Ostatnio był egzotyczny tulipanowiec amerykański, mieniący się całą gamą kolorów liści na jesieni a dzisiaj prezentuję nasz rodzimy gatunek, który otrzymał numer 11. w moim mini cyklu TOP 13 okazów dendroflory parku w Oławie. Pomimo, że to nie egzot, wygląd ma doprawdy egzotyczny.

To grab pospolity, który przypomina bardziej rozwarty pysk słonia z podniesioną do góry trąbą albo jakiegoś leśnego stwora – elfa, trolla albo innego, leśnego ducha lub postać z bajki czy baśni. Drzewo to jest młode i niewielkich rozmiarów przez co jest bardzo często przeoczane nawet przez spacerowiczów, którzy baczniej rozglądają się za drzewami. Wiadomo – przeważnie wyszukuje się okazów najbardziej okazałych, grubych, wysokich, starych.

Tymczasem tuż w pobliżu ścieżki rowerowo-spacerowej, zakorzenił się stwór. Parkowe dziwadło prezentujące się niezwykle intrygująco. Jak się na niego patrzy z różnych stron to można mieć odmienne wrażenia co do mimiki i wyrazu jego “twarzy”. Raz drzewo wygląda, jakby krzyczało, a nawet darło się w drzewo-głosy. ;))

Patrząc nieco na wprost, drzewo przypomina uśmiech z powabnie kołysającymi się brwiami, którymi są liście nad dziwnie długimi oczami. Patrząc na dziwacznego graba jeszcze inaczej, można odnieść wrażenie, że drzewo ponownie krzyczy, ale w tym krzyku jest trochę histerii i paniki. ;))

I ponownie patrząc na wprost drzewa, ale z odległości kilku metrów, skojarzenie jest mniej więcej takie, że drzewo wywaliło język, jakby chciało powiedzieć: “Co się tak gapisz”? ;)) Całej finezji dodaje fikuśnie ukształtowany konar nad “pyskiem” leśnego dziwadła do złudzenia przypominający trąbę słonia.

Grab pospolity wyróżnia się wśród wszystkich naszych rodzimych gatunków tym, że jego drewno jest najtwardsze (tzw. “żelazne drewno”). Jest też najcięższe; po ścięciu nieco cięższe niż woda! W twardym drewnie grabu należy prawdopodobnie szukać źródłosłowu słowa “zgrabiały”. Grab jest jednym z najlepiej znoszących przycinanie drzew (żywopłoty). 

Grab pospolity jest drzewem dość powszechnie występującym w naszych lasach. Stanowi on zresztą jeden z ważniejszych rodzimych gatunków drzew tworzących lasy w Polsce. Można pod nim znaleźć stanowiącego prawdziwą gratkę dla grzybiarzy koźlarza grabowego.

Z formalnego punktu widzenia graby są najbliżej spokrewnione z leszczynami, brzozami i olszami, jednak biorąc pod uwagę cechy takie jak cieniolubność, nieregularność budowy pnia i konarów, kształt i rozmiar liści, a przede wszystkim deseń kory, można dojść do wniosku, że w zaskakująco dużym stopniu przypominają one buki.

Od strony użytkowej grab jest znany przede wszystkim z dwóch rzeczy. Pierwszą z nich jest wyjątkowo duża tolerancja na przycinanie. Wraz z gęstym ugałęzieniem i intensywnie tworzonymi odroślami korzeniowymi powoduje ona, że drzewo to jest jedną z roślin najczęściej używanych do budowy wysokich żywopłotów. Można z niego swobodnie kształtować różnego rodzaju figury geometryczne, rzeźby, alejki ze sklepieniami itp. Zastosowanie znajduje także bardzo cenne, niezwykle twarde i ciężkie drewno graba, nazywane żelaznym drewnem.

Grab jest raczej krótkowieczny, dość wolno rosnący. Grab bardzo rzadko przekracza wiek 150 lat; osobniki ponad 200-letnie zdarzają się zupełnie sporadycznie, a 300-letnie jeszcze rzadziej w bardzo sprzyjających grabowi warunkach. Tempo wzrostu 40-80(100)cm/rok. System korzeniowy sercowaty, głęboki i silnie rozwinięty, dobrze utrwala glebę, wytwarza liczne odrośla (żywopłoty).

Więcej informacji i ciekawostek o grabie: https://www.drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/grab/grab_pospolity/grab_pospolity.php

Graby – pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów, potrafią przybierać fantastyczne kształty, formy i wygląd. Warto je oglądać i obserwować ponieważ często wśród nich można trafić na takie słoniowato-elfowato-trollowato-stworowe osobliwości, które – przy dokładnym przyjrzeniu się im z bliska – odkrywają przed nami nieokiełznaną i bujną wyobraźnię Matki Natury. ;))

Prezentowany okaz, rosnący w części “dżunglowej” jest jednym z mniejszych drzew tego gatunku w oławskim parku. Niedobory we wzroście, wieku i wymiarach, skutecznie nadrabia niesamowitym wyglądem. Patrząc na rozwarty “pysk” drzewa, brakuje tylko dźwięków wydobywających się z jego “gardła”. Chociaż nigdy nic nie wiadomo. Może kiedyś niezwykły grab “zaryczy” i przegoni wszystkich w pobliżu. ;))