Aktualności
- 30 kwi, 2021
Pomniki przyrody w gminie Dziadowa Kłoda cz. 2/2. Dęby szypułkowe.
Pomniki przyrody w gminie Dziadowa Kłoda cz. 2/2.
Dęby szypułkowe.
Opisana w poprzednim artykule aleja lipowa w Radzowicach przez długi czas była jedynym pomnikiem przyrody w gminie Dziadowa Kłoda. Na mocy uchwały nr XXV/160/21 Rady Gminy Dziadowa Kłoda z dnia 29 stycznia 2021 r. ( Uchwała nr XXV16021 Rady Gminy Dziadowa Kłoda ) powołano 5 nowych pomników przyrody, które wszystkie reprezentowane są przez dęby szypułkowe.
Informacje o nich odnajdziemy już w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Nowe_PP_w_gminie_Dziadowa_Kłoda ). Drzewom nadano oryginalne imiona (Eremita, Strażnicy Lasu, Pustelnik i Czarnuch). Rosną one w różnych częściach gminy na terenach leśnych. Pod koniec marca nie miały jeszcze oznaczeń w formie charakterystycznej tabliczki z napisem “pomnik przyrody”.
(1) DĄB SZYPUŁKOWY EREMITA
Pierwszy pomnikowy dąb to mieszkaniec leśnych czeluści Eremita, który rośnie na działce nr 445 w obrębie Stradomia Wierzchnia. Eremita lub pustelnik (gr. ἐρημίτης erēmítēs, żyjący na pustkowiu) to osoba, która z pobudek religijnych wycofuje się z życia w społeczeństwie i decyduje się na życie w izolacji i celibacie. Poświęca się modlitwie i życiu w ascezie.
Drzewo nie jest człowiekiem, ale jak każde leśne stworzenie i organizm, postanowiło poświęcić się dla lasu. Zaprosiło na swój pień zdobiące go mchy, w każdym sezonie wegetacyjnym karmi jakąś drobną formę życia, daje schronienie, cień, miejsce odpoczynku i stanowi małe, lokalne centrum leśne, wokół którego toczy się życie jego mieszkańców.
Obwód pierśnicowy pnia Eremity wynosi 396 cm, wysokość 25 metrów. Jak na przedstawiciela dębu szypułkowego rosnącego w lesie, Eremita ma bardzo krótki pień. Może to świadczyć o tym, że dąb jako młodzieniaszek rósł na otwartej przestrzeni. Na wysokości 4 metrów pień rozchodzi się na trzy przewodniki, przy czym jeden został chirurgicznie zredukowany.
Poza niewielkimi ubytkami objawiającymi się pod postacią wyłamanych konarów i gałęzi, Eremita wygląda na zdrowe i malownicze drzewo leśne. Rośnie w towarzystwie mniejszego, ale także dość urodziwego dębu. Czyli można napisać, że mamy dwóch Eremitów. ;))
Korona drzewa jest dosyć wysoko wysklepiona, symetryczna, luźna i szeroka. Posusz stanowi mniej niż 10%. Dla mnie Eremita to pewnego rodzaju “hybryda” drzewa pomiędzy okazem soliterowym a leśnym.
(2) DĘBY SZYPUŁKOWE STRAŻNICY LASU
Po odnalezieniu Eremity, wyruszyliśmy w okolice oznaczone na mapie jako działka nr 442, obręb Stradomia Dolna, ponieważ tam rosną następne dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Zanim dotarliśmy na miejsce, zwróciliśmy uwagę na teren dawnego cmentarza.
Był to prawdopodobnie stary cmentarz ewangelicki, być może poniemiecki, jednak nie odnaleźliśmy żadnego nagrobka i płyty. Ostatnim, widocznym śladem po nekropolii jest drewniany krzyż pod którym postawiono znicz i kwiaty.
Wokół roztaczają się urokliwe i swojskie krajobrazy. W części rolnicze (pola i łąki), w części leśne. Piękno nizinnego, wiejskiego terenu. Dla mnie tysiąc razy przyjemniejsze do podziwiania, niż gąszcz miejskiej, pstrokatej i coraz bardziej byle jakiej zabudowy.
W drodze do pomnikowych drzew przechodzi się wzdłuż całkiem sporego oczka wodnego. Przyjemnie tu i pięknie, a więc kilka minut warto w tym miejscu poświęcić na podziwianie przyrody, kontemplację i fotografowanie.
Po skręcie w prawo widać już sylwetki okazałych dębów, częściowo odbijających się w tafli wody. To oni stoją na straży lasu i stanowią bramę przejścia z pola do lasu lub na odwrót.
