Pomniki przyrody w Księginicach Wielkich.

Księginice Wielkie – to wieś wielodrożnica położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Kondratowice, położona na południowych stokach Wzgórz Dębowych na wysokości 175-192 m. Wielodrożnica zaś jest określana jako typ dużej wsi o zwartej lecz bezładnej zabudowie wzdłuż kilku zazwyczaj krętych ciągów komunikacyjnych (ulic). Należy do jednej z wczesnych form słowiańskiej zabudowy wsi.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest:

kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela wzniesiony na przełomie XV i XVI w. na miejscu wcześniejszego, wzmiankowanego już w 1295 r. Kościół został przebudowany w XVIII w. i restaurowany w XIX w. W 2000 roku elewacja została odnowiona i kościół prezentuje się bardzo okazale. We wnętrzu znajduje się barokowy ołtarz z 1720 r., chrzcielnica drewniana z początku XX w., ambona z XVIII w. (barokowa, w narożach ambony znajdują się postacie czterech ewangelistów.

inne zabytki:

• zabytkowe budynki mieszkalne z XIX w.

• znaleziska archeologiczne ujawniają ceramikę z okresu kultury łużyckiej.

(1) KASZTANOWIEC BIAŁY

Lista pomników przyrody ożywionej wsi jest skąpa, obejmuje zaledwie 3 osobniki, które rosną  na terenie okalającym posesję nr 42 (siedziba spółki Hopofarm). Najokazalszym z nich jest kasztanowiec biały ( Kasztanowiec_biały_Księginice_Wielkie ).

Drzewo znacznie wyróżnia się wśród pozostałych okazów i jest najlepiej widoczne. Znajduje się też w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej, co mnie bardzo cieszy, ponieważ coraz więcej sędziwych kasztanowców choruje, m.in. z uwagi na szrotówkę kasztanowcowiaczka.

Opisywany kasztanowiec był jedynym osobnikiem, którego postanowiliśmy zmierzyć, pozostałe pomnikowe drzewa są bardzo przeciętne w swoim gatunku. Niezmiernie rzadko zdarza się, aby obwód pierśnicowy pnia drzewa był taki sam w realu, jak w CRFOP. W tym przypadku tak było.

Zarówno w CRFOP, jak i na dzień pomiaru, obwód pierśnicowy pnia pomnikowego kasztanowca wynosi 390 cm. Na wysokość drzewo mierzy 21 metrów. Pień jest prosty, masywny i stosunkowo krótki ze śladami po kilku chirurgicznie usuniętych konarach.

Korona kasztanowca jest prawidłowo ukształtowana, dosyć szeroka, mocno ugałęziona, sprawiająca wrażenie witalnej i zdrowej. Opisywany osobnik bez wątpienia należy do najcenniejszych drzew Księginic Wielkich.

(2) KLON JAWOR

Drugie pomnikowe drzewo to klon jawor, który rośnie w narożniku tego zadrzewienia ( Klon_jawor_Księginice_Wielkie ). Szczerze, to na Dolnym Śląsku można wytypować setki znacznie okazalszych osobników tego gatunku, które zasługują na ochronę pomnikową.

Ponieważ teren Księginic Wielkich należy do bardzo skąpych w drzewostan to być może to była główna przesłanka do ustanowienia tego jawora pomnikiem przyrody, bowiem samo drzewo jest wątłe i chuderlawe.

Według danych zawartych w CRFOP obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 361 cm, a wysokość 18 metrów. Czyli obwód pnia jest całkiem słuszny, chociaż porównując go do sylwetki człowieka, mam wrażenie, że jawor jest jednak chudszy.

Pień okazu jest prosty, walcowaty, korona regularna, szeroka, na pniu widać kilka kikutów po usuniętych konarach. Stan zdrowotny drzewa jest zadowalający (posusz około 15%). Podobnie, jak na pniu kasztanowca, także i pień jawora ma przyczepioną stosowną tabliczkę, która oznacza pomnikowe drzewo.

(3) JESION WYNIOSŁY

Ostatni pomnik przyrody reprezentuje jesion wyniosły, do którego nie można było podejść, ponieważ drzewo rośnie za ogrodzeniem, wewnątrz gospodarstwa, a nasza wizyta w Księginicach Wielkich miała miejsce w styczniową niedzielę, kiedy wszystko było pozamykane na dwa, trzy, a nawet cztery spusty. ;))

Jest to też najbardziej kiepski pod względem kondycji pomnik przyrody w miejscowości. Zdjęcia porównawcze mam dzięki Markowi (pomniki-przyrody.pl), który odwiedził pomnikowe drzewa Księginic Wielkich w sezonie wegetacyjnym. Wyraźnie widać, że stan zdrowotny jesionu pozostawia wiele do życzenia.

W CRFOP ( Jesion_wyniosły_Księginice_Wielkie ) napisano, że obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 320 cm, wysokość okazu 16 metrów. Nieco pochylony pień drzewa oznaczono stosowną tabliczką. Niestety, korona osobnika zdradza postępujący proces jego zamierania.

Liczne wyłamane konary, gałęzie, posusz przekraczający 50% i martwica kory nie rokują dobrze na następne lata życia pomnikowego jesionu. Drzewo to prawdopodobnie uschnie całkowicie w ciągu następnych kilku lat.

PODSUMOWANIE

1) We wsi Księginice Wielkie (woj. dolnośląskie, powiat strzeliński, gmina Kondratowice) rosną 3 pomnikowe drzewa. Najgrubszym i najdorodniejszym osobnikiem w bardzo dobrej formie jest kasztanowiec biały, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 390 cm, przy wysokości 21 metrów. 

2) Drugim pomnikiem przyrody ożywionej jest klon jawor o obwodzie pierśnicowym pnia 361 cm i wysokości 18 metrów (wg danych CRFOP). Drzewo znajduje się w zadowalającej kondycji, posusz w koronie stanowi około 15%, na pniu widnieją kikuty po chirurgicznie usuniętych konarach.

3) Ostatnie pomnikowe drzewo to jesion wyniosły o obwodzie pierśnicowym pnia wynoszącym 320 cm i wysokości 16 metrów (wg danych CRFOP). Pień okazu jest pochylony, w koronie notuje się posusz w wysokości ponad 50%, ogólnie stan zdrowotny drzewa należy określić jako zły. Jeszcze jedną miejscowością, w której poszukiwaliśmy pomnikowe drzewa w tym dniu były Nieszkowice. O pomnikowym “niewypale” związanym z tymi poszukiwaniami napiszę w odrębnym artykule.