Aktualności
- 05 sie, 2022
Las Rędziński – wrocławski klejnot przyrodniczy cz. 2/2. Pomniki przyrody ożywionej.
Las Rędziński – wrocławski klejnot przyrodniczy cz. 2/2.
Pomniki przyrody ożywionej.
Czas na drugą część wpisu o wrocławskim klejnocie przyrodniczym, którym jest Las Rędziński. Dotyczy on przede wszystkim pomnikowych drzew, których aktualnie mamy 11 i wszystkie reprezentowane są przez dęby szypułkowe. Trzy dęby są chronione jako pojedyncze twory dendroflory, natomiast 8 dębów objęto ochroną jako grupę drzew. W przeważającym stopniu są to bardzo “wytargane” zębem czasu osobniki – niektóre okazy są już martwe. Jednak warto przyjrzeć się im bliżej.
(1) Dąb szypułkowy 399 cm – oddział 18f
Przegląd pomnikowych drzew Lasu Rędzińskiego rozpoczynam od dębu rosnącego w oddziale 18f. Znajdziemy go przy ul. Żużlowców, która w lesie przechodzi w główną ścieżkę. Drzewo ma widoczne ślady i blizny po chirurgicznym usunięciu wielu konarów.
Niewiele możemy dowiedzieć się o nim z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody, poza lokalizacją i podstawowymi informacjami na temat jego wymiarów ( Dąb_szypułkowy_w_oddziale_18f ).
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 399 cm, wysokość 25 metrów. Na tle wielu innych dębów rosnących w pobliżu wyróżnia się przede wszystkim obwodem pnia, chociaż kilku sąsiadom drzewa niewiele brakuje pod tym względem.
Pień okazu jest prosty, w dość dobrym stanie technicznym, ale na korze widać ślady działalności owadów, ptaków oraz grzybów (w środku jest częściowo wypróchniały).
Jak każdy pomnikowy okaz z Lasu Rędzińskiego, drzewo to jest oznaczone stosowną tabliczką, co znacznie ułatwia odnalezienie go wśród wielu podobnych osobników.
Z uwagi na liczne cięcia redukcyjne i pielęgnacyjne przeprowadzone w obrębie korony dębu, możemy obecnie podziwiać okazałe zgrubienia, guzy i zalane kalusem rany po wykonaniu tych zabiegów.
Korona drzewa jest wysoko wysklepiona, dość symetryczna z częściowymi ubytkami naturalnymi i sztucznymi (cięcia). Sylwetka i pokrój okazu nadają mu bardziej leśnego charakteru i wyglądu.
Na wielu fragmentach konarów i pnia drzewa odnajdziemy zielone stanowiska mchów, które znacznie słabiej widać w stanie pełnego ulistnienia.
Pomimo, że dąb ten nie należy do wzorcowego okazu zdrowia i witalności, trzyma się całkiem nieźle w porównaniu do wielu innych pomnikowych osobników.
Idąc dalej główną drogą w głąb lasu, w niedalekim sąsiedztwie spotkamy drugi pomnikowy dąb.
(2) Dąb szypułkowy 398 cm – oddział 21a
To również jest piękne leśne drzewo o charakterystycznej dwuprzewodnikowej budowie ze zdobiącymi je w różnych miejscach stanowiskami mchów i porostów.
Pomnik przyrody rośnie przy ul. Żużlowców w południowej części Lasu Rędzińskiego, w oddziale 21A ( Dąb_szypułkowy_w_oddziale_21A ).
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 397,50 cm, wysokość 28 metrów. Osobnik w pewnym stopniu przypomina pierwszy pomnikowy wyżej opisany dąb.
Okaz odznacza się prostą kłodą, regularnym pokrojem i dorodnym wyglądem, chociaż obwód jego pnia należy do przeciętnych w tym gatunku.
Drzewo jest prawidłowo oznaczone tabliczką, którą przyczepiono w miejscu zabliźnionej rany po utracie konara.
Pomnikowy dąb posiada ślady po naturalnych wyłamaniach fragmentów konarów i gałęzi, a także tych powstałych po chirurgicznej ingerencji.
Korona okazu jest wysoko wysklepiona, regularna, w miarę rozłożysta, zabezpieczona wiązaniami linowymi przed wyłamaniem.
