Pomnikowe bluszcze pospolite w Szprotawie.

Zjawiskowe.

Szprotawa to miasto w województwie lubuskim, w powiecie żagańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szprotawa. Położone jest nad rzekami – Bobrem i Szprotawą, która jest prawym dopływem Bobru. Czyli nazwa Szprotawa dotyczy aż trzech określeń – miasta, gminy i rzeki.

Wśród licznych i pięknych zabytków Szprotawy, na pewno warto zwiedzić:

• kościół parafialny pod wezwaniem pw. Wniebowzięcia NMP, XIII/XIV wieku, XV-XVII wieku

• kościół ewangelicki pod wezwaniem Zbawiciela, z 1747 roku, 1825 roku, powstały na fundamentach średniowiecznego zamku książęcego

• klasztor magdalenek, pl. Kościelny 2, z XVII wieku

• cmentarz żydowski, ul. Kraszewskiego, z połowy XIX wieku

• mury obronne, z XIV wieku

  • basztę przy kościele ewangelickim

  • bramę Żagańską – miejską, która jest siedzibą Muzeum Ziemi Szprotawskiej im. dr. Felixa Matuszkiewicza, ul. Świerczewskiego, z XIV wieku, 1480 roku

• ratusz, z lat 1583-1586, w XVII-XIX wieku.

Niewątpliwą atrakcją Szprotawy, obok licznych pereł architektury, stanowi przyroda, a zwłaszcza bliskie sąsiedztwo Borów Dolnośląskich i Borów Szprotawskich, które są ich częścią. Za umowną południową granicę Borów Szprotawskich przyjęto odcinek linii kolejowej Legnica – Żary, na północy Bory Szprotawskie sięgają granic administracyjnych miasta Szprotawa.

Do kompletu walorów przyrodniczych miasta należy zaliczyć liczne pomniki przyrody, z których kilka wyróżnia się nieprzeciętnymi walorami, a jeden z nich jest unikatowy w skali kraju. W tym artykule przestawię dwie osobliwości dendrologiczne, a kolejną opiszę w odrębnym.

(1) PIERWSZY POMNIKOWY BLUSZCZ POSPOLITY

Obie osobliwości reprezentuje bluszcz pospolity, z których pierwszy wspina się po kamiennym, zabytkowym murze Baszty Zachodniej (skrzyżowanie ulic Ogrodowej z Mickiewicza). Posiada on status pomnika przyrody i figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Bluszcz_pospolity_na_murze ).

Zgodnie z zawartą w nim informacją, wiek tego pomnika przyrody szacuje się na ok. 160 lat. Z uwagi na ścisłe przyleganie do muru, niemożliwe jest prawidłowe zmierzenie obwodu pnącza, ale prezentuje się ono okazale. W rejestrze wojewódzkim podano, że obwód ten mierzy 60 cm, ale wydaje się, że obecnie przybyło mu w “pasie”.

Natomiast na tablicy informacyjnej, na której opisano ten gatunek rośliny podano, że pomnikowy bluszcz liczy ponad 200 lat. Czyli mamy tu rozbieżność co do jego wieku o 40 lat. Nie zagłębiając się w tajniki długości jego życia, trzeba przyznać, że bluszcz ten prezentuje się imponująco.

Tworzy charakterystyczną kopułę, która może się kojarzyć z gigantycznym gniazdem os lub szerszeni. Jest ona bardzo gęsta i zwarta. Wznosi się wysoko nad murem i przerzuca swoją koronę na jego drugą stronę.

Po drugiej stronie łagodnie “spływa” w dół, rozpościerając swoje liście w sposób przypominający odwrócony stożek. Całość wygląda fenomenalnie i zjawiskowo, a to dopiero wstęp do odkrywania uroku pokręconego jak labirynt bluszczu.

Jeżeli chcemy się “zapętlić” na dobre, wystarczy podejść do muru i obejrzeć bluszcz od dołu. Wtedy to nasze oczy zmuszone są do przetworzenia obrazu, na który składają się setki, misternie poskręcanych korzeni przybyszowych i gałęzi. Trudno to wszystko ogarnąć.

