KULTOWE GRZYBOBRANIA.

Część 1. Wrzesień 1988 roku.

Zastanawiałem się, co by napisać o grzybach w czasie, kiedy one śpią, a ja nie biegam za nimi po lasach? Oczywiście mam na myśli te gatunki, których teraz nie ma w lesie, bo grzybiarze całoroczni lub zimowi, cały czas coś znajdują (płomiennice, uszaki, czarki, itp.), a wiosenni, wypatrują już smardzów, smardzówek i innych, pofałdowanych kapeluszy, wiosennego runa leśnego.

Ja – w pewnym sensie jako grzybiarz konserwatysta, nie zbieram zimowych gatunków i ich nie szukam, chociaż jak któryś z nich wypatrzę to chętnie mu się przyjrzę i zrobię zdjęcie. Obecnie, moim głównym celem są drzewa, chociaż i na nie mam ostatnio mało czasu do dyspozycji. Mniejsza z tym. Ten artykuł ma być zapowiedzią czegoś większego na blogu w kategorii las i grzyby. Chcę powrócić wspomnieniami do najbardziej spektakularnych grzybobrań, jakie miałem w życiu okazję przeżyć.

Zanim przystąpiłem do planów opisania każdego grzybobrania i wycieczki z kategorii “the best off”, zastanawiałem się, czy jest sens wracać do przeszłości? Obserwując innych grzybiarzy, szczególnie na Facebooku, zauważyłem, że powracanie pamięcią do wyjątkowych zbiorów i niezwykle emocjonujących grzybobrań jest dość często praktykowane. W końcu to, co przeżyliśmy, pozostaje z nami na całe życie, a jak jest się “grzyboświrkiem” to tym chętniej wracamy do wycieczek, które – mówiąc kolokwialnie – pozytywnie nas “pozamiatały”.

Moja “kariera” grzybiarza trwa już 31 lat. W maju tego roku, rozpocznę 32 sezon. Przez te ponad ćwierć wieku, wszechpotężna przyroda dały mi pokłady ogromnych emocji i wszelkiego dobra, które od niej i z niej płynie. Podczas leśnych wycieczek, przeżyłem prawie wszystko, co może zaskoczyć grzybiarza, czy też – mówiąc szerzej – leśnego włóczęgę. Od gradobicia, śnieżycy, mrozów, po upały, wielką mgłę, noc w lesie lub zgubienie się i przedreptanie przez to dodatkowych 15 kilometrów. Długo bym tak mógł wymieniać.

Pisząc o najbardziej niesamowitych wycieczkach z grzybobraniami w roli głównej, postanowiłem je opisać chronologicznie, a zatem, rozpocznę od pierwszego, super-grzybobrania, które miałem wraz z ojcem podczas jesieni w 1988 roku w ukochanej Bukowinie Sycowskiej. Były to czasy, kiedy jeszcze nie zbierałem biletów PKP i nie sporządzałem notatek z poszczególnych grzybobrań (na pomysł ten wpadłem w 1992 roku). Jedno, co pamiętam, to to, że na pewno był to miesiąc wrzesień.

W sumie, opiszę około dwudziestu-kilku wycieczek, dzięki którym moje zgrzybiałe serce, o mało co, nie wyskoczyło z przedsionkami i komorami na wylot. ;)) Kto jeszcze pamięta stare dzieje końca lat 80-tych bukowińskich grzybobrań, ten wie, że amatorzy runa leśnego, mieli dwie, główne drogi na zbiory. Pierwsza, za chlewnię, prowadziła na jagody. Na grzyby natomiast, “biegło” się wzdłuż torów. Nieliczni grzybiarze, wyłamywali się z tej reguły i szli w innym kierunku oraz inną drogą.

Ten sztuczny, grzybiarski podział na trasę jagodową i grzybową, miał swoje uzasadnienie. Idąc wzdłuż torów i “wbijając” się w bukowińskie lasy w ich okolicach, grzyby rosły wszędzie. Podgrzybki, prawdziwki, kurki, koźlarze, piaskowce, maślaki dominowały. Pamiętnego, wrześniowego dnia 1988 roku (była to któraś sobota), zasuwałem z ojcem i wieloma innymi grzybiarzami wzdłuż torów. Jako dziewięciolatek, za wszelką cenę, chciałem dotrzymać im tempa i pokazać, że kiedyś też stanę się wielkim grzybiarzem. ;)) Całą otoczkę tych kultowych klimatów dopełniał fakt konwersacji o grzybach, które – pomimo szybkiego tempa przemieszczania się – licznie dało się słyszeć od grzybiarzy.

Wtedy też poznawałem pierwszych grzybiarzy, którzy w następnych sezonach, stali się dla mnie nauczycielami i niezwykle ważnymi autorytetami w sztuce wyszukiwania grzybów. Pierwszym mistrzem był oczywiście mój ojciec, ale ja cały czas byłem głodny wiedzy o grzybach i sposobach ich wyszukiwania, toteż słuchałem wszystkich, którzy tylko wypowiedzieli słowo “grzyb”. ;))

Tamta sobota była pierwszym w moim życiu grzybobraniem, podczas którego miałem przyjemność zobaczyć na własne oczy, jak wygląda wysyp, zwany prawidłowo pojawem. Weszliśmy w dość monotonne zagajniki sosnowe, z niewielką domieszką świerków i brzóz. Podgrzybki rosły w hurtowych ilościach. Ojciec kilka razy pouczał mnie, że mam chodzić wolno, bo chodząc szybko, część grzybów przegapię, a część mogę rozdeptać. To było moje pierwsze, tak potężne grzybobranie. W niecałe cztery godziny, zapełniliśmy wielki kosz ojca i moje, 12-litrowe wiadro.

