Aktualności
- 21 lut, 2022
Pomniki przyrody ożywionej w Kole.
Pomniki przyrody ożywionej w Kole.
MIASTO KOŁO
Koło to miasto położone w województwie wielkopolskim, w Kotlinie Kolskiej nad rzeką Warta. Kotlina Kolska wchodzi w skład makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej. Miasto sąsiaduje z gminami: Koło, Kościelec oraz Osiek Mały. Położone jest na średniej wysokości 101 m n.p.m. Według danych z 31 grudnia 2020 roku miasto liczyło 21 247 mieszkańców.
Obecnie jest to duży ośrodek przemysłu ceramicznego i spożywczego. Do najstarszych zabytków zalicza się: ruiny zamku z XIV w., gotycki kościół farny z XV w. oraz kompleks kościoła i klasztoru bernardynów. Patronami miasta Koła są święty Bogumił i św. Tekla. Jest to miasto królewskie należące do starostwa kolskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie konińskim województwa kaliskiego.
Ratusz w Kole należy do jednej z najbardziej reprezentacyjnych budowli miasta. Zbudowany został w stylu gotyckim najprawdopodobniej w I połowie XVI wieku. 17 stycznia 1953 roku budowla została wpisana do wielkopolskiego rejestru zabytków. Wielokrotnie był przebudowywany, ostatnio w XIX wieku według planów wybitnego architekta Henryka Marconiego.
Kolski ratusz 25 maja 1987 roku uległ katastrofie budowlanej – zawaliła się gotycka wieża, niszcząc południowe skrzydła. Po odbudowie wróciły do ratusza władze miasta – Rada Miejska oraz Urząd Stanu Cywilnego. Mieści się tutaj także gabinet burmistrza miasta oraz cześć wydziałów Urzędu Miejskiego. W jednym z pomieszczeń na poddaszu mieści się ekspozycja stała Muzeum Technik Ceramicznych.
W 2003 roku oddano do użytku odbudowaną wieżę, z której rozciąga się widok na miasto i okolicę, sięgający przy ładnej pogodzie do 30 km. Zwiedzanie jest możliwe w wybrane pierwsze niedziele miesiąca.
KOŚCIÓŁ FARNY
Do obowiązkowych punktów na mapie atrakcji turystycznych miasta należy Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to świątynia rzymskokatolicka mieszcząca się na terenie osiedla Stare Miasto i jednocześnie najstarszy kościół w mieście, wybudowany w stylu gotyckim na przełomie XIV i XV wieku. Z racji wieku oraz znaczenia nazywany kościołem farnym.
W początkach XVI wieku do korpusu nawowego dobudowano od południa kaplicę Matki Bożej Nieustającej Pomocy, z fundacji Jarosława Jana Sokołowskiego z Wrzący Wielkiej, która poświęcona została 11 marca 1522 r. Pod kaplicą znajdowały się grobowce rodzinne, gdzie jako pierwszy pochowany został fundator kaplicy. Również w tym stuleciu do prezbiterium dobudowano gotycką zakrystię.
Księża mansjonarze prowadzili przy kolskiej świątyni szkołę, a także opiekowali się Bractwem Literackim, co znajduje potwierdzenie w dokumencie z 1583 r. Źródła podają także, że w 1643 r. arcybiskup gnieźnieński Maciej Łubiński poświęcił w kościele dziesięć ołtarzy. Jeden z nich zawierał relikwie bł. Doroty. W XVII wieku proboszcz kolski utrzymywał się głównie z tzw. dziesięciny wytycznej oraz z folwarku bylickiego.
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany jest z czerwonej cegły w stylu gotyckim. Korpus świątyni jest trzynawowy, halowy, z węższym i nieco niższym prostokątnym prezbiterium. Kościół jest z zewnątrz oskarpowany. Posiada dwuspadowy dach pokryty dachówką, tylko nad zakrystią – blachą.
Szczyt prezbiterium ozdobiony jest sterczynami, tynkowanymi wnękami oraz okrągłymi prześwitami. Świątynia nie posiada wieży, jedynie niewielkich rozmiarów sygnaturkę w szczycie nawy głównej. Sklepienia w nawach i bocznych kaplicach mają konstrukcję krzyżowo-żebrową, a w prezbiterium – gwiaździstą.