W porównaniu do pierwszego pomnikowego dębu, drzewo to znajduje się w lepszej kondycji zdrowotnej. Notuje się na nim mniej śladów ingerencji ptaków, owadów i grzybów.
(3) Dąb szypułkowy 441 cm – oddział 6c
Trzeci ostatni pojedynczy okaz chronionego dębu szypułkowego znajdziemy u podnóża wału otaczającego wschodnią część Lasu Rędzińskiego za osiedlem Lesica, oddział 6C, AM-2, nr działki 2.
W CRFOP ( Dąb_szypułkowy_w_oddziale_6c ) podano, że drzewo rośnie w Lesie Rędzińskim przy ul. Żużlowców, przy głównej ścieżce w lesie co nie zgadza się z oględzinami w terenie, bowiem ul. Żużlowców przebiega w zupełnie innym miejscu, a najbliższa ulica, która dochodzi do osiedla Lesica i którą można dotrzeć do dębu to ul. Wędkarzy.
Jest to jeden z trudniejszych do odnalezienia pomnikowych drzew Rędzina, ale gdy idziemy wzdłuż wału od osiedla Lesica i spoglądamy na prawą stronę to warto wypatrywać drzewo z charakterystyczną zieloną tabliczką, dzięki której wiadomo, że mamy do czynienia z pomnikowym osobnikiem.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 441 cm, wysokość 25 metrów. Przy pniu dębu leży sporo wyłamanych konarów i gałęzi. W czasie sezonu wegetacyjnego dojście do drzewa jest mocno utrudnione.
Pień w dolnych partiach jest walcowaty, wysmukły z dosyć mocno rozszerzoną szyją korzeniową, częściowo pokrytą mchami.
W koronie widać ślady po wyłamanych konarach, a także zgrubienia po chirurgicznym usunięciu kilku z nich.
Kondycja zdrowotna drzewa jest zadowalająca, podobnie można odnieść się do jego stanu technicznego. Korona wysoko wysklepiona, regularna, dosyć rozłożysta.
W stanie bezlistnym, przy odpowiednim naświetleniu przez nisko wędrujące Słońce wyeksponowane są walory górnych partii dębu. Lubię takie chwile, kiedy można podziwiać drzewa przy łagodnych, ciepłych barwach promieni naszej dziennej Gwiazdy.
GRUPA 8. POMNIKOWYCH DĘBÓW SZYPUŁKOWYCH
Zdecydowanie najciekawszymi pomnikami przyrody Lasu Rędzińskiego jest grupa ośmiu dębów szypułkowych, która rośnie w odległości ok. 630 m na północny zachód od posesji Wędkarzy 83 ( Grupa_8_dębów_szypułkowych_w_oddziale_9c ). W CRFOP podano absurdalne obwody pni niektórych okazów.
Poszczególne drzewa z pomnikowej grupy ponumerowałem na mapie na czerwono, co zaakcentowałem również na początku opisu każdego z nich. Zatem cyfra w nawiasie to kolejny opisywany pomnikowy okaz, natomiast cyfra poza nawiasem w kolorze czerwonym odpowiada osobnikowi oznaczonemu na mapie.
(4) 1 Dąb szypułkowy 424 cm
Pierwszy dąb z pomnikowej grupy rośnie nieco w oddali od pozostałych drzew i odznacza się mocno nadwyrężonym wyglądem. Zresztą większość dębów z tej grupy to osobniki hojnie doświadczone prze los.
Drzewo jest oznaczone stosowną tabliczką, na jego pniu widać dziuple, ślady działalności ptaków i owadów. Wnętrze drzewa jest częściowo wypróchniałe oraz rozłożone przez grzyby.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 424 cm, wysokość 27 metrów. Przy pniu drzewa leży mnóstwo odłamanych i powalonych konarów.
Na podstawie dokonanych oględzin można stwierdzić, że większą część korony drzewa znajdziemy na ziemi, zamiast w górnych partiach dębu…
Drzewo jest prawdopodobnie zasiedlone przez kozioroga dębosza, ponieważ na jego pniu widać wiele charakterystycznych wywierconych otworów, które często widuję właśnie na drzewach z tymi chrząszczami.
Stan zdrowotny okazu jest zły, podobnie można określić jego stan techniczny. W następnych latach spodziewam się raczej systematycznego zmniejszania obwodu pnia drzewa, tak jak jego wysokości.
