Platan klonolistny przy krzyżu pokutnym w Skarszynie.

W tym wpisie ponownie wracam do Skarszyna (woj. dolnośląskie, powiat trzebnicki, gmina Trzebnica), ponieważ – poza opisanymi ostatnio pomnikami przyrody ożywionej, które rosną w założeniu parkowo-pałacowym, pozostało mi jeszcze jedno drzewo do zaprezentowania, przy czym nie posiada ono statusu pomnika przyrody, chociaż w pełni na niego zasługuje.

Tym drzewem jest rozłożysty soliterowy platan klonolistny, który rośnie obok… krzyża pokutnego. Po raz pierwszy, odkąd zacząłem zajmować się wyszukiwaniem wyjątkowych drzew (za względu na rozmiary, wiek, pokrój, itp.) oraz okazów pomnikowych, spotkałem się z tak osobliwym duetem.

Krzyż pokutny stoi tuż przy drodze prowadzącej ze Skarszyna do Łoziny, na niewielkim pagórku pod platanem. W 1800 r. została opublikowana najstarsza rycina ukazująca krzyż pokutny, na której widnieje krzyż ze Skarszyna. Natomiast w 1830 r. na łamach wydawanej we Wrocławiu „Śląskiej Gazety Prowincjonalnej” ukazała się informacja o tym krzyżu ( źródło: https://turystyka.trzebnica.pl/555/krzyz-pokutny-w-skarszynie.html ).

Krzyże pojednania (nazywane również krzyżami pokutnymi) stawiano na miejscu zbrodni jako częściowe zadośćuczynienie za popełnioną zbrodnię. Często wyryta jest na nim broń użyta podczas zabójstwa. Na bardzo ciekawym blogu – http://kapliczkipoll.blogspot.com/ znalazłem informację, że “Krzyż w Skarszynie, wyciosany jest w granicie – materiale trudnym do ręcznej obróbki dla niefachowca, ale pewnie dlatego przetrwał w niezłym stanie. Ustawiony jest na wzgórku, podobno kurhanie , na skrzyżowaniu drogi głównej i polnej. Dziś już nie wiadomo kto i w jaki sposób stracił życie i czy kurhan jest grobem zamordowanego”.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Przydrożny platan klonolistny w towarzystwie krzyża pokutnego mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 448 cm, co nie jest jakimś szczególnie imponującym wynikiem dla tego gatunku drzewa. Tylko tutaj chodzi bardziej o unikatowy, “dendrologiczno-pokutny” duet, a nie o spektakularne rozmiary drzewa.

Sam pomiar obwodu pnia wymaga odnalezienia najwyższego punktu przy jego podstawie, a następnie należy odejść nieco od drzewa, aby na odmierzonej wysokości pierśnicy zatoczyć jak najbardziej precyzyjny okrąg wokół pnia. To odejście od pnia sprawia, że dokonujący pomiaru znajduje się już niżej i stąd na zdjęciu wydaje się, że taśma znajduje się za wysoko (powyżej pierśnicy).

Wracając jeszcze na moment do poleconego blogu, warto obejrzeć wklejone do artykułu o krzyżu pokutnym ze Skarszyna zdjęcia, zwłaszcza te zrobione we mgle. Niezwykła aura tajemniczości z “platanowo-krzyżowego” wzniesienia bije z każdego fragmentu fotografii: http://kapliczkipoll.blogspot.com/2014/12/skarszyn-krzyz-pokutny.html

Jak na soliterowe drzewo przystało, tajemniczy platan wykształcił krótki pień i bardzo szeroką rozłożystą oraz silnie ugałęzioną koronę. Drzewo znajduje się w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym. Nie widać na nim żadnych niepokojących objawów chorobowych lub śladów pogorszenia wytrzymałości mechanicznej.

Z dalszej perspektywy drzewo prezentuje się bardzo malowniczo. Kiedy pokazałem je na Facebooku, niektórzy komentujący zaczęli się zastanawiać, czy wcześniej nie rosło tu inne drzewo, a platana nie posadzono po jego złamaniu, wywróceniu, itp. Nie znalazłem żadnych informacji, które by pomogły odpowiedzieć na te pytania.

Nie tylko dla mnie ten nietypowy i niespotykany tandem stanowi zagwozdkę. Krzyże pokutne najczęściej spotykam w towarzystwie lip lub dębów, ale nigdy przy platanach. Myślę, że przy odpowiednim zagospodarowaniu tego miejsca (obecnie wokół były porozrzucane śmieci) i promocji platana z krzyżem pokutnym, gmina mogłaby pochwalić osobliwym duetem jako jedną z najbardziej tajemniczych atrakcji/ciekawostek turystycznych. Oczywiście drzewo powinno zostać objęte ochroną pomnikową.  

PODSUMOWANIE

1) Przy drodze ze Skarszyna do Łoziny (woj. dolnośląskie, powiat trzebnicki, gmina Trzebnica) po prawej stronie na niewielkim wzniesieniu rośnie soliterowy platan klonolistny, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 448 cm. Tuż obok niego stoi granitowy krzyż pokutny.

2) Drzewo znajduje się w bardzo dobrej kondycji – krótki pień podtrzymuje rozłożystą, silnie ugałęzioną i okazałą koronę, a sylwetkę całego drzewa najlepiej podziwia się z pewnej odległości. Również krzyż pokutny zachował się w całkiem przyzwoitym stanie. Dotychczas nie spotkałem tak oryginalnego duetu i nic mi nie wiadomo, czy na terenie Dolnego Śląska znajdują się inne krzyże pokutne w towarzystwie platanów.

3) Drzewo nie jest pomnikiem przyrody, ale z uwagi na swoje wymiary, wartość krajobrazową, kulturową i historyczną oraz towarzyszący mu, tajemniczy krzyż pokutny – zdecydowanie warto objąć go ochroną i wpisać na listę atrakcji turystycznych lub ciekawych miejsc, wartych do odwiedzenia w gminie Trzebnica.