Najstarsza część kościoła – zachowane do naszych czasów prezbiterium oraz nawa główna pochodzą z przełomu XIV i XV wieku. Kościół został konsekrowany w 1409 r. pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego oraz św. Katarzyny i św. Doroty. 12 stycznia 1451 r. w świątyni miała miejsce konsekracja ks. Jana Gruszczyńskiego na biskupa kujawsko-pomorskiego. 23 listopada 1470 r. król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał przywilej zezwalający na powołanie przy kościele farnym kolegium mansjonarzy. Fundatorem tego kolegium był Jan Hińcza z Rogowa.
Ołtarz główny pochodzi z końca XIX wieku. Zbudowany jest z ciemnego drewna, w stylu neogotyckim. Posiada wymiary: 8 m wysokości i 10 m szerokości. W jego centralnej części znajduje się krucyfiks pochodzący z XVIII wieku z licznymi wotami świadczącymi o wiekowości kultu Męki Pańskiej w świątyni.
Za pomocą mechanizmu zamontowanego w 2017 r., krucyfiks jest zasłaniany obrazem Znalezienie Krzyża Świętego z 1899 r. autorstwa Henryka Piątkowskiego. Po obu stronach ołtarza przedstawione są postacie świętych – po lewej stronie umieszczone są figury św. Stanisława Kostki i św. Floriana, z kolei po prawej stronie znajdują się rzeźby św. Kazimierza Królewicza i św. Stanisława Biskupa – błędnie przedstawionego ubranego w paliusz.
Znacznie więcej informacji o tej wyjątkowej świątyni znajdziemy, m.in. w Wikipedii ( https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Podwy%C5%BCszenia_Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego_w_Kole ), z której również skorzystałem, prezentując poszczególne fragmenty kościoła.
RUINY ZAMKU
W Kole znajdują się ruiny osobliwego zamku, które otacza piękny krajobraz nadwarciańskich łąk. Chociaż naszym głównym celem w mieście były przede wszystkim pomnikowe drzewa, nie mogliśmy pominąć zabytków i panoramy miasta, oglądanej z dalszej perspektywy, gdyż są naprawdę warte podziwiania i uwiecznienia na fotografiach.
Moją uwagę przykuły krowy pasące się na łące. Kiedyś był to widok bardzo częsty i charakterystyczny dla mniejszych miejscowości oraz wsi. Obecnie to rzadkość.
Stary poczciwy traktor i rolnik siedzący za jego sterami. Sentyment do dawnych minionych lat, kiedy rozwój i przemiany gospodarczo-ekonomiczne nie galopowały tak szybko, jak to ma miejsce obecnie.
Po wilgotnym sierpniu, Warta obficie wypełniła się wodą. Taki stan wód w rzece w ostatnich latach, nie jest często widziany i notowany, ponieważ sumy opadów w Wielkopolsce, mamy zazwyczaj poniżej normy wieloletniej.
Niewiele brakowało, aby wody wystąpiła z koryta i rozlała się na okolicznych łąkach. Później nadeszła bardzo sucha jesień i wody Warty opadły.
Warowny zamek został wzniesiony na polecenie króla Kazimierza Wielkiego po 1365 roku (po tym, gdy w 1362 roku wieś Koło uzyskała prawa miejskie). Zamek zabezpieczał drogę prowadzącą z Wielkopolski w kierunku Łęczycy przez dolinę Warty. Budowla znajduje się na sztucznym wzniesieniu w zakolu Warty. W czasach jej wznoszenia, rzeka posiadała w tym rejonie liczne odnogi, które często wylewały, skutecznie wzmacniając jego walory obronne.
Ruiny zamku położone są około 3 km od centrum miasta, w malowniczej okolicy – na pograniczu osiedla Przedmieście Kaliskie oraz miejscowości Gozdów.
Warownia położona jest na niewielkim wzniesieniu w doliny rzeki Warty. Dziś jest głównie celem wycieczek mieszkańców Koła i pobliskich okolic, z powodu wybitnej ciszy i ciekawych krajobrazów.
W sierpniu 2019 roku studenci Wydziały Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza pod kierownictwem Artura Różańskiego i Tomasza Olszackiego prowadzili na kolskim zamku prace archeologiczne, mające być wstępem do opracowania dokumentacji i następnej rewitalizacji ruin zamku.