PIERWSZY STRAŻNIK
Pierwszy Strażnik rośnie w towarzystwie drugiego dębu i odznacza się dość dużą pochyłością pnia. Dzięki temu leśna “brama” przyjęła bardziej łukowaty wygląd.
W uchwale powołującej nowe pomniki przyrody w gminie Dziadowa Kłoda drzewo to figuruje jako pomnikowy dąb nr 3 (“Pomniki o nazwach: 2 i 3 Strażnicy Lasu”). Opisałem je jednak jako Pierwszego Strażnika, gdyż tak było mi łatwiej, oczywiście dane o drzewie są prawidłowe, zgodne z uchwałą.
Obwód pierśnicowy pnia Pierwszego Strażnika wynosi 459 cm, wysokość okazu 28 metrów. Drzewo rozchodzi się na dwa główne przewodniki na wysokości około 10-12 metrów. Pień jest pochylony w zachodnim kierunku pod kątem 15-20 stopni.
Przy podstawie pnia widnieje ubytek i dziupla, która zdradzają nam, że drzewo w środku jest częściowo wypróchniałe. Poza tym stan techniczny okazu jest zadowalający, podobnie jak jego kondycja.
Pochyłość okazu ciekawie wpływa też na koronę, bowiem w miejscu rozchodzenia się przewodników, można dostrzec łukowate wygięcie sylwetki drzewa (części pnia), w związku z czym jeden przewodnik wygina się ku tyłowi, a drugi do przodu, zwiększając w ten sposób rozpiętość korony.
Korona Pierwszego Strażnika jest szeroka, luźna z widniejącymi ubytkami części konarów i gałęzi. Jej wygląd jest charakterystyczny dla drzewa rosnącego na bardziej otwartej przestrzeni, ale nie soliterowego.
DRUGI STRAŻNIK
Kilka metrów dalej rośnie Drugi Strażnik Lasu – drzewo malownicze i ciekawie ukształtowane. Jego sylwetkę bardzo dobrze ogląda się z pewnej odległości. Ze wszystkich okazów rosnących w pobliżu wyróżnia się najbardziej atletycznym wyglądem.
Na uwagę zasługuje zwłaszcza mocarny pień, który jest lekko wybrzuszony i posiada w kilku miejscach efektowne zgrubienia. Według mnie jest to zdecydowanie najpiękniejszy dąb ze wszystkich, nowo powołanych pomników przyrody w gminie.
Drzewo też wyraźnie kontrastuje swoją sylwetką z sylwetkami drzew na dalszym planie, gdyż rosną za nim znacznie młodsze i chudsze egzemplarze. Obwód pierśnicowy pnia Drugiego Strażnika wynosi 481 cm, wysokość 28 metrów.
Jeden z głównych przewodników dębu został chirurgicznie zredukowany. Prawdopodobnie powstawało tu rozwidlenie V-kształtne mogące w przyszłości doprowadzić do rozłamania się drzewa, stąd usunięto jeden z konkurujących przewodników.
Pomimo dość radykalnych zabiegów w obrębie korony i częściowo na pniu drzewa, kondycja i stan techniczny okazu wydają się dobre. Drzewo mozolnie łata rany i żyje dalej.
Korona drzewa jest symetryczna, regularna i szeroka oraz charakteryzuje się bogatym ugałęzieniem. Drugi Strażnik jest najgrubszym drzewem z nowo powołanych pomników przyrody w gminie Dziadowa Kłoda.
(3) DĄB SZYPUŁKOWY PUSTELNIK
Strażnicy Lasu przepuścili nas przez leśną bramę i “powiedzieli”, że możemy wejść w dalszą część lasów gminy, aby odnaleźć i pozdrowić od nich pozostałe dęby, które uhonorowano statusem pomnika przyrody. ? Tym razem udaliśmy się w okolice działki nr 627, obręb Dziadów Most.
Rośnie tam przedostatnie pomnikowe drzewo, któremu na imię Pustelnik, chociaż – na co od razu zwróciliśmy uwagę – ma on towarzystwo drugiego dębu, podobnie, jak to miało miejsce w przypadku Eremity. Tam mieliśmy Eremitów dwóch, tutaj mamy dwóch Pustelników, zaś wszystkie drzewa odwiedziło dwoje treehunterów. ?
Pomnikiem przyrody jest grubszy dąb. Wokół rosną młodniki i chociaż to przecież też są drzewa, z punktu widzenia drzew dojrzałych i sędziwych, w miejscu tym panuje swoiste pustkowie, dlatego duży stary dąb ma prawo czuć się w nim jak Pustelnik.
Pień drzewa posiada zgrubienia po dawnym usunięciu kilku konarów, odznacza się też dość obfitym ugałęzieniem, nawet w dolnych partiach. Wydaje się, że większość z nich to “wilki” – czyli pędy odroślowe, które w tym przypadku są efektem pobudzenia pąków śpiących po wycince wokół lasu i zwiększeniu się w związku tym bodźca świetlnego na pień.
