Pomniki przyrody w Sycowie cz. 1/3.

Platan klonolistny i 3 dęby szypułkowe.

Syców to miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie oleśnickim, należące do aglomeracji wrocławskiej, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Syców. Miasto uzyskało lokację miejską w 1276 roku. Dawniej Wolne Miasto Stanowe. Do 1945 roku majątek ziemski w Sycowie należał do książęcej dynastii Bironów. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Syców zamieszkiwało 10 381 osób. Powierzchnia miasta zajmuje 17,05 km².

Syców imponuje ilością zabytków wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa:

• ośrodek historyczny miasta; mimo znacznych ubytków w tkance miejskiej po 1945 r., centrum Sycowa zachowało typowe rozplanowanie późnośredniowiecznego miasta kolonizacyjnego z widoczną owalnicą murów miejskich i prostopadłą siecią ulic.

• kościół par. pw. śś. Piotra i Pawła ul. Wałowa 6, gotycki z XV w., 1815 r., rozbudowany w 1908 r.

• kościół ewangelicko-augsburski pl. Królowej Jadwigi, z l. 1785–1789, klasycystyczny na planie elipsy; zabytek o wysokiej wartości artystycznej, dzieło wybitnego architekta pruskiego Carla Gottharda Langhansa

• cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej, ul. Kaliska, z 1945 r.

• pozostałości murów obronnych – miejskich, z XIV–XV w., 1578 r.

• baszta, gotycka dzwonnica kościoła parafialnego, ul. Kościelna, z końca XIV w., przebudowana w 1909 r., z barokowym hełmem z XVIII w.; unikatowy w Polsce przykład adaptacji dawnej bramy miejskiej na funkcje kościelne

• pozostałości zamku na dawnym folwarku Winnica, obecnie owczarnia, ul. Kolejowa, z l. 1819–1821

• domy mieszczańskie z XVIII i XIX w.

  • dom, ul. Kępińska 18, z połowy XIX w.

  • dom z oficyną, Rynek (d. pl. Wolności) 17, z pierwszej połowy XIX w.

  • dom w zespole zamkowym, ul. Wrocławska (d. Świerczewskiego) 1, z czwartej ćw. XIX w.

  • dom, ul. Wrocławska (d. Świerczewskiego) 3, z drugiej połowy XVIII w.

• poczta, ob. biura, ul. 1 Maja 3, z 1887 r.

• zespół dawnych stajni zamkowych – cugowych, ul. Parkowa, z l. 1884–1889 – końca XIX w.:

  • oficyna, obecnie dom, ul. Parkowa 1

  • ujeżdżalnia, obecnie dom, ul. Parkowa 7

  • stajnia, obecnie dom, ul. Parkowa 5

  • ogrodzenie

  • dwie bramy

• spichrz zamkowy, ul. Parkowa 14, z 1741 r.

Do innych zabytków należą jeszcze:

• synagoga z 1825 r.

• park pałacowy w stylu angielskim, założony w XVIII w.

W zeszłym roku odwiedziłem z Markiem (pomniki-przyrody.pl) Syców dwa razy – w czerwcu i listopadzie. Z uwagi na napięty harmonogram dendrologiczny, nie mieliśmy czasu, aby zwiedzić wszystkie zabytki, ale niektóre udało się obejrzeć, w tym mury miejskie.

Zanim rozpoczęliśmy wyszukiwać poszczególne pomniki przyrody Sycowa, które był naszym głównym celem, przeszliśmy m.in. przez urokliwą aleję lipowa, która nie figuruje na liście pomników przyrody ożywionej miasta, chociaż nic jej nie brakuje do objęcia ją tą formą ochrony.

Perełką dendrologiczną były też napotkane na trasie dwa miłorzęby dwuklapowe uformowane na kulisty kształt, które rosły w przydomowym ogródku.