W koronie pozostały jeszcze trzy okazałe konary, które w dużym stopniu są już uschnięte i martwe. Procesy życiowe drzewa przebiegają na kilkunastu żywych pędach.
Pomimo tego drzewo to jest warte podziwiania i uwieczniania na fotografii jako przykład osobnika, któremu człowiek pozwolił dożyć w lesie do końca swoich dni.
(5) 2 Dąb szypułkowy 478 cm
Drugi pomnikowy okaz z grupy jest masywniejszy i bardziej dorodny. Jednak i to drzewo ma mocno odciśnięte na pniu doświadczenia ze swojego życia.
Wnętrze pnia jest w znacznym stopniu wypróchniałe, na zewnątrz notuje się liczne ubytki (dziuple, otwory) oraz fragmenty z odpadającą korą.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 478 cm, wysokość 27 metrów. Drzewo wiele lat temu poddano chirurgicznej operacji redukcji kilku grubych konarów.
Obecnie po zabiegach widać kikuty i rany, których drzewo nie zdołało jeszcze zalać kalusem i zabliźnić. Zastanawiam się nad sensem przeprowadzenia tych zabiegów, ale w tej kwestii musiałby się wypowiedzieć doświadczony dendrolog/arborysta.
Chociaż okaz mierzy 27 metrów (podobnie jak większość drzew z pomnikowej grupy), to gdy staniemy przy jego pniu i spojrzymy do góry, drzewo wydaje się jeszcze wyższe.
W miejsca po chirurgicznej redukcji konarów wchodzą patogeny, głównie grzyby, których efekty działalności w postaci wypróchnień są już widoczne.
Ogólna kondycja drzewa jest zadowalająca, ale z czasem będzie się pogarszać. W koronie notuje się posusz, niektóre konary usychają, w ślad za tym procesem odpada kora.
Prawdopodobnie również to drzewo jest zasiedlone przez koziorogi, jednak nie mogę tego potwierdzić na 100%. Może ktoś zainteresuje się tematem rędzińskich drzew pod tym kątem.
(6) 3 Dąb szypułkowy przy drodze (martwy)
W pomnikowej grupie dębów 3 okazy są już całkowicie martwe. Pierwszy, oznaczony na mapie numerem 3. rośnie bardzo blisko głównej drogi i jest łatwy do wypatrzenia.
Drzewo jest już pozbawione kory i większości konarów/gałęzi. Niektóre z nich przycięto chirurgicznie.
Za to na pniu wciąż trzyma się tabliczka, dzięki której możemy mieć pewność, że podziwiamy pomnikową martwą / żywą naturę. ;))
Kilka masywnych konarów leży na ziemi. Warto pamiętać, że pod względem biologicznym są one cenne i również objęte ochroną pomnikową, gdyż drzewo i jego fragmenty podlegają ochronie pomnikowej do całkowitego rozkładu, jeżeli nie zdjęto przedmiotowej ochrony.
(7), (8) 4,5 Dęby szypułkowe – “Lewy” i “Prawy”
Dęby oznaczona na mapie cyframi 4. i 5. rosną bardzo blisko siebie. Nazwałem je “Lewym” i “Prawym”.
Oba okazy są do siebie podobne pod względem wymiarów i wyglądu.
(7) 4 Dąb szypułkowy “Lewy” 354 cm
Pomnikowy dąb szypułkowy “Lewy” to wysokie leśne drzewo o prostym walcowatym pniu i wysoko wysklepionej koronie.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 354 cm, wysokość 27 metrów. Pień okazu jest zdrowy, bez widocznych większych ubytków i wad.
Dla mnie największymi walorami “Lewego” jest leśny pokrój drzewa, pomimo, że jego pień nie jest szczególnie okazały jak na ten gatunek. Dodatkowym atutem jest bliskość drugiego podobnego dębu, czyli “Prawego”.
Pomnik przyrody oznaczono stosowną tabliczką. To ważne z punktu widzenia prawidłowej identyfikacji okazu w terenie, zwłaszcza w miejscu, w którym rośnie kilka innych podobnych dębów.
W niezbyt szerokiej koronie drzewa notuje się ubytki oraz kikuty po wyłamanych konarach i gałęziach.