Obwód pierśnicowy pnia Pustelnika wynosi 415 cm (wg CRFOP), natomiast nasz pomiar wskazał 424 cm. Wysokość drzewa wynosi 25 metrów. Drzewo ma charakterystyczną i wyróżniającą się sylwetkę w kształcie litery “Y”.
Korona dębu jest dość wąska, wysmukła, regularna i symetryczna. Po doświetleniu jej przez wykonaną wycinkę sąsiadującego drzewostanu, będzie z czasem bardziej rozłożysta.
(4) DĄB SZYPUŁKOWY CZARNUCH
Pogoda dopisywała, lasy Dziadowej Kłody – chociaż terytorialnie nieduże – prezentują się całkiem przyzwoicie i chętnie bym powłóczył się po nich jeszcze nie raz. Teraz udaliśmy się na stanowisko opisane jako działka nr 634, obręb Dziadów Most, mijając po drodze malowniczego buka.
Rośnie na niej ostatni pomnikowy dąb szypułkowy o osobliwym określeniu/imieniu Czarnuch. Początkowo myśleliśmy, że pochodzi ono od nadpalonego pnia, np. wskutek uderzenia pioruna, ale na miejscu okazało się, że Czarnuch to normalny, piękny dąb.
Zatem skąd takie określenie dla dębu szypułkowego? Nie mamy pojęcia. Myślę, że wnioskujący o jego ochronę zna tę zagadkę najlepiej i odpowiedziałby na zadane pytanie. Już z daleka Czarnuch wyróżnia się sylwetką. Rośnie na pograniczu średniej wielkości młodnika ze zrębem zupełnym.
Drzewo ma ślicznie przyozdobiony mchem odziomek i szyję korzeniową. Jest to osobliwy Ent wśród znacznie młodszego drzewostanu. Dobrze, że niektóre takie drzewa chroni się i nie wycina.
Na początku mieliśmy trochę wątpliwości, czy odnaleźliśmy właściwe drzewo (namiary GPS z uchwały wprowadziły nieco zamieszania), ale po lustracji terenu i dokonaniu pomiarów nie było już wątpliwości. Obwód pierśnicowy pnia Czarnucha wynosi 430 cm (według CRFOP), nam wyszło o 1 cm więcej. Wysokość okazu 26 metrów.
Drzewo witalne, zdrowe, bez niepokojących objawów chorobowych, wypróchnień, ubytków. Bez cienia wątpliwości, warto było poznać nowe pomniki przyrody w gminie, chociaż dęby te nie należą do jakiś wyjątkowo grubych czy wysokich drzew. Uchwała i CRFOP nic nie wspominają o wieku poszczególnych pomników przyrody, ale i pod tym względem nie są to znacznie wyróżniające się osobniki w swoim gatunku.
I jeszcze korona drzewa. Jest regularna, symetryczna, stosunkowo wąska i wysoko wysklepiona, w wyglądzie bardziej charakterystyczna dla drzew leśnych.
PODSUMOWANIE
1) Na mocy uchwały nr XXV/160/21 Rady Gminy Dziadowa Kłoda z dnia 29 stycznia 2021 r. powołano nowe pomniki przyrody ożywionej, które reprezentowane są przez dęby szypułkowe. Pierwszy dąb Eremita rośnie na dz. nr 445, obręb Stradomia Wierzchnia. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 396 cm, wysokość 25 metrów. Drzewo jest malowniczo przyozdobione mchami.
2) Na dz. nr 442, obręb Stradomia Dolna rosną dwa pomnikowe dęby – Strażnicy Lasu. W pobliżu pomników przyrody warto na dłuższą chwilę zatrzymać się przy urokliwym i dość dużym oczku wodnym.
3) Pierwszy Strażnik Lasu mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 459 cm, wysokość drzewa 28 metrów. Pień okazu jest efektownie pochylony w zachodnim kierunku i następnie łukowato wygięty w górnej części.
4) Drugi Strażnik Lasu mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 481 cm, wysokość drzewa 28 metrów. Jest to najgrubszy dąb z nowo powołanych pomników przyrody w gminie. Atletyczny, lekko wybrzuszony ze zgrubieniami pień i szeroka, regularna korona to jego największe atuty.
5) Na dz. nr 627, obręb Dziadów Most, pośród młodników rośnie dąb Pustelnik, któremu towarzyszy drugi, nieco chudszy dąb. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 415 cm, wysokość okazu 25 metrów. Osobnik witalny i zdrowy, sylwetka charakterystyczna w kształcie litery “Y”.
