Pomniki przyrody w Oleśnicy cz. 3/3.

(1) LIPA SZEROKOLISTNA – OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA 469 CM

Ostatni artykuł dotyczący pomników przyrody w Oleśnicy zaczynam od lipy szerokolistnej, która rośnie przy ulicy Bocianiej, tuż obok placu otaczającego Bazylikę Mniejszą pw. Św. Jana zwanego placem Książąt Śląskich. Lipa przylega do budynków, ale jest dobrze wyeksponowana i otoczona kamiennym murem.

Drzewo bardzo malowniczo wkomponowuje się w panoramę starych kamienic tego uroczego zakątka miasta. Warto je obejrzeć z nieco dalszej perspektywy, np. idąc od strony Zamku Książąt Oleśnickich.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Zacna lipa mierzy obecnie 469 cm obwodu pierśnicowego pnia, a jej wysokość wynosi około 18 metrów. W obu rejestrach, tj. w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody i rejestrze wojewódzkim nie podano wysokości drzewa.

Za to w CRFOP popełniono duży błąd, ponieważ zapisano w nim, że obwód pierśnicowy pnia lipy mierzy aż 1451 cm ( Lipa_szerokolistna_469cm ). To nie pierwszy taki przypadek, w którym rejestr “wykluł” rekordowo grube drzewo, które w rzeczywistości jest znacznie chudsze.

Lipa posiada ślady po chirurgicznie usuniętych konarach, natomiast na pniu widnieją niewielkie ubytki w części odziomkowej. Poza tym, drzewo odznacza się bardzo dobrą kondycją zdrowotną.

Dorodna lipa “zamkowa” ma gęstą i obficie ulistnioną koronę i to ona najbardziej przyciąga uwagę oraz akcentuje piękno tego pomnika przyrody. W czerwcowe, gorące południe prezentowała się zacnie i dostojnie.

(2) DĄB SZYPUŁKOWY – OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA 319 CM

Kolejny pomnik przyrody w Oleśnicy to dąb szypułkowy, niewielki i niezbyt okazały, który rośnie na tyłach nieruchomości przy ul. Lwowskiej 25-29, na działce nr 4/39, AM-29.

Także i to drzewo odnajdziemy w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_319cm ). Również w jego dębowym przypadku, znacznie zawyżono obwód pnia i podano, że mierzy on aż 990 cm, chociaż na początku karty pomnika przyrody w sekcji “opis” błędu tego nie ma. Rzetelny pod tym względem jest rejestr wojewódzki.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa mierzy 319 cm, czyli jeszcze mało, jak na ten gatunek. Dobrze, że pomimo tego, objęto go ochroną pomnikową, ponieważ stan zdrowotny dębu jest bardzo dobry i jeżeli los będzie dla drzewa łaskawy, kiedyś może on osiągnąć wielkie rozmiary.

Koronę drzewa tworzy malownicza i poskręcana plątanina konarów i gałęzi, całość uzupełnia i upiększa bogate ulistnienie. Nieliczne, dolne gałęzie uschły, zapewne z powodu zmniejszonego dostępu do światła.

Osobnik ten należy do klasycznych drzew soliterowych, które beztrosko korzystają z dostępności do światła i nie muszą konkurować o nie z innymi drzewami. W związku z tym pomnikowy dąb wykształcił krótki pień i szeroką koronę.

(3) SZPALER PLATANÓW KLONOLISTNYCH

Ostatni pomnik przyrody ożywionej w Oleśnicy to szpaler platanów klonolistnych, w którym ochroną pomnikową objęto 6 drzew. Jest on usytuowany w pasie drogowym wzdłuż ulicy Brzozowej.

OBWODY PIERŚNICOWE PNI

Żeby tradycji “pomyłkowo-rejestrowych” w CRFOP stało się zadość, także w przypadku tych drzew znacznie zawyżono ich obwody pierśnicowe pni podając, że mierzą one w przedziale 964 cm – 1115 cm  ( Szpaler_platanów_klonolistnych ).

W rzeczywistości obwody te mieszczą się w przedziale 307 cm – 355 cm, co słusznie podaje rejestr wojewódzki. Jak na platany to małe rozmiary, ale w Oleśnicy platanów jest znacznie mniej, niż np. we Wrocławiu, co należy uznać za słuszny argument, wskazujący na objęcie ich ochroną. Poza tym tworzą one cenną i nastrojową grupę drzew.

