Aktualności
- 29 lis, 2021
Pomniki przyrody i wybrane drzewa w parku podworskim w Godzieszowej.
Pomniki przyrody i wybrane drzewa w parku podworskim w Godzieszowej.
PARK
Godzieszowa to wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Długołęka. Tablica informacyjna sołectwa Godzieszowa ukazuje w dużym skrócie historię mieszkańców wsi. Widnieje też na niej informacja, że jest to ‘miejscowość ludzi życzliwych’. Zachęceni takimi ciekawostkami postanowiliśmy zwiedzić Park Podworski, w którym znajdują się pomniki przyrody ożywionej.
We wsi działa Wiejskie Koło Wędkarskie, którego regulamin odnajdziemy blisko wejścia do parku, przy którym zamontowano również oryginalną drewnianą bramę z metalowymi zdobieniami. Niby drobnostka, jednak należy podkreślić jej styl i klimat, który roztacza się w tym miejscu już na początku spaceru po parku.
Park Podworski w Godzieszowej to pozostałość po XIX-wiecznej posiadłości, której sercem był pałac w stylu angielskim, przypominający rezydencję Wettynów – Sybillenort w Szczodrem. Niestety pałac nie doczekał się obecnych czasów, pozostały po nim jedynie fragmenty fundamentów.
Na szczęście dzisiejszym mieszkańcom wsi i ich gościom został piękny 2,5-hektarowy park i staw z malowniczą wyspą. W ostatnich latach park przeszedł rewitalizację, którą należy ocenić jako udaną. Warto to podkreślić, ponieważ wiele tzw. rewitalizacji terenów zielonych i założeń parkowych, niestety nie można rozpatrywać w pozytywnych kategoriach.
Park w Godzieszowej odwiedziliśmy pod koniec marca, dzięki czemu mogliśmy podziwiać rosnące w nim wiosenne kwiaty, które zaczęły barwić park kolorami wiosny. Najważniejsze informacje dotyczące przeprowadzonej rewitalizacji podano na stronie www.gmina.dlugoleka.pl I tak: “W miejsce wydeptanych ścieżek pojawiły się żwirowe alejki, przy których stanęły drewniano-metalowe, stylizowane ławeczki. Na wyspie, na środku stawu, wybudowano drewnianą altankę z metalowymi zdobieniami. W podobnym stylu jest brama wejściowa (tuż przy niej stoi tablica z historią Godzieszowej oraz planem parku). Jest plac zabaw, boisko do siatkówki i pomost, przy którym cumują kajaki.
Cały teren został otoczony zielonym murem. Mieszkańcy Godzieszowej, miejscowe koło gospodyń wiejskich oraz rada sołecka, którzy na co dzień opiekują się parkiem, założyli budki lęgowe oraz zarybili staw. Z ich inicjatywy w parku powstało mini zoo z owcami kameruńską i czarnogłówką, kozą i kucem szetlandzkim. Park jest interesujący również ze względu na walory przyrodnicze.
Można tu znaleźć unikatowe okazy drzew, m.in.: cypryśnika błotnego i jesionu wyniosłego, kilka starych cisów i platanów. Na terenie całego parku i wyspie nasadzone są krzewy ozdobne i klomby z kwiatami. Ozdobą parku jest tulipanowiec amerykański. Imponujące drzewo jest „patronem” Święta Tulipanowca, które organizowane jest w Godzieszowej co roku w czerwcu.
Program plenerowej imprezy wypełniają atrakcje dla dorosłych i dla dzieci. Największą atrakcją jest zawsze wspólne sadzenie drzewa tulipanowca. Park w Godzieszowej jest miejscem spotkań także przy okazji innych świąt i wydarzeń, np. Dnia Dziecka, koncertów, zabaw i pikników”
Źródło: https://gmina.dlugoleka.pl/atrakcje-lista/park-podworski-w-godzieszowej/
(1) TULIPANOWIEC AMERYKAŃSKI “JAN”
Na podstawie uchwały nr XXVII/319/21 Rady Gminy Długołęka z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody, powołano na pomniki przyrody pojedyncze twory przyrody żywej położone na terenie gminy Długołęka ( Nowe_pomniki_przyrody_w_gminie_Długołęka ). Wśród nich znajdują się dwa drzewa rosnące w Parku w Godzieszowej. Pierwszym jest okazały tulipanowiec amerykański “Jan”.
Mając na uwadze informacje zawarte w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody wynika, że drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 349 cm, średnica korony wynosi 8 metrów. W uchwale i CRFOP nie podano natomiast wysokości i wieku żadnego z nowo powołanych pomników przyrody.