(1) PLATAN KLONOLISTNY

List pomnikowych drzew Sycowa nie jest zbyt długa. Obejmuje 8 drzew. W pierwszej części skupię się na 4 drzewach, tj. platanie klonolistnym i grupie 3 dębów szypułkowych rosnących przy parku miejskim na posesjach prywatnych. W drugiej części zaprezentuję najpiękniejsze i najgrubsze pomnikowe drzewo – malowniczego buka w formie purpurowej z parku, natomiast w trzeciej części opiszę pozostałe, pomnikowe drzewa w parku, tj. klona srebrzystego, klona jawora i lipę drobnolistną.

Pierwsze pomnikowe drzewo, którym jest platan klonolistny rośnie koło przychodni w pobliżu skrzyżowania ulic Wrocławskiej i Daszyńskiego. Wokół strefy życia drzewa rozpościera się kostka brukowa i parking, czyli mamy tu niekorzystne środowisko dla swobodnego prowadzenia procesów życiowych przez drzewo. 

Przy podstawie pnia drzewa odnajdziemy wbity drewniany kołek z oznaczeniem pomnika przyrody w formie charakterystycznej, zielonej tabliczki. W taki sposób oznaczono wszystkie pomnikowe drzewa w Sycowie. Platan ten figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Platan_klonolistny_przy_przychodni_Syców ).

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Obwód pierśnicowy pnia drzewa w dniu 15 listopada 2020 roku wynosił 498 cm, wysokość okazu według CRFOP wynosi 29 metrów. Na tle dolnośląskich platanów to wynik raczej przeciętny.

Chociaż platany klonolistne są odporne na niekorzystne warunki miejskie, tak jak wszystkie drzewa mają pewną granicę tej odporności i wytrzymałości. Tutaj, z uwagi na podłoże, mamy przede wszystkim złe warunki powietrzno-wodne dla korzeni drzewa.

Pień drzewa jest prosty, zdrowy i na wysokości ok. 5 metrów rozwidla się na 2 przewodniki. Przy jego podstawie widnieje charakterystyczne zgrubienie.

Z uwagi na soliterowy charakter okazu, korona drzewa jest szeroka, od strony południowej wyraźnie rozluźniona. Widoczny w niej jest proces zamierania pędów oraz przebarwienia chlorotyczne liści.

Jeżeli nie wykona się przy drzewie i na drzewie odpowiednich zabiegów (cięcia sanitarne, korygujące w części wierzchołkowej oraz konarów bocznych, poprawa warunków powietrzno-wodnych) to kondycja drzewa będzie systematycznie słabnąć.

(2) PIERWSZY DĄB SZYPUŁKOWY

Przy ulicy Leśnej, na terenie posesji prywatnych rosną 3 pomnikowe dęby szypułkowe ( Pomnikowe_dęby_szypułkowe_przy_ul._Leśnej ). Ponieważ nie udało nam się zmierzyć obwody pierśnicowe pni okazów, trzeba się posiłkować danymi zawartymi w CRFOP i opracowaniu – “Inwentaryzacja wraz z oceną dendrologiczną pomników przyrody rosnących na terenie gminy Syców” autorstwa Pana Michała Jarosza. Pierwszy dąb rośnie na posesji prywatnej po lewej stronie od wjazdu.

Niestety, drzewo to znajduje się bardzo złym stanie zdrowotnym. Pień jest prosty, z licznymi martwicami, w części odziomkowej martwice przechodzą w zgniliznę, na wys. 2-3 m widnieją guzowate narośla w miejscach po odciętych gałęziach. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 380 cm, wysokość 12 metrów.

Drzewo zostało poddane zabiegowi znacznej redukcji korony (nie znam przyczyn jego wykonania) i obecnie korona utworzona jest na bazie wtórnych odrostów, natomiast część wierzchołkowa widnieje w postaci martwych kikutów.

(2) DRUGI DĄB SZYPUŁKOWY

Niewiele lepiej wygląda drugi pomnikowy dąb szypułkowy, który rośnie na sąsiedniej posesji przy ogrodzeniu od strony ulicy. Jego pień rozgałęzia się na wysokości 4 metrów na 2 przewodniki. Na ok. ½ obwodu posiada rozległą martwicę przechodzącą w zgniliznę miękką, martwica sięga również powyżej rozwidlenia. 