W połowie czerwca 2020 roku archeolodzy z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie rozpoczęli na zamku badania geofizyczne. W sierpniu tego samego roku rozpoczęto konserwację fragmentu północnego muru zamku, koszt prac wyceniono na 415 tysięcy złotych, kwotę 200 tysięcy pokryła dotacja z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
We wrześniu 2020 roku burmistrz Koła Krzysztof Witkowski poinformował, że na najbliższe lata planowane jest stworzenie wokół zamku „dużego centrum rekreacyjnego” – ma tam powstać m.in. plaża oraz baza gastronomiczna.
Podczas wykopalisk w październiku 2020 roku na zamku odnaleziono m.in. fragmenty ceramiki, metali i kości oraz przedmioty wykonane ze złota.
Do rejestru zabytków ruiny zostały wpisane 17 stycznia 1953 roku.
Źródło i więcej na temat zamku: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Kole
CMENTARZ ŻYDOWSKI
Jeszcze jednym szczególnym miejscem w Kole jest cmentarz żydowski, o którym w Wikipedii napisano, że: “znajdował się między ulicą 3 Maja a rzeką Wartą, na terenie osiedla Płaszczyzna. Teraz to teren ogrodzony – z tyłu Miejskiego Domu Kultury, aż do ulicy Słowackiego i Placu Narutowicza”.
Zniszczenia cmentarza dokonali niemieccy okupanci w czasie II wojny światowej. Następnie kirkut stał się zaniedbaną ruiną, ponieważ nikt się nim nie zajmował. W 1970 roku administrację nad cmentarzem przejęły władze powiatowe. Na miejscu pochówku ludności żydowskiej powstał odkryty basen, profanujący cmentarz (został zamknięty po jednym sezonie). Tablica pamiątkowa została później zniszczona przez wandali. Przeprowadzono jednak jej rekonstrukcję i znajduje się ona w MDK-u.
Od strony parku im. Juliusza Słowackiego znajduje się tablica informacyjna z gwiazdą Dawida i napisem: ,,Cmentarz żydowski. Teren prawnie chroniony. Uszanuj miejsce spoczynku zmarłych”. Od strony MDK-u usytuowany jest pomnik – mur z cegieł z gwiazdą Dawida. Jest tam także napis: ,,Cmentarz zlikwidowali hitlerowcy w 1940-1943 oraz władze miasta w 1945-1970. Zarząd Miasta Koła. Ziomkostwo Żydów z Izraela.’’ Pomnik ten projektowała Marianna Grabowska (magister sztuki z Koła). Napis został wykonany w języku polskim i hebrajskim. Odsłonięcie pomnika miało miejsce 26 czerwca 1993 roku. Brało w tym udział zarówno duchowieństwo katolickie jak i ówczesne władze miasta.
Na terenie dawnego cmentarza i w jego pobliżu rosną piękne dorodne sosny, które zdecydowanie zasługują na uhonorowanie ich jako grupowy pomnik przyrody. Szkoda, że nie figurują w rejestrach form ochrony przyrody miasta.
Ponieważ drzewa rosną dość swobodnie, to nie osiągnęły sporych wymiarów na wysokość, za to przybrały rozłożyste pokroje i wykształciły szerokie korony. Nie było czasu, aby je pomierzyć, ale obwody pierśnicowe pni najgrubszych osobników mogą mieć 250 cm lub nawet ciut więcej.
Biorąc pod uwagę bardzo skąpą lesistość obszaru wokół miasta, zaledwie na poziomie 5-6%, pomnikowa grupa sosen, stanowiłaby cenny walor przyrodniczy Koła. Może kiedyś włodarze miasta docenią ich znaczenie i urok.
Tak prezentuje się sylwetka jednej z najpiękniejszych sosen. Drzewo zachwyca obfitym ugałęzieniem, regularnym pokrojem i gęstą, żywo-zieloną koroną. Także jego pień ma całkiem słuszny obwód.
POMNIKI PRZYRODY OŻYWIONEJ
Pomniki przyrody ożywionej w Kole reprezentuje 7 drzew. Są to 4. dęby szypułkowe i po jednym osobniku platana klonolistnego, klonu polnego oraz wiązu syberyjskiego. Wszystkie drzewa są dobrze oznaczone stosownymi tabliczkami oraz opisami, a ich odnalezienie nie sprawia kłopotów.
