Aktualności
- 27 wrz, 2021
Pomniki przyrody w Nieszkowicach. Świerkowy niewypał i lichy dąb.
Pomniki przyrody w Nieszkowicach.
Świerkowy niewypał i lichy dąb.
Nieszkowice to wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Strzelin. Miejscowość ta była jedną z kilku, którą odwiedziłem razem z Markiem Łuszczyńskim (pomniki-przyrody.pl) podczas styczniowej wycieczki dendrologicznej, w której głównym celem było odnalezienie pomnikowych drzew. Wprawdzie dane w rejestrach wskazywały, że w Nieszkowicach nie odnajdziemy wielkich drzew, a raczej bardzo przeciętne, to jednak zawsze istnieje nadzieja, że dane są mocno nieaktualne – a poza tym – może spotkamy, wyróżniające się w dużym stopniu inne drzewa, które nie są pomnikami przyrody.
Szliśmy po bardzo błotnistej drodze, która ciągnęła się przez las do góry i która niedawno była wykorzystana przez leśników jako szlak zrywkowy. To był istny marsz przez koleiny i błoto, ale trudy wyprawy rekompensował nam widok pięknego modrzewiowego lasu, jednak cały czas uważaliśmy, żeby nie zaliczyć błotnisto-koleinowej gleby. Pierwszym z dwóch rosnących pomnikowych drzew miał być świerk pospolity, niemniej nie mogliśmy go wypatrzeć/odnaleźć. Postanowiliśmy zatem poszukać go w drodze powrotnej i skupić się na odnalezieniu drugiego pomnika przyrody, którym jest dąb szypułkowy.
Droga przez większość trasy ciągnęła się ku górze, teraz śliskie błoto na drodze przykrywał śnieg, ale o wywrotkę cały czas było bardzo łatwo, zwłaszcza w koleinach po ciężkim sprzęcie. Minęliśmy ciekawie ukształtowany w odziomku dąb i – jak się później okazało – było to najciekawsze drzewo podczas wyprawy treehunterskiej na ten teren.
(1) POMNIKOWY DĄB SZYPUŁKOWY
W końcu, przy drodze udało nam się odnaleźć pomnikowy dąb, który jest oznaczony stosowną tabliczką. Pierwsze wnioski, które nam przyszły do głowy na widok odnalezionego pomnika przyrody, to dlaczego on jest taki mizerny? To ma być pomnikowy dąb? Fakt, nawet ładnie i dość osobliwie wygląda, ale chudzinka z niego jak szkapa na ostrej diecie. Może jednak niekorzystne usytuowane i niesprzyjające warunki podgórskie dla dębu szypułkowego były głównymi przesłankami do ustanowienia go pomnikiem przyrody? Wiadomo, że im wyżej nad poziomem morza to – co do zasady – mamy mniej korzystne siedliska/warunki dla wymagających szypułkowców.
Skoro udało się go odnaleźć i utwierdzić w przekonaniu, że mamy do czynienia z właściwym drzewem to należało się mu przyjrzeć. Dąb ten figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szyp._w_Nieszkowicach ). W ogólnym opisie drzewa wskazano, że dąb posiada posusz w koronie w ilości 15%, a jeden z jego głównych konarów jest martwy. Czyli określenie go przez nas “lichym” ma swoje uzasadnienie. Nie dość, że chuderlawy to jeszcze wątły zdrowotnie.
Dla zebrania całości materiału treehunterskiego w sprawie ;)), dokonaliśmy pomiaru obwodu pierśnicowego pnia zabiedzonego dębu. Wynosi on 321 cm, chociaż w CRFOP wskazano, że obwód ten wynosi 402 cm. Nie wiem, jaką metodą go zmierzono, niemniej wątpię, czy wykonano to zgodnie z zasadami dendrometrii. Może pomiar wykonano przy gruncie, wówczas te 4 metry można otrzymać.
Wysokość dębu według CRFOP wynosi 21 metrów i to by się zgadzało. Czyli nieszkowicki pomnik przyrody nie wyróżnia się ani na wysokość ani na grubość pnia (wiekiem raczej też nie), ale za to ma wyraźną, nową tabliczkę, dzięki której nie mamy wątpliwości co do tego, który dąb w okolicy jest tym pomnikowym.
