Efektowny SŁUP ŚWIETLNY na początku grudnia.

Dokładnie tydzień temu, w dniu 1 grudnia 2017 roku, zaobserwowałem bardzo ciekawe zjawisko na niebie, tuż po wschodzie Słońca. To SŁUP ŚWIETLNY, zwany też SŁUPEM SŁONECZNYM. Wikipedia definiuje go w następujący sposób: Słup słoneczny, słup świetlny – zjawisko optyczne w atmosferze polegające na ukazaniu się kolumny świetlnej. Zjawisko powstaje w wyniku odbicia światła nisko położonego słońca lub innego źródła światła od poziomych powierzchni uporządkowanych swobodnym opadaniem kryształków płatkowych lodu.

Jeśli powstanie to najłatwiej jest go zaobserwować tuż przed wschodem słońca lub tuż po jego zachodzie. Przybiera wtedy formę świetlnej kolumny, na ogół zabarwionej czerwonawo, przemieszczającej się wraz z ruchem słońca pod horyzontem. Gdy słońce jest ponad horyzontem często mogą towarzyszyć mu także PARHELIA (PARHELION), czyli tzw. słońce poboczne. Wówczas ma się wrażenie, że na niebie świecą dwa Słońca, czasami nawet trzy.

Znacznie szerszy opis tego zjawiska znalazłem na stronie www.naukowiec.org ( https://www.naukowiec.org/natura/slup_sloneczny.html ). Napisano tam, że “słup słoneczny lub słup świetlny (ang. „sun pillar” lub „light pillar”) – to pionowa wąska smuga światła, która rozciąga się w górę lub w dół od słońca lub innego jasnego źródła światła położonego nisko na horyzoncie. Smugi te mogą mieć wysokość od 5° do 10° a czasem są nawet wyższe. Wbrew naszej percepcji, snopy świetle nie są tak naprawdę pionowymi promieniami, to miliony kryształków lodu, które w określony sposób odbijają promienie (np. słoneczne).

Słupy świetlne są zjawiskiem pięknym i stosunkowo częstym. Najlepiej obserwować je, gdy słońce znajduje się nisko na zachodnim niebie tuż przed zachodem lub na wschodzie w momencie świtania. Można obserwować je nawet, gdy słońce znajduje się poniżej linii horyzontu. Mogą być zaobserwowane o każdej porze nocy.

Płytki lodu tworzące słupy słoneczne różnią się kształtem i wielkością – od idealnych drobnych kryształów po duże nieregularne bryłki podobne do płatków śniegu. Często słupy słoneczne są jedynymi poświatami widocznymi na niebie – dzieje się tak z powodu niedoskonałości kryształków lodu – ich przerośnięte ścianki boczne lub wewnętrzne skazy blokują odbijanie promieni i powstawanie innych łuków na niebie. Rozróżniamy typy słupów słonecznych w zależności od okoliczności ich powstawania i kierunku padania.

Górne słupy słoneczne powstają przez promienie odbite w dół od dolnych ścianek nachylonych kryształów (spodnich płytek). W prawidłowo uformowanych kryształkach płytkowych duża liczba promieni wchodzi przez ściankę boczną, ulega pełnemu odbiciu nieparzystą ilość razy od górnej i dolnej ścianki bazowej i opuszcza kryształ przeciwległą ścianką. Refrakcja na obu ściankach jest jednakowa, dlatego słup nie jest zabarwiony.

Zazwyczaj jednak słupy słoneczne przejmują kolory słońca oraz chmur, mogą mieć żółte zabarwienie lub być czerwone albo purpurowe. Czasami zdarza się, że na niebie pojawia się kilka pionowych wałów światła, co zależy od położenia lodowych chmur. Niekiedy zjawiska te uznawane są za UFO (szczególnie często nad wodospadem Niagara). Słupy górne trwają bardzo krótko i zanikają, gdy słońce wznosi się o kilka stopni. W miarę gdy słońce zachodzi za horyzontem wydłużają się i rozjaśniają się.

Tzw. dolne słupy słoneczne powstają, gdy światło odbijane jest w górę od najwyżej położonej ścianki kryształu. Ukazują się, gdy słońce jest kilka stopni wyżej niż chmura, poświata wtedy rozciąga się poniżej słońca. Dolne słupy w dolinach górskich są najlepiej widoczne po świcie, gdy przy ziemi zalega mgła lodowa po zimnej i pogodnej nocy. Natomiast najbardziej spektakularne można zaobserwować patrząc z góry na chmury lub mgłę zaraz po wschodzie lub przed zachodem słońca z wzniesienia, zbocza gór, samolotu lub wysokiego budynku (większość dolnych słupów pojawia się poniżej linii horyzontu). Są również czasami widoczne na poziomie gruntu na tle ciemnej budowli bądź zacienionego śniegu.

W przeciwieństwie do halo, słupy świetlne potrzebują dużych kryształków lodu o dużych nachyleniach. Im większe są nachylenia tym słupy są dłuższe. Ale tak samo jak halo, słupy mogą powstawać nocą w świetle księżyca – nazywane są wtedy słupami księżycowymi – niebo musi być wystarczająco zacienione natomiast księżyc musi świecić jasno.

Słupy świetle powstające dzięki sztucznym źródłom światła obserwowane są zazwyczaj podczas niskich temperatur. Płytkowe kryształki lodu, obecne zazwyczaj tylko w wysokich chmurach, unoszą się w powietrzu blisko powierzchni ziemi a ich poziomo zorientowane ścianki odbijają w dół światło. Sztuczne słupy świetlne są zazwyczaj znacznie wyższe niż te naturalne, ponieważ promienie świetlne nie są równoległe a płytki kryształków z małymi odchyleniami nadal są w stanie odbijać promienie w dół. Fizycznie, kryształki tworzące słupy znajdują się w połowie drogi między obserwatorem i źródłem światła. Im wyżej położone są kryształki, tym słup jest wyższy. Gdy kryształki są bardzo wysoko lub źródło światła jest blisko – słupy wydają się promieniować z zenitu, sponad pozycji obserwatora.

Najrzadszym rodzajem słupa świetlnego jest słup tworzony przez inną planetę. Słup świetlny Wenus obserwowany jest rzadko przy dobrej widoczności, cienkiej warstwie chmur cirrusowych oraz gdy słońce znajduje się poniżej linii horyzontu (nie jest widoczne)”.

Chociaż, jak wskazuje autor powyższych opisów, słupy świetlne są częstym zjawiskiem, to raz na jakiś czas, zjawisko wygląda niezwykle efektownie i wyróżnia się pośród “przeciętnych” słupów świetlnych. Taki był właśnie pierwszo-grudniowy, górny słup świetlny. Teraz kolej na piękną zorzę (poranną lub wieczorną), bo już mam “głód” złapania tego pięknego zjawiska do obiektywu. ;))