(8) 5 Dąb szypułkowy “Prawy” 349 cm
Dąb szypułkowy nr 5. wśród pomnikowej grupy to “Prawy” rosnący obok “Lewego”. Podobny do niego pod względem budowy i sylwetki.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 349 cm, wysokość 27 metrów. Jest to piękny osobnik o leśnym pokroju.
Prosty, walcowaty i regularny pień drzewa oznaczono stosowną tabliczką. Nie notuje się na nim poważnych ubytków i szkodzeń.
Korona drzewa jest wysoko wysklepiona, niezbyt rozbudowana, konary w większości chude, niektóre z nich uległy naturalnemu wyłamaniu. Ogólna kondycja drzewa jest zadowalająca, również stan techniczny okazu nie budzi większych zastrzeżeń.
Dęby – “Lewy” i “Prawy” według mnie należą do najbardziej witalnych okazów z pomnikowej grupy, czy też rokujących na najdłuższy żywot.
(9) 6 Dąb szypułkowy 439 cm (martwy)
Dąb szypułkowy oznaczony czerwoną cyfrą nr 6. na mapie z pomnikową grupą to drugi całkowicie martwy osobnik. Odznacza się charakterystycznym wyglądem. W 50% pozbawiony jest kory, na pniu widać owocniki grzybów rozkładających drewno.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 439 cm, wysokość 22 metry. Obwód pnia drzewa będzie się systematycznie zmniejszać.
Podobnie, jak to ma miejsce przy pierwszym pomnikowym okazie z grupy, także w tym przypadku większość korony drzewa znajdziemy na ziemi.
Niektóre konary przybrały ciekawe formy i wygląd. Ten ze zdjęcia przypomina jakieś duże narzędzie (klucz, szczypce, itp.).
Wnętrze pnia dębu jest wypróchniałe, w części odziomkowej zieje okazała dziupla. Drzewo systematycznie traci swoje części morfologiczne i wagę.
Na resztkach i strzępach kory wciąż “walczy” tabliczka oznaczająca pomnik przyrody.
Stan owocników grzybów nadrzewnych jest podobny do stanu witalności dębu. Wkrótce i one odpadną wraz z fragmentami kory.
Silnie zredukowaną i zniszczoną koronę tworzy kilka konarów, praktycznie pozbawionych kory i bez ani jednego żywego pędu.
Drzewo to posiada listwę piorunową, w związku z czym można przypuszczać, że uderzenie pioruna było głównym powodem przedwczesnej śmierci drzewa.
(10) 7 Dąb szypułkowy 473 cm
Przedostatni dąb z pomnikowej grupy oznaczony na mapie czerwoną cyfrą nr 7. rośnie bardzo blisko osobnika opisanego wyżej. Również na nim odnajdziemy odciśnięte ślady życia, pełnego dendrologicznych zwrotów akcji.
Jest to obecnie drugi najgrubszy żywy dąb z grupy pomnikowej ósemki (najgrubszy mierzy 478 cm).
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 473 cm, wysokość dębu 25 metrów.
Pień okazu charakteryzuje lekkie pochylenie oraz okazała dziupla na wysokości kilku metrów nad gruntem. Powstała prawdopodobnie wskutek chirurgicznej redukcji jednego z grubszych konarów.
Koronę tworzy kilka dosyć okazałych konarów. Inne uległy wyłamaniu bądź zostały przycięte chirurgicznie. Teraz widać po nich malownicze kikuty.
Część korony zbudowana jest obecnie na bazie pędów wtórnych. Stan zdrowotny i techniczny drzewa określiłbym na średni.
(11) 8 Dąb szypułkowy “Piast II” 649 cm (martwy)
Ósmy, zarazem ostatni dąb szypułkowy z pomnikowej grupy to najgrubszy osobnik z całej puli pomnikowych drzew Lasu Rędzińskiego, chociaż jest on całkowicie martwy. Znajdziemy go w bardzo charakterystycznym miejscu, obok miejsca biwakowego chętnie odwiedzanego przez ludzi. Stąd jest on najbardziej kojarzonym drzewem z Rędzina.
W dokumentach źródłowych ( Orzecz_PWRN_Wroclaw_6_53 ) znalazłem ciekawe informacje o tym drzewie. W dniu 16.02.1953 r. na mocy Orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu nr 6/53-R.L.b-103 o uznaniu za pomnik przyrody uznaje się za podlegający ochronie jako pomnik przyrody grupę starych dębów wśród których wyróżnia się dąb o nazwie Piast II w wieku 500 lat i obw. pierśnicy 680 cm. Łącznie na pomniki przyrody powołano wówczas 17 dębów szypułkowych.