Pień drzewa jest krótki, walcowaty i lekko pochylony w kierunku drogi przy której rośnie. Sylwetka wątła i bardzo skromna, jak na ten gatunek, ale wydaje mi się, że główną przyczyną mizernej budowy dębu jest jednak niezbyt korzystne środowisko, w którym przyszło mu żyć. W porównaniu do wyglądu potężnych soliterów z terenów nizinnych, ten nieszkowicki wygląda bardzo rachitycznie.
Warto jeszcze spojrzeć na drugą stronę pnia (niewidoczną od drogi), którą pokrywa ściana mchów. Im dłużej przyglądaliśmy się drzewu, tym bardziej przekonywaliśmy się do tego, że jednak ma on coś w sobie wyróżniającego go wśród innych drzew, oczywiście w obrębie tego terenu, zdominowanego przez gatunki iglaste, głównie świerki i modrzewie, a z liściastych przez buki.
Także korona pomnikowego dębu nie wyróżnia się zbytnio, w stanie bezlistnym sprawia wrażenie zdrowej, ale – jak wcześniej napisałem – w CRFOP wskazano na posusz w ilości 15%, co oznacza, że nie możemy mówić o idealnej kondycji drzewa, a raczej dobrej lub zadowalającej. Po dębie czekał nas błotnisto-koleinowy powrót i poszukiwania pomnikowego świerka.
(2) POMNIKOWY ŚWIERK POSPOLITY
Wśród widocznej grupy świerków miał znajdować się – według danych zawartych w rejestrach – pomnik przyrody, ale po szczegółowym przejściu i obejrzeniu wszystkich świerków, nie odnaleźliśmy tego pomnikowego. Po wycieczce Marek sprawdził Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Henryków i wyczytał, że pomnikowego świerka nie odnaleziono w terenie i z tego powodu postuluje się zdjąć z niego ochronę pomnikową.
Zatem mogliśmy sobie chodzić i poszukiwać pomnikowe drzewo do zapadnięcia zmroku i nic by z tego nie wyszło. Drzewo prawdopodobnie przewróciło się i leży gdzieś w terenie albo już zostało uprzątnięte. Dla pełniejszych danych tego artykułu wspomnę, że według CRFOP pomnikowy świerk miał mierzyć w obwodzie pierśnicowym pnia 267 cm przy wysokości 27 metrów i rósł na północ od zbiornika wodnego w Nieszkowicach w oddziale 97d Leśnictwa Strachów, w pasie o stromym nachyleniu, pośrodku wzgórza, czyli tam, gdzie chodziliśmy.
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
Tak wyglądało drzewo na zdjęciach w 2015 roku, które są dostępne na mapach RDOŚ ( http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ ). O ile celowość ustanowienia pomnikiem przyrody opisanego wyżej dębu można jakoś uzasadnić, o tyle świerka o takich parametrach (gdzie w pobliżu rośnie wiele podobnych pod względem obwodu pnia i wysokości świerków), raczej trudno.
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
Według informacji z CRFOP ( Świerk_posp._w_Nieszkowicach ), pomnikowy świerk posiadał głębokie, żywiczne rany, a u podstawy widoczne były ślady podpalenia. To wyjaśnia nam w dużej mierze, dlaczego drzewo mogło przedwcześnie przewrócić się lub złamać. Zbiorczy artykuł o pomnikach przyrody Prus, Księginic Wielkich i Nieszkowic napisał na swoim blogu Marek ( http://www.pomniki-przyrody.pl/?p=15658 ), na który zawsze warto zaglądać.
PODSUMOWANIE
1) W Nieszkowicach (woj. dolnośląskie, powiat strzeliński, gmina Strzelin) na terenie leśnym (oddz. 96j), niedaleko szlaku turystycznego znakowanego żółtym kolorem rośnie pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 321 cm i wysokości 21 metrów. Drzewo znajduje się w zadowalającym stanie zdrowotnym (posusz w koronie 15%, jeden z głównych konarów uschnięty).
