(11) Pomnikowy dąb szypułkowy “Pradawny” z Drołtowic.

Drołtowice to wieś położona województwie dolnośląskim, w powiecie oleśnickim, w gminie Syców. Integralną część miejscowości stanowią Przysiółki: Górzyca, Ligota Dziesławska i Radzyna. W latach 1826-1945 wieś należała do rodziny Korn z Wrocławia. Dawniej w drołtowickim parku mieścił się zamek właścicieli, który został zburzony przez wkraczającą Armię Czerwoną. We wsi znajdowały się także piekarnia, młyn i browar. Są to informacje przekazane przez pierwszych mieszkańców zasiedlających wieś.

Więcej informacji o zabytkach i byłych właścicielach Drołtowic napiszę w dalszych artykułach dotyczących wybranych okazów dendroflory tego terenu, ponieważ w tegorocznym cyku postanowiłem poświęcić drzewom Drołtowic aż 10 wpisów, które i tak nie wyczerpią tematyki okazałych patriarchów botanicznych, które tu możemy odnaleźć. Drołtowice z trzech stron otoczone są lasami, przy czym największe kompleksy leśne rozciągają się na zachód i północ od wioski. 

W pierwszym “drołtowickim” artykule przenoszę się do wyjątkowego i szczególnego miejsca, które zlokalizowane jest na zachód od Drołtowic, w oddziale leśnym nr 160. Przy drodze, która przebiega równolegle do najcenniejszych w tym oddziale drzew odnajdziemy tablicę informacyjną i tajemniczy głaz. Z informacji znajdujących się na tablicy możemy dowiedzieć się, że pierwotnie głaz ten był usytuowany naprzeciwko domu robotnika leśnego – Gansela.

Powstał 17.11.1876 r. na pamiątkę  50.lecia objęcia majątku Drołtowice przez Wilhelma Gottlieba von Korn Rudelsdorf i posadzenia z tej okazji 50.ciu dębów. Jest to częściowo obrobiony kamienny głaz, z wyrytą niemiecką cyrylicą inskrypcją o brzmieniu (po tłumaczeniu):

“Dla upamiętnienia

50- lecia własności

Berrsehalt Rudelsdorf

posadzono te 50 drzew

dn. 17 listopada 1876

podpisane przez W.G.v. Korn Rudelsdorf

Rudelsdorf – Drołtowice; Korn właściciel ziemski w Drołtowicach”.

Kierując się na południe od drogi, przy której znajduje się tablica informacyjna odnajdziemy grupę 5-ciu pomnikowych dębów szypułkowych o wyjątkowo patriarchalnym wyglądzie. Dęby te znacznie różnią się od pozostałych drzew, które tu rosną. Można odnieść wrażenie, że “przybyły” one z zamierzchłych czasów albo są wybrańcami losu, którzy mieli dotrwać do czasów współczesnych, chociaż wykiełkowali wieki temu. 

Pierwszym z tych wybrańców jest dąb szypułkowy, którego nazwałem “Pradawnym”. W Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Pomniki_przyrody_na_Drołtowicach_oddział_leśny_nr_160 ) pomnikowe dęby z oddziału nr 160 opisano jako grupę 5-ciu pomnikowych drzew, z zaznaczeniem, że w terenie odnaleziono 3 osobniki. Treehunterzy w składzie Paweł Lenart i Marek Łuszczyński (pomniki-przyrody.pl) odnaleźli wszystkie pomnikowe dęby, czyli 5 sztuk, o czym uprzejmie informuję. ;))

Dużą ciekawostką jest dokument, który udało mi się odnaleźć w Internecie. To decyzja nr 5/64 o uznaniu za pomnik przyrody z 20 marca 1964 roku ( Dec._nr_5-64_z_dnia_20_03_1964_r._o_uznaniu_za_pomnik_przyrody ). Do objęcia ochroną wskazano w niej grupę drzew: 6 dębów szypułkowych, 1 buk i 1 świerk. Czyli obecnie można napisać o uszczupleniu ilości pomnikowych drzew w oddziale o 3 osobniki (dąb, buk, świerk). W decyzji wspomniano też, że drzewa znajdują się na śródleśnej łące. Teraz łąka ta jest solidnie zarośnięta.    

Czas na pomiar obwodu pierśnicowego pnia “Pradawnego”. Jest to najchudszy dąb z całej pomnikowej grupy drzew. Obecnie mierzy on w “pasie” 446 cm. Jak dla dębu to przeciętny wynik, ale za to drzewo ma nieprzeciętny wygląd, co z drugiej strony odbija się na jego kondycji.