(1) DĄB SZYPUŁKOWY 371 CM
Pierwsze dwa pomnikowe dęby szypułkowe rosną przy ul. Dąbrowskiego. Drzewa są podobne do siebie, ale znacznie różnią się stanem fito-sanitarnym. Otoczone są charakterystycznymi drewnianymi płotkami i oba znajdują się na niewielkiej wypukłości terenu.
Ponieważ wszystkie pomnikowe drzewa w Kole nie należą do okazów szczególnie wyróżniających się pod względem obwodu pnia, nie wykonaliśmy pomiarów, natomiast posiłkowaliśmy się danymi i informacjami zawartymi w rejestrach.
Według Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_371cm ), obwód pierśnicowy pnia pierwszego dębu wynosi 371 cm, a wysokość drzewa 25 metrów. Drzewo znajduje się w dobrym stanie technicznym i zdrowotnym.
Dąb ten reprezentuje drzewo soliterowe, czyli takie, które wyrosło na otwartej przestrzeni, dzięki czemu wykształciło krótki pień i szeroką, regularną oraz rozłożystą, mocno ugałęzioną koronę.
Z dalszej perspektywy, pień drzewa jest właściwie w całości przysłonięty przez bujną i piękną koronę, która dodatkowo rzuca głęboki cień. Dopiero podchodząc bliżej do dębu, można mu się lepiej przyjrzeć.
Tak dostojne korony drzew to nie tylko uczta dla miłośników drzew, ale przede wszystkim dla ptaków i owadów, które korzystają z dobrodziejstwa mocarnego dębu.
(2) DĄB SZYPUŁKOWY 421 CM
Zaledwie kilka metrów obok rośnie drugi pomnikowy dąb szypułkowy, którego pień jest grubszy o pół metra od pnia pierwszego dębu. Oprócz drewnianego płotka otaczającego drzewo, w jego pobliżu stoi ławka.
Według CRFOP ( Dąb_szypułkowy_421cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 421 cm, wysokość okazu 21 metrów. Na pniu dębu widać guzy i zgrubienia po usuniętych chirurgicznie dolnych konarach.
Jednak stan fito-sanitarny drzewa pozostawia wiele do życzenia. Dąb ma mocno przerzedzoną koronę, widać w niej liczne suchoczuby i zubożenie aparatu asymilacyjnego.
Nie wiem, co jest główną przyczyną kiepskiej kondycji drzewa? Być może to działalność grzybów pasożytniczych lub zbytnia ingerencja w sferę korzeniową drzewa w poprzednich latach przy remontach, wymianie rur, kabli, itp., stanowią zasadnicze powody zamierania dębu.
(3) PLATAN KLONOLISTNY 229 CM
Trzecie pomnikowe drzewo rośnie przy ul. Kajki i okazało się hitem naszej wycieczki. ;)) Gdybyśmy mogli używać deminutywów językowych (zdrobnień) przy określaniu pomników przyrody, to platana tego, śmiało można nazwać “plataniątkiem” lub “pomniczkiem” przyrody. Jest to bodajże najchudszy pomnikowy platan klonolistny, którego oglądaliśmy do tej pory.
Zgodnie z danymi zawartymi w CRFOP ( Platan_klonolistny_229cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi zaledwie 229 cm, a jego wysokość to 17 metrów. Mając na uwadze fakt, jak ogromne rozmiary osiągają platany klonolistne i ich szybkie tempo wzrostu, powoływanie takiej chudzinki na pomnik przyrody wydaje się kuriozalne, ponieważ często, znacznie starsze i potężniejsze platany o 6-7 metrowych obwodach pni, nie są pomnikami przyrody.
Drzewo to znajduje się w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym. Jednak już w tym stadium wzrostu, wyraźnie widać, że w przyszłości, platanowi zabraknie przestrzeni i swobody. Tak więc dobór gatunku drzewa do jego otoczenia wydaje się tu chybiony.