Na pierwszy rzut oka (z dalszej odległości), stan zdrowotny drzew wydaje się dobry, o czym świadczą bogato ulistnione korony. Gorzej wygląda stan techniczny niektórych osobników z powodu ubytków i wypróchień. Niemniej, na razie oleśnickie platany trzymają się gruntu mocno i pewnie.

Niestety, ich sfera życia została zredukowana do wąskiego trawnika, który otacza ulica i chodnik. Można stwierdzić, że platany te żyją na zielonej wysepce otoczonej betonowym lądem.

(edycja artykułu 11.10.2021 r.) W lipcu 2021 roku pomnikowe platany klonolistne rosnące przy ulicy Brzozowej w Oleśnicy zostały oznakowane specjalnymi tablicami informacyjnymi. Mieszkańcy i turyści będą mogli zapoznać się z sylwetkami drzew oraz informacją o prof. Dariuszu Tarnawskim, którego imieniem nazwano pierwszy z platanów, rosnący w szpalerze “Platanów oleśnickich naukowców”. 

Profesor Dariusz Tarnawski był wybitnym specjalistą z zakresu taksonomii i systematyki, biologii i ekologii chrząszczy sprężykowatych (Insecta: Coleoptera: Elateridae). Opisał 323 nowe dla wiedzy gatunki chrząszczy. Jest autorem blisko 230 publikacji naukowych. Prowadził badania motyli na łąkach i w lasach wzdłuż rzeki Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego, gdzie żyją m.in. takie gatunki jak bliski wyginięcia czerwończyk fioletek oraz przeplatka maturna. Dla ochrony tych motyli prof. Dariusz Tarnawski zainicjował w 2011 r. utworzenie obszaru Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”, który obejmuje m.in. las miejski zwany „Wodociągami”. Profesor aktywnie uczestniczył w programach czynnej ochrony gatunków i ich siedlisk. W 2014 r. zainicjował wzbogacenie terenu nad rzeką Oleśnicą o jesiony wyniosłe celem zapewnienia dobrych warunków do rozwoju chronionego motyla, wspomnianej przeplatki maturny.
Profesor Dariusz Tarnawski był inicjatorem ustanowienia wielu form ochrony przyrody na Ziemi Oleśnickiej, m. in. szpaleru 6 platanów klonolistnych rosnących wzdłuż ul. Brzozowej.

Źródło: https://www.olesnica.pl/aktualnosci/index/Pomnikowe-platany-klonolistne-zostaly-oznakowane-dzis-specjalnymi-tablicami/idn:985

Warto też zwrócić uwagę na malowniczą grupę robinii akacjowych, które rosną w pobliżu pomnikowych platanów. Tworzą one tajemniczy, dendrologiczny krąg. ;))

PODSUMOWANIE

1) Do ostatnich, pomnikowych drzew Oleśnicy (woj. dolnośląskie, powiat oleśnicki, gmina Oleśnica) należą: lipa szerokolistna, dąb szypułkowy i szpaler platanów klonolistnych (6 sztuk). Lipa rośnie na placu Książąt Śląskich przy ulicy Bocianiej. Mierzy 469 cm obwodu pierśnicowego pnia i około 18 metrów wysokości.

2) Stan zdrowotny drzewa jest bardzo dobry. Lipa posiada kopulastą, obficie ulistnioną koronę, chociaż częściowo zredukowano ją chirurgicznie (od strony budynku). Wygląda malowniczo na tle starych kamienic i budynków.

3) Pomnikowy dąb szypułkowy rośnie na tyłach nieruchomości przy ul. Lwowskiej 25-29. Jest to drzewo soliterowe, które charakteryzuje krótki pień (319 cm obwodu pierśnicowego) i szeroka, regularna korona. Jego wysokość wynosi około 20 metrów, a stan zdrowotny dębu jest bardzo dobry.

4) Pomnikowy szpaler platanów kolonolistnych usytuowany jest w pasie drogowym wzdłuż ulicy Brzozowej. Obwody pierśnicowe pni drzew znajdują się w przedziale 307 cm – 355 cm, a stan zdrowotny drzew, w większości jest dobry, chociaż niektóre osobniki mają ubytki tkanki drzewnej i wypróchnienia. CRFOP wszystkim opisanym w tym artykule drzewom znacznie zawyża obwody pierśnicowe. Najbliższy rzeczywistemu stanowi faktycznemu w terenie jest rejestr wojewódzki. Natomiast w obu rejestrach nie podano wysokości i wieku drzew.