimi ogromnymi rozmiarami budzą zachwyt i podziw, tym bardziej, że od wielu lat, zadrzewienia przydrożne dopadł wirus anihilacji i wycinki, który niestety wciąż mutuje i wykluwa się w nowych miejscach. O pozostałych pomnikach przyrody w gminie Popielów gorąco zachęcam poczytać na blogu Marka: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=11505