Aby podkreślić “wielkość” drzewa, nazwałem je “płetwalem”, czyli tak, jak nazywa się obecnie największe żyjące zwierzę na Ziemi. W ten sposób chciałem odzwierciedlić i ująć w jednym słowie jego “ogrom” oraz “potęgę”. ;))
(4) DĄB SZYPUŁKOWY 349 CM
Czwarte pomnikowe drzewo to dąb szypułkowy, który rośnie na skraju Parku im. St. Moniuszki. Pień okazu jest otoczony drewnianym płotkiem, a drzewo pod względem pokroju i budowy przypomina dąb, którego opisałem pod numerem jeden.
Według danych zawartych w CRFOP ( Dąb_szypułkowy_349cm ), drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 349 cm, a jego wysokość wynosi 27 metrów. Stan zdrowotny i techniczny drzewa jest dobry.
Podobnie jak pierwszy opisany pomnikowy dąb, również ten osobnik wykształcił regularną, szeroką i mocno ugałęzioną koronę, którą pokrywa solidny garnitur liści. Drzewu nieco ograniczono swobodę w sferze korzeniowej, wznosząc w jego pobliżu budynki.
Od strony ulicy, dąb prezentuje się malowniczo, jego korona wyraźnie dominuje w otoczeniu. Jak przyjrzymy się dolnym partiom korony, to zauważymy, że część konarów drzewa dotyka już fragmentów budynków.
Będzie to zapewne pretekst do wykonania chirurgicznej redukcji konarów. Jest to często spotykana sytuacja, w której dany obiekt stawia się po prostu zbyt blisko drzewa.
(5) DĄB SZYPUŁKOWY 302 CM
Kilkadziesiąt metrów dalej, w bardziej wyeksponowanym miejscu rośnie następny pomnik przyrody, który ponownie reprezentuje dąb szypułkowy. Według CRFOP ( Dąb_szypułkowy_302cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 302 cm, a wysokość 25 metrów.
Dąb ma dość charakterystycznie pochylony krótki pień, a jeden z jego dwóch głównych przewodników, łukowato wygina się, nadając drzewu lekko egzotycznego wyglądu. Stany – zdrowotny i techniczny okazu są dobre.
(6) KLON POLNY 119 CM
Jednym z najpiękniejszych pomnikowych drzew w Kole jest wielopniowy klon polny, który rośnie przy ul. Toruńskiej, tuż obok Szkoły Podstawowej nr 3. Jest to osobnik zbudowany z trzech współprzewodników.
Według CRFOP ( Klon_polny_119cm ), obwód pnia klonu wynosi 119 cm (nie wiadomo, czy zmierzono razem trzy pnie, czy ten najgrubszy, czy też pomiar dokonano w oparciu o inne metody). W rejestrze nie podano wysokości drzewa.
Drzewo również otoczono drewnianym płotkiem o wysokości ponad metra. To znacznie utrudnia wykonanie dokładnego pomiaru obwodu pni, ale też w pewnym stopniu zabezpiecza drzewo przed nadmiernym deptaniem w jego pobliżu.
Osobnik ten należy do klasycznych drzew soliterowych. Zrośnięte u podstawy pnie rozchodzą się od siebie w przeciwne strony i tworzą bujną, regularną oraz szeroką sylwetkę drzewa. Jest to jeden z ciekawszych klonów polnych o statusie pomnika przyrody, którego miałem zaszczyt podziwiać w zeszłym roku.
Korona drzewa jest gęsta, obficie ulistniona, rozłożysta i wygląda zjawiskowo z dalszej perspektywy. Może nawet ciut przypomina rozłożysty, chociaż jeszcze niewielkich rozmiarów dąb. Kondycja zdrowotna klonu jest dobra, podobnie można określić stan techniczny drzewa.
Dla ciekawostki warto dodać, że jest to gatunek mało wymagający, odporny na trudne warunki (zapylenie i zanieczyszczenie powietrza), dobrze znosi suszę, odporny na choroby i szkodniki. Ze względu na wolny wzrost i tworzenie zwartych koron dobrze sprawdza się w obsadzaniu wąskich ulic, budowie żywopłotów oraz jako drzewo parkowe.
(7) WIĄZ SYBERYJSKI 346 CM
Ostatnie pomnikowe drzewo rośnie przy ul. Freudenreicha i jest prawdziwą perełką przyrodniczą miasta. To wiąz syberyjski. Aktualnie w CRFOP figurują zaledwie cztery pomnikowe osobniki tego gatunku na terenie Polski. Okaz rosnący w Kole jest jedynym pomnikowym w Wielkopolsce. Pozostałe pomnikowe wiązy syberyjskie rosną na terenie woj. kujawsko-pomorskiego.