W dolnej części pnia widać zgrubienia i narośle oraz wypróchnienia, malownicze mchy, sypiący się mursz, a także ubytki kory. Wszystko to powoduje, że drzewo obecnie chudnie zamiast zwiększać obwód pnia. Świadczą o tym, m.in. dane o obwodzie pierśnicowym pnia z 2016 roku (na podstawie inwentaryzacji pomników przyrody gminy Syców przeprowadzonej przez arborystę – mgr inż. Michała Jarosza). Wówczas obwód ten wynosił 450 cm. Według wspomnianej inwentaryzacji, drzewo mierzy 25 metrów wysokości, a jego wiek był szacowany w 2016 roku na 340 lat.

Pień Pradawnego jest prosty i rozgałęzia się na wysokości około 2 metrów na dwa przewodniki. Widnieją na nim liczne ubytki wgłębne, przechodzące w ubytek kominowy pnia. Od strony południowej, pień posiada rozległą martwicę o długości ponad 6 metrów. Na pniu odnajdziemy też pomnikową tabliczkę.

Zatem zarówno stan techniczny, jak i stan fito-sanitarny Pradawnego jest zły. Można to powiedzieć o wszystkich pomnikowych dębach w tej grupie, dlatego cieszę się, że udało nam się je odnaleźć i dotrzeć do nich w okresie, w którym jeszcze żyją i nie przewróciły się lub nie uschły.

Korona dębu jest ażurowa, luźna, przewodnik od strony południowej jest wyłamany na wysokości 10 metrów. Posusz stanowi w niej ok. 50%. Niby tyle “wad” i przypadłości ma to drzewo, ale jak człowiek spojrzy na Pradawnego przez pryzmat przemijania czasu i nieuchronności przemiany oraz śmierci, szybko może zmienić punkt widzenia i myślenia o dębowym staruszku.

FILM

Kilka tygodni zastanawiałem się, jak na filmie oddać niezwykłość oddziału nr 160, w którym rosną nieprzeciętne dęby o jeszcze bardziej niezwykłym wyglądzie. Jest to wyjątkowe miejsce, bowiem w środku lasów gospodarczych, nagle ukazują nam się “prehistoryczne” dęby, którym udało się przetrwać do czasów współczesnych.

Postanowiłem je pokazać w pełni lata, kiedy teren wokół jest maksymalnie zarośnięty, przez co drzewa są mniej widoczne i jeszcze mniej dostępne niż poza sezonem wegetacyjnym. To cząstka i potomkowie pradawnych drzew porastających niziny Dolnego Śląska, które możemy obejrzeć, dotknąć i sfotografować, ale nie zgłębimy ich tajemnic.

Z jednej strony osiągnąłem cel, który sobie założyłem (pokazać niedostępność wyjątkowych dębów). Z drugiej strony, na filmach nagrałem tylko 3 dęby, ponieważ 2 ostatnie osobniki są tak mało widoczne w sezonie wegetacyjnym, że nic konkretnego nie udało mi się przy nich nagrać.

Pierwszy film przestawia Pradawnego – drzewo, które może nie sprawia wielkiego wrażenia, ponieważ jego gabaryty są dość skromne jak na gatunek ‘Quercus robur’. Tak to wygląda na początku filmu i w takim tonie jest początek utworu, który wybrałem do zaprezentowania drzewa.

Jednak po upływie nieco ponad minuty, zacząłem pokazywać drzewo z bliskiej odległości, zmienia się też nastrój pięknego utworu i wówczas wszystko staje się jasne, dlaczego nazwałem ten dąb “Pradawnym”. W ten sposób odkrywamy jego niezwykłość i “pradawność”.

Link do filmu:

https://drive.google.com/drive/folders/1GnG9WO1clCwucTrKIHv0xOYIBaluM6y3

PODSUMOWANIE

1) Na zachód od wsi Drołtowice (woj. dolnośląskie, powiat oleśnicki, gmina Syców) w oddziale leśnym nr 160 rośnie grupa 5-ciu pomnikowych dębów szypułkowych, wśród których najchudszym drzewem jest “Pradawny”, którego obwód pierśnicowy pnia mierzy 446 cm przy wysokości 25 metrów i szacowanym wieku w 2016 roku na 340 lat.

2) Drzewo znajduje się w złym stanie technicznym i fito-sanitarnym, pień posiada liczne ubytki wgłębne, przechodzące w ubytek kominowy i podłużną martwicę od strony południowej. Do tego zdobią go malownicze mchy i zgrubienia. Korona Pradawnego jest mocno przerzedzona ze śladami po wyłamanych konarach i gałęziach oraz posuszem w granicach 50%.

3) Pomimo tego, Pradawny wygląda niezwykle i wyjątkowo, jak na Pradawnego przystało. ;)) Drugim drzewem z pomnikowej piątki, które opiszę i zaprezentuję w następnym artykule będzie najgrubszy osobnik, czyli potężny dąb szypułkowy “Prabór” z wielką ziejącą dziuplą.