Gdyby nie obecność wielu pięknych, można rzec – “pomalowanych” na zielono i pokrytych świecącym, bezbarwnym woskiem liści, można by odnieść wrażenie, że jesteśmy pod ziemią i oglądamy system korzeniowy jakiegoś dorodnego drzewa.

Myślę, że przy takiej plątaninie, nawet najbardziej wyrafinowane w tkaniu sieci pająki, mogłyby popaść w kompleksy. ;)) To jest mistrzostwo i absolutny kunszt gatunku, jakim jest bluszcz pospolity!

Wystarczy odejść od muru na odległość jednego, dwóch metrów i wówczas ten wyglądający na niezwykły i skomplikowany twór korzeniowo-gałęziowaty, zostaje szczelnie zakryty liśćmi.

Po czym ponownie można podejść do muru i popatrzeć do góry, aby zdać sobie sprawę, jak niezwykły i zachwycający jest świat roślin. Niewątpliwy urok tego bluszczu tkwi dodatkowo w miejscu na którym rośnie, czy też po którym wspina się, ponieważ stary mur nadaje mu średniowieczny i mroczny charakter.

Oglądając z Markiem ( pomniki-przyrody.pl ) takie cudo w osobliwości bluszczu pospolitego, nie spodziewałem się, że drugi pomnikowy bluszcz także jest niezwykły i wyjątkowy.

(2) DRUGI POMNIKOWY BLUSZCZ POSPOLITY

Zanim udaliśmy się do drugiej osobliwości bluszczowej, zwróciłem uwagę m.in. na piękną wieżę ciśnień. Te stare budowle mają w sobie coś urzekającego i wyjątkowego. Tymczasem drugi pomnikowy bluszcz wspina się po murach zrujnowanego kościoła ewangelickiego. Jest on widoczny od strony ul. Żeromskiego.

Pnącze to także figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Bluszcz_pospolity_na_wieży_kościoła ), ale dostęp do niego jest ograniczony, ponieważ teren wokół ruin należy do prywatnego właściciela i otoczono go płotem.

W związku z tym, bluszcz można podziwiać i oglądać tylko z pewnej odległości, ale nie można do niego podjeść i obejrzeć kłębowisko schowane za liśćmi. Mnie korciło, aby przeskoczyć przez płot i pstryknąć kilka zdjęć z bliska, niemniej rozsądek i poszanowanie prawa własności wzięły górę nad emocjami dendrologicznymi. Poza tym, gdyby na terenie był pies to mógłby mnie nieźle potarmosić. ;)) Część pnączy jest uschniętych, ale te, które są jeszcze zielone wyglądają wyśmienicie.

PODSUMOWANIE

1) W Szprotawie (woj. lubuskie, powiat żagański, gmina Szprotawa), która szczyci się położeniem wśród Borów Dolnośląskich i wydzielonej ich części zwanej Borami Szprotawskimi, można też zwiedzić wiele ciekawych pomników przyrody. Do wyjątkowo atrakcyjnych należy zaliczyć pomnikowe bluszcze pospolite.

2) Pierwszy z nich wspina się po murach obronnych na Baszcie Zachodniej, tuż obok skrzyżowania ulic Ogrodowej z Mickiewicza. Według CRFOP obwód pnącza wynosi 60 cm, a jego wiek szacuje się na ponad 160 lat, chociaż tablica informacyjna zamontowana w pobliżu pomnika przyrody podaje, że bluszcz ma ponad 200 lat. Bluszcz ten uformował się na kształt wielkiej kopuły, która łagodnie “spływa” po drugiej stronie muru tworząc coś na kształt odwróconego stożka. Stan zdrowotny bluszczu jest bardzo dobry.

3) Drugi pomnikowy bluszcz wspina się po wieży zrujnowanego kościoła ewangelickiego i jest widoczny od strony ul. Żeromskiego. Dostęp do niego jest utrudniony, ponieważ jest to teren prywatny, który otoczono płotem. Część bluszczu jest uschnięta, ale jego okazały, żywotny fragment sprawia imponujące wrażenie. Oba pomnikowe bluszcze to dla mnie jedne z najpiękniejszych i najokazalszych pnączy tego gatunku, które do tej pory osobiście odwiedziłem.