W drodze powrotnej, ojciec odbił kawałek w inną stronę i powiedział mi, że poszukamy kilku prawusów na ozdobę. Jeszcze nie pozbierałem myśli i nie opanowałem emocji po podgrzybkowym eldorado, a przed nami w zasięgu wzroku, pojawiło się około 20-stu, wypasionych z brzuchatymi trzonami prawdziwków. Miałem w sobie taką miłą zachłanność dziecięcą, która polegała na tym, że chciałem zerwać grzyby jak najszybciej, bo myślałem, że zaraz inny grzybiarz chapnie nam je sprzed nosa. Efektem takiego myślenia było to, że pędząc po te prawdziwki, wyrżnąłem jak długi. Ojciec miał ze mnie ubaw i dał mi kolejną lekcję, mówiąc: “zobacz – wokół nikogo nie ma, a grzyby nam nie uciekną. Nie trzeba tak gnać bo można się przewrócić”. ;))

Gdy wróciliśmy na stację w Bukowinie, grzybiarze prezentowali swoje zbiory, ciesząc się z obfitości darów lasu. Kilku grzybiarzy miało w koszach przewagę prawdziwków, co jeszcze bardziej mnie nakręcało, aby dowiedzieć się, gdzie ich szukać. Niektórzy pokazywali bardziej okazałe owocniki, wyjmując je z koszyków i – świadomie lub nie – denerwując innych. ;)) Wtedy też poznałem jednego z czołowych grzybiarzy tamtych lat – Pana Józefa “Klawisza” – specjalistę od koźlarzy pomarańczowożółtych. Jego kosz to była istna “Armia Czerwona”. ;))

Inni grzybiarze, prezentowali rydze, opieńki, maślaki i kanie. Każdy był obładowany grzybami wszelakich gatunków, chociaż najwięcej emocji wywoływały oczywiście prawdziwki, krawce i podgrzybki. W przypadku tych ostatnich, mieliśmy do czynienia z kulminacją wysypu. Do pociągu z powrotem do Wrocławia wsiadły ze dwie setki grzybiarzy. W starych, piętrowych wagonach, zapach grzybów mieszał się z dymem papierosów. W tamtych czasach, można było jeszcze palić papierosy w pociągu. Wprawdzie był podział na wagony dla palących i niepalących, ale mało kto tego przestrzegał, a i konduktorom zdarzało się puścić dymka.

Po Bukowinie była Twardogóra. Tam wsiadało mało grzybiarzy. Byli to często ci, którzy wysiedli w Bukowinie i którym pochrzaniła się droga, tym samym przedreptali do Twardogóry i mieli już za mało czasu, aby wrócić do Bukowiny. Za to w Grabownie dosiadała się kolejna wataha grzybiarzy i pociąg pękał w szwach. Tu także koszyki były wyładowane grzybami, tylko nieliczni mieli ich mniej, ale oni byli zazwyczaj w odmiennym stanie trzeźwości. ;))

W tamtych czasach, kiedy dopiero co formowałem się jako grzybiarz, jazda z powrotem do Wrocławia, wiązała się z przesiadką w Oleśnicy. Czekało się tam na pociąg, który jechał z Kluczborka. Oczekiwanie trwało przeważnie godzinę czasu. Była to doskonała okazja do rozmów o grzybach, ale wielu grzybiarzy, nie zapominało odwiedzić sklepu przy dworcu, celem uzupełnienia płynów. “Uzupełniacze” te, zazwyczaj pachniały chmielem. ;))

Tak było w tamtych czasach. Wyjazd na grzyby był dla wielu ludzi jedyną odskocznią po pracowitym tygodniu i okazją do pogawędzenia z innymi grzybiarzami i napiciu się piwa (czasami czegoś mocniejszego). To był pewnego rodzaju rytuał, który był częścią tej społeczności. Nikt nie narzekał, że pociąg przeładowany, że godzinę trzeba czekać na drugi pociąg. Za to było wesoło, dowcipnie i generalnie kultowo. ;)) Ten klimat już się nie powtórzy.

Po powrocie do Wrocławia, obrabialiśmy zbiory do późnych godzin nocnych i z tego, co pamiętam, w niedzielę spałem gdzieś do południa. Jednak wszelkie trudy wycieczki zostały zrekompensowane, a nawet puszczone w niepamięć przez fantastyczny zbiór cudnych i pachnących grzybów, które było czuć prawie w całej kamienicy. To był pierwszy, tak szalony i wyjątkowy zbiór, który ukazał mi grzybowy potencjał bukowińskich lasów, które – jak się miało okazać w następnych latach – dały mi najwyższą, dopuszczalną dawkę grzybowej adrenaliny. ;))

DARZ GRZYB! ;))