W Wikipedii do dzisiaj figuruje następująca informacja: “Las, wraz z otaczającymi go terenami (w tym między innymi polami irygacyjnymi) i ciekami, oceniany jest jako obszar niezwykle cenny przyrodniczo. Znajduje się w nim pomnik przyrody – najgrubszy we Wrocławiu dąb szypułkowy o obwodzie 734 cm, rosnący w rejonie osiedla Lesica.”
To zdecydowanie nieaktualna informacja. Obecnie najgrubszym pomnikowym dębem szypułkowym Wrocławia jest dąb “Paweł” z Pawłowic (788,50 cm w obwodzie pierśnicowym pnia). Jest to jednak osobnik wielopniowy. Natomiast wśród pomnikowych dębów szypułkowych Wrocławia o pojedynczym pniu, najgrubszy jest obecnie dąb Jana Dzierżona (666 cm w obwodzie pierśnicowym pnia), który rośnie na wale Odry w pobliżu II L.O. Niemniej informacja zawarta w Wikipedii może wskazywać, że kiedyś dąb Piast II mógł być najgrubszym pomnikowym dębem szypułkowym Wrocławia o pojedynczym pniu. Warto to zapamiętać.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 649 cm, wysokość 25 metrów. To i tak imponujący wynik, plasujący dąb “Piast II” w gronie najgrubszych drzew Wrocławia, chociaż szkoda, że osobnik ten jest już martwy. Nie znam wydarzeń, które miały miejsce przy drzewie, jednak po jego oględzinach wyraźnie widać, że w pewnym okresie życia bardzo mocno zredukowano mu koronę.
Od drzewa odpada kora, w pewnym wycinku pnia ujrzymy posępną, smutną “twarz” dębu. Szkoda, że nie widziałem go w czasach okazałości i witalności. Na pewno był to przepiękny, mocarny patriarcha Lasu Rędzińskiego.
O Lesie Rędzińskim i pomnikowych drzewach, które w nim rosną warto przeczytać również artykuł na blogu przyrodniczo.pl Piotra Jagodzińskiego: https://przyrodniczo.pl/wroclaw/las-redzinski/
P O D S U M O W A N I E
1) W Lesie Rędzińskim, który śmiało można zaliczyć do wrocławskiego klejnotu przyrodniczego rośnie 11 dębów szypułkowych objętych ochroną pomnikową. Pierwszy dąb o obwodzie pierśnicowym pnia 399 cm i wysokości 25 metrów odnajdziemy w oddziale 18f przy ul. Żużlowców.
2) Drugi pomnikowy dąb rośnie przy ul. Żużlowców w południowej części Lasu Rędzińskiego, w oddziale 21A. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 397,50 cm, wysokość 28 metrów.
3) Trzeci dąb odnajdziemy u podnóża wału otaczającego wschodnią część Lasu Rędzińskiego za osiedlem Lesica, oddział 6C, AM- 2, nr działki 2. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 441 cm, wysokość 25 metrów.
4) Grupa ośmiu pomnikowych dębów szypułkowych rośnie w odległości ok. 630 m na północny zachód od posesji Wędkarzy 83. Pierwszy z nich mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 424 cm a jego wysokość to 27 metrów.
5) Drugi z pomnikowej grupy dąb mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 478 cm, wysokość okazu wynosi 27 metrów.
6) Trzeci z pomnikowej grupy dąb stoi przy głównej leśnej drodze i jest już całkowicie martwy oraz pozbawiony kory.
Dęby numer 4. i 5. z pomnikowej grupy, które nazwałem odpowiednio “Lewym” i “Prawym” rosną tuż obok siebie.
7) Dąb “Lewy” mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 354 cm, przy wysokości 27 metrów.
8) Dąb “Prawy” ma podobne wymiary. Jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 349 cm, przy wysokości 27 metrów.
9) Dąb nr 6. z pomnikowej grupy jest martwy. Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 439 cm, wysokość 22 metry.
10) Dąb nr 7. z pomnikowej grupy mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 473 cm, wysokość drzewa wynosi 25 metrów.