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
Według naszego pomiaru, obwód pierśnicowy pnia pomnikowego tulipanowca wynosi 348 cm. Drzewo odznacza się wysmukłym, prostym pniem i wysoko wysklepioną koroną. Stan zdrowotny okazu jest bardzo dobry, podobnie można napisać o jego stanie technicznym.
Egzotyczna sylwetka i poskręcane konary tworzą ciekawy i oryginalny wygląd tulipanowca. Na tle najgrubszych dolnośląskich tulipanowców, okaz w Parku w Godzieszowej jest przeciętny, jednak bez wątpienia jest to piękne, ciekawe i warte ochrony drzewo. Obok pomnikowego osobnika rośnie drugi tulipanowiec amerykański.
Nie posiada on statusu pomnika przyrody i ma mocno uszkodzony pień na długości około 3-4 metrów od jego podstawy. Widać w nim częściowe wypróchnienie i martwicę kory. Także korona drzewa jest nieco zubożała z wyłamanymi konarami i widocznymi ubytkami.
(2) CYPRYŚNIK BŁOTNY “HENRYK WĄSATY”
Drugim pomnikiem przyrody w parku jest cypryśnik błotny o wdzięcznym imieniu “Henryk Wąsaty”, który rośnie w pobliżu stawu na obniżeniu terenu. Przy drzewie zamontowano tablicę informacyjną, która obecnie jest mało czytelna. Nazwa drzewa, jaką na niej odnajdziemy to “cyprysik bagienny”. W Internecie spotykam czasami takie określenie (nazwę) cypryśnika błotnego, jednak w atlasach i publikacjach które posiadam, figuruje wyłącznie nazwa “cypryśnik błotny”.
Jest to bardzo ciekawe drzewo, a mając na uwadze dane znajdujące się w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, można napisać, że osobnik z Godzieszowej należy obecnie do ścisłej czołówki najgrubszych pomnikowych cypryśników błotnych rosnących na Dolnym Śląsku. Najgrubsze drzewo tego gatunku z Wawrzeńczyc już nie istnieje, ponieważ zostało złamane przez wichurę ( http://server962300.nazwa.pl/pozostale-wybrane-drzewa-w-wawrzenczycach.html ).
Pozostaje jeszcze wyjaśnienie sprawy cypryśnika błotnego w Bielawie (powiat dzierżoniowski, gmina Bielawa), ponieważ w CRFOP figuruje ewidentny błąd – podano w nim, że drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia aż 1074 cm oraz pomiar pomnikowego cypryśnika błotnego w Piotrkowicach (powiat trzebnicki, gmina Prusice), o którym napisano, że mierzy w “pasie” 386 cm.
Jeżeli przyjąć, że oba cypryśniki są grubsze od tego rosnącego w parku w Godzieszowej (cypryśnik błotny z Piotrkowic może być o kilka cm grubszy, ponieważ podany pomiar był wykonany w 2015 roku), to wynika, że opisywany osobnik znajdzie się na trzecim miejscu pod względem grubości obwodu pierśnicowego pnia wśród dolnośląskich pomnikowych cypryśników błotnych.
OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA
Obecnie godzieszowski cypryśnik błotny mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 386 cm. Pień drzewa jest prosty, zdrowy, z dość rozszerzoną szyją korzeniową, przypominającą malownicze przypory wiązu szypułkowego. Jednak najbardziej imponująco prezentują się pneumatofory (korzenie oddechowe), które licznie rosną wokół pnia drzewa i przybierają kształty figurek woskowych lub stalagmitów.
Nie wszystkie spotykane przez nas cypryśniki wykształciły tak efektowne pneumatofory. Cypryśnik błotny z parku w Godzieszowej wyróżnia się pod tym względem, co sprawia, że jest on unikatową perełką dendrologiczną miejscowości, podobnie jak przepiękny tulipanowiec. Bardzo ciekawą i osobliwą cechą cypryśnika jest też zrzucanie ulistnienia (igieł) na zimę, które jesienią wybarwiają się na intensywny rudy kolor.
O pneumatoforach możemy znaleźć w Internecie i atlasach drzew informacje, że na okresowo zalewanych bądź trwale podmokłych obszarach, cypryśnik błotny tworzy korzenie oddechowe (inaczej kolana oddechowe). Są to zgrubienia na korzeniach wyrastające powyżej poziomu gleby lub wody w odległości do kilkunastu metrów od pnia. Dostarczają one niezbędnej ilości tlenu do systemu korzeniowego.
Z bliżej perspektywy pneumatofory mogą kojarzyć się też z wystającymi skałami lub innymi tworami skalnymi powstającymi w wyniku procesów geologicznych. Są bardzo intrygujące i wzbudzają ciekawość. Nie spotkałem w naszych parkach innego gatunku drzewa, które wytwarza takie “dziwadła”.