Przewodnik od strony północnej objęty jest martwicą na ponad 50% części obwodu i na długości ok. 3,5 m. Obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 462 cm, a wysokość drzewa wynosi 23 metry.

Korona drzewa jest szeroka, asymetryczna, posusz zajmuje w niej <5%. Dąb ten – podobnie jak pierwszy okaz – rośnie  blisko drogi, stąd można go w miarę dobrze obejrzeć bez konieczności wchodzenia na posesję.

Z tego co udało nam się też zauważyć, po drzewie wspina się bluszcz, który częściowo zakrywa jego pień.

(3) TRZECI DĄB SZYPUŁKOWY

Najlepiej i najokazalej prezentuje się trzeci pomnikowy dąb, ale dostęp do niego jest najbardziej utrudniony, ponieważ drzewo rośnie na tyłach posesji (w głębi ogrodu) i z ulicy Leśnej niewiele go widać. Jednym ze sposobów obejrzenia drzewa, bez zawracania głowy właścicielom jest wejście od strony parku na okoliczną łąkę.

Jednak najlepiej zrobić to po sezonie wegetacyjnym, ponieważ w lecie teren jest bardzo mocno zarośnięty. Trzeba też pokonać rów z wodą. Drzewo rośnie jako soliter i od strony łąki jest bardzo dobrze widoczne.

Rosnące na łące samosiejki nieco przysłaniają drzewo, dlatego jeszcze jeden argument przemawia ze fotografowaniem dębu po sezonie wegetacyjnym, kiedy samosiejki zrzucą liście i znacznie więcej odsłaniają pomnik przyrody.

Pień okazu jest prosty, na wysokości około 3-5 metrów widać zgrubienie pnia oraz niewielkie ubytki wgłębne o średnicy do 30 cm, w miejscach po usuniętych gałęziach.

Obwód pierśnicowy pnia pomnikowego osobnika wynosi 485 cm, a wysokość 22 metry. Drzewu dosyć mocno zredukowano dolne konary, część ran po tych zabiegach dąb zalewa jeszcze tkanką przyranną. Korona jest szeroka, regularna i symetryczna, Posusz niewielki, około 5-7%.

PODSUMOWANIE

1) Kolejne miejsce na mapie pomnikowych drzew Dolnego Śląska to miasto Syców (powiat oleśnicki, gmina Syców). Widnieje na niej 8 pomnikowych drzew. W tej części zaprezentowałem 4 drzewa. Pierwszym jest platan klonolistny rosnący w pobliżu przychodni, który mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 498 cm przy wysokości 29 metrów. Z uwagi na ograniczoną strefę życia (warunków powietrzno-wodnych) drzewo charakteryzuje rozluźniona korona i zamieranie pędów. Pień zdrowy, na wysokości 5 metrów rozdziela się na 2 przewodniki.

2) Przy ulicy Leśnej na terenach posesji prywatnych rosną 3 pomnikowe dęby szypułkowe. Pierwszy z nich mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 380 cm przy wysokości 12 metrów. Drzewo znajduje się w kiepskiej kondycji, korona utworzona na bazie wtórnych odrostów, część wierzchołkowa w postaci martwych kikutów, pień z licznymi martwicami, które w części odziomkowej przechodzą w zgniliznę.

3) Drugi dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 462 cm przy wysokości 23 metrów. Pień na wysokości 4 metrów rozchodzi się na 2 przewodniki. Posiada rozległą martwicę przechodzącą w zgniliznę miękką, martwica sięga również powyżej rozwidlenia. Korona drzewa szeroka, asymetryczna, posusz w ilości ponad 5%.

4) Ostatni dąb prezentuje się najlepiej. W obwodzie pierśnicowym pnia mierzy 485 cm przy wysokości 22 metrów. Pień drzewa jest prosty, na wysokości około 3-5 m widnieje wyraźne zgrubienie pnia oraz niewielkie ubytki wgłębne o średnicy do 30 cm, w miejscach po usuniętych chirurgicznie gałęziach. Korona szeroka, regularna i symetryczna, posusz niewielki, nieco ponad 5%.