Późny świt, wczesny zachód słońca, krótki dzień i długa noc. Dla mieszkańców północnej półkuli przesilenie zimowe, umownie oznacza najdłuższą noc i najkrótszy dzień w ciągu roku. Zupełnie inna sytuacja ma miejsce po przeciwnej stronie globu – mieszkańcy półkuli południowej będą się cieszyć najdłuższym dniem i najkrótszą nocą. Dzisiaj, 21 grudnia o godzinie 16:28 czasu uniwersalnego, a o godz. 17:28 czasu polskiego rozpocznie się astronomiczna zima.

Droga Słońca po niebie, długość dnia i położenie wschodu oraz zachodu słońca zmieniają się w sposób regularny przez cały rok. Przesilenie jest wydarzeniem astronomicznym, spowodowanym nachyleniem osi Ziemi i jego ruchowi na orbicie wokół Słońca. Ponieważ Ziemia nie krąży pionowo, ale jest pochylona pod kątem 23 stopni i 27 minut, północna i południowa półkula naszej planety otrzymają określoną ilość światła słonecznego. To pochylenie Ziemi, a nie odległość od Słońca – powoduje zimę i lato. W grudniu półkula północnej pochyla się najbardziej od naszej gwiazdy.

W dniu przesilenia zimowego Słońce pozostaje za linią horyzontu w każdym miejscu za kołem podbiegunowym północnym. W odległości 23 stopni i 27 minut na południe od równika Słońce w południe świeci bezpośrednio nad głową. Wszystkie miasta i wsie na półkuli południowej w tym dniu mają dłuższy dzień od nocy. Dobra wiadomość, przynajmniej dla nas, mieszkańców północnej półkuli Ziemi jest taka, że po przesileniu zimowym dni zaczną się powoli wydłużać. To sezonowa zmiana, którą każdy jest w stanie zauważyć.

Warto jednak napisać, że dzień przesilenia zimowego wcale nie oznacza, że Słońce wzejdzie najpóźniej, a zajdzie najwcześniej. Najwcześniejszy zachód Słońca – lub najwcześniejszy wschód Słońca, jeśli jesteś na południe od równika – ma miejsce przed grudniowym przesileniem.

Kluczem do zrozumienia najwcześniejszego zachodu słońca nie jest skupianie się na czasie zachodu lub wschodu Słońca. Należy mieć na uwadze tzw. „prawdziwe południe słoneczne” – czyli porę dnia, kiedy Słońce osiąga najwyższy punkt w trakcie swojej podróży po niebie.

Na początku grudnia, prawdziwe południe słoneczne następuje prawie 10 minut wcześniej niż w czasie przesilenia około 22 grudnia. Ta rozbieżność między czasem zegarowym a czasem Słońca powoduje, że najwcześniejszy zachód na półkuli północnej i najwcześniejszy wschód na półkuli południowej poprzedza grudniowe przesilenie.

Różnica występuje przede wszystkim z powodu nachylenia osi Ziemi. Wtórny, kolejny czynnik przyczyniający się do tej rozbieżności między południem zegarowym a południem słonecznym, stanowi ekliptyczna orbita Ziemi wokół Słońca.

Ziemska orbita nie jest idealnym kręgiem, a kiedy jesteśmy najbliżej Słońca, nasz świat porusza się najszybciej na orbicie. Ziemia osiąga najbliższy punkt do Słońca, czyli peryhelium, na początku stycznia. Rozbieżność między czasem słonecznym a czasem zegarowym jest większa podczas przesilenia grudniowego niż przesilenia czerwcowego, gdy z kolei znajdujemy się najdalej od naszej gwiazdy.

Jaka będzie zima sezonu 2017/2018? Grudzień na pewno zapiszę się z dodatnią anomalią, gdyż do końca roku nie widać w prognozach pogody żadnego konkretnego uderzenia śnieżyc i mrozów na terenie całego kraju. Wielką niewiadomą pozostają styczeń i luty. Jedne prognozy wieszczę ostrą zimę, inne – łagodną z atlantyckim typem pogody. Bez względu na przebieg zimy – OBY DO WIOSNY! ;))