Pomnikowy cypryśnik błotny w Godzieszowej odznacza się bardzo dobrym stanem zdrowotnym, posiada gęstą i regularną koronę. Na drzewie nie widać żadnych oznak chorobowych i innych niepokojących objawów. Opisywany okaz należy do czołówki najcenniejszych drzew tego gatunku rosnących na terenie Dolnego Śląska.
(3) PLATAN KLONOLISTNY
Cennym drzewem rosnącym na terenie parku jest też platan klonolistny, który zlokalizowany jest na terenie posesji prywatnej i nie posiada statusu pomnika przyrody. Nie dokonaliśmy pomiarów drzewa, ale “na oko” mierzy co najmniej 500 cm w obwodzie pierśnicowym pnia, a jego wysokość wynosi około 25-28 metrów.
Stany – zdrowotny i techniczny okazu są dobre. Platan góruje nad wiejskimi domostwami, roztaczając nad nimi drzewną aurę i dodając temu miejscu naturalnej atrakcyjności. W młodości drzewo wzrastało w bezpośrednim sąsiedztwie nieistniejącego już pałacu.
Korona okazałego platana jest szeroka, regularna, silnie ugałęziona z widocznym w części wierzchołkowej ptasim gniazdem. Drzewo “prosi” się, aby dołączyć do elitarnego grona pomników przyrody ożywionej w Godzieszowej.
(4) JESION WYNIOSŁY
Były trzy egzoty, to jeszcze warto wspomnieć o naszym rodzimym gatunku, który reprezentuje jesion wyniosły i który również należy do najokazalszych drzew rosnących w urokliwym parku. Z dalszej perspektywy jesion wyróżnia się regularną sylwetką i masywnym pokrojem.
Najbardziej charakterystycznym elementem, który odnajdziemy na pniu drzewa jest okazała listwa piorunowa ciągnąca się od samej podstawy, aż do górnych partii korony. Drzewo całkiem nieźle sobie radzi po tym piorunującym wstrząsie i zalewa powstała ranę kalusem. Obwód pierśnicowy pnia okazu wynosi ponad 400 cm.
Oprócz listwy piorunowej, na pniu drzewa odnajdziemy też drewnianą płaskorzeźbę podarowaną przez księdza Krzysztofa Dorne w 2011 roku, na której figuruje wizerunek Chrystusa. Według mnie, także i to drzewo warto objąć ochroną pomnikową, a gmina powinna regularne sprawdzać, jak jesion radzi sobie po rażeniu piorunem i czy nie wymaga specjalistycznych zabiegów/zabezpieczeń.
PODSUMOWANIE
1) W Godzieszowej (woj. dolnośląskie, powiat wrocławski, gmina Długołęka) znajduje się piękny 2,5-hektarowy Park Podworski, który stanowi dobry przykład, jak powinno przeprowadzić się rewitalizację w tego typu założeniach, mając na uwadze ochronę historycznej tkanki przyrodniczej. Dwa drzewa rosnące na terenie parku objęto ochroną pomnikową.
2) Pierwszym jest piękny tulipanowiec amerykański “Jan” o obwodzie pierśnicowym pnia 348 cm i średnicy korony 8 metrów. Osobnik odznacza się bardzo dobrym stanem fito-sanitarnym. W jego sąsiedztwie rośnie drugi tulipanowiec, którego nie objęto ochroną pomnikową i który znajduje się w dużo gorszej kondycji zdrowotnej oraz stanie technicznym w porównaniu do pomnikowego okazu.
3) Drugim pomnikowym drzewem i zarazem największą atrakcją dendrologiczną parku jest pomnikowy cypryśnik błotny “Henryk Wąsaty”, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 386 cm (średnica korony 12 metrów), co stawia go w czołówce najgrubszych pomnikowych cypryśników błotnych rosnących na terenie województwa dolnośląskiego.
4) Drzewo zachwyca licznymi korzeniami oddechowymi (pneumatoforami), które wystają z gruntu i tworzą osobliwe i oryginalne drewniane “rzeźby”. Pomnikowy cypryśnik błotny, podobnie jak tulipanowiec wyróżnia się bardzo dobrą kondycją zdrowotną i stanem technicznym.
5) Z drzew, które nie mają statusu pomnika przyrody, na wyróżnienie zasługuje rozłożysty, wielki platan klonolistny, który rośnie na terenie posesji prywatnej. Drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia co najmniej 500 cm i odznacza się bardzo dobrą kondycją oraz stanem fito-sanitarnym.