Wiąz syberyjski (Ulmus pumila) to drzewo pochodzące z Azji Środkowej, wschodniej Syberii, rosyjskiego Dalekiego Wschodu, Mongolii, Tybetu, północnych Chin, Indii i Korei. Jest również znany jako wiąz azjatycki i wiąz karłowaty, ale czasami błędnie nazywa się go „wiązem chińskim”. Kolski wiąz, według danych zawartych w CRFOP ( Wiąz_syberyjski_346cm ), mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 346 cm, a jego wysokość wynosi 22 metry.
W pobliżu drzewa ustawiono tablicę edukacyjno-informacyjną, aby zapoznać się bliżej z tym gatunkiem. Omówiono na niej podstawowe, charakterystyczne cechy budowy wiązu syberyjskiego, w porównaniu do innych gatunków wiązów (polnego, szypułkowego i górskiego). Bardzo charakterystyczne są jego liście – wąskie i niemal symetryczne u nasady. Duże różnice występują też w budowie nasion.
Wiąz syberyjski posiada szeroką, rozłożystą i nieregularną koronę. Jest drzewem długowiecznym, może żyć ponad 400 lat, natomiast obwody pni mogą dochodzić do 500 cm. Preferuje chłodne lasy mieszane z wilgotnymi, luźnymi i przemywanymi glebami.
Trudno oszacować, ile dokładnie lat, liczy wiąz syberyjski z Koła, jednak przy prawie 3,5 metrowym obwodzie pnia, można stwierdzić, że drzewo na pewno nie należy do osobników młodych. Stany – techniczny i zdrowotny okazu są dobre.
PODSUMOWANIE
W Kole (woj. wielkopolskie, siedzibie powiatu kolskiego i gminy Koło), możemy podziwiać piękne zabytki, wśród których na pewno warto zobaczyć ratusz, Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (farny), ruiny zamku położone w malowniczym krajobrazie Warty, czy pozostałości cmentarza żydowskiego z pięknymi okazami sosen zwyczajnych. Dla miłośników przyrody, obowiązkowymi punktami są pomnikowe drzewa.
1) Przy ulicy Dąbrowskiego rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Pierwszy dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 371 cm, przy wysokości 25 metrów. Drzewo zdrowe, rozłożyste, piękne i obficie ulistnione z regularną rozłożystą koroną.
2) Drugi dąb jest grubszy. Jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 421 cm, przy wysokości 21 metrów. Niestety, stan fito-sanitarny okazu jest zły. Korona z licznymi suchoczubami, posusz stanowi około 50%.
3) Trzecie pomnikowe drzewo reprezentuje platan klonolistny, który rośnie przy ul. Kajki. Przy obwodzie pierśnicowym pnia wynoszącym zaledwie 229 cm i wysokości 17 metrów, skłania do głębszych przemyśleń, aby zrozumieć intencje, którymi kierowano się przy powoływaniu tego “olbrzyma” na pomnik przyrody. ;))
4) Pomnik przyrody numer cztery to dąb szypułkowy, który rośnie na skraju Parku im. St. Moniuszki. Obwód pierśnicowy okazu wynosi 349 cm, wysokość 27 metrów. Drzewo w dobrej kondycji, rozłożyste, mocno ugałęzione i ulistnione.
5) Drugi pomnikowy parkowy dąb rośnie niedaleko pierwszego okazu. W obwodzie pierśnicowym pnia mierzy 302 cm, przy wysokości 25 metrów. Drzewo charakteryzuje lekko pochyły pień i łukowato wygięty przewodnik. Osobnik znajduje się w dobrej formie i stanie technicznym.
6) Przedostanie pomnikowe drzewo to klon polny, który rośnie przy ul. Toruńskiej, tuż obok Szkoły Podstawowej nr 3. Osobnik wielopniowy o obwodzie pnia (pni) 119 cm i braku danych w CRFOP co do jego wysokości. Stan fito-sanitarny drzewa jest dobry, odznacza się piękną rozłożystą i dobrze ulistnioną koroną.
