Aktualności
- 03 gru, 2022
Dąb węgierski “Lubuszan” z Zielonej Góry. Bezcenny w skali kraju.
Dąb węgierski “Lubuszan” z Zielonej Góry.
Bezcenny w skali kraju.
Zielona Góra to miasto na prawach powiatu położone w zachodniej Polsce, największe miasto woj. lubuskiego, siedziba organów samorządu województwa, marszałka i zarządu województwa lubuskiego, Sejmiku Województwa Lubuskiego oraz jednostek im podporządkowanych, a także starosty powiatu zielonogórskiego, stolica diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Razem z Sulechowem i Nową Solą tworzy tzw. Lubuskie Trójmiasto. Należy do Związku Miast Polskich. Z dniem 1 stycznia 2015 roku powiększyła się o obszar gminy Zielona Góra.
Zielona Góra jest położona na zboczu doliny rzeki Odry w miejscu, gdzie przecina ona pasmo wzgórz znane jako Wał Zielonogórski. Geograficznie znajduje się na terenie podprowincji Pojezierza Południowwobałtyckie. Od północnego zachodu miasto graniczy z Niecką Płotowską, a od północnego wschodu z Niecką Chynowską.
Z uwagi na napięty harmonogram wycieczki dendrologicznej do woj. lubuskiego pod koniec czerwca, razem z Markiem (pomniki-przyrody.pl), nie mieliśmy wystarczająco dużo czasu, aby zwiedzić większość zabytków miasta. Skupiliśmy się jedynie na słynnej zielonogórskiej Palmiarni.
Palmiarnia Zielonogórska zlokalizowana jest na szczycie Winnego Wzgórza i otoczona tzw. Parkiem Winnym porośniętym winoroślami. Stanowi jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji turystycznych miasta. Znajduje się w niej ok. 150 gatunków roślin ze strefy równikowej i zwrotnikowej, w tym daktylowiec kanaryjski. W jej wnętrzu można też podziwiać m.in. jesiotra ostronosego i piranie.
Poza eksponowaniem egzotycznych roślin i zwierząt Palmiarnia pełni funkcję punktu widokowego oraz kawiarni i restauracji z parkietem, w której organizowane są imprezy kulturalne i okolicznościowe. Na terenie obiektu mieści się również XIX-wieczny domek winiarza. Tutaj można zapoznać się z jej ofertą: https://palmiarnia.net.pl/
Naszym głównym punktem wizyty w Zielonej Górze był Plac Bohaterów. Powstał w 1894 roku. Do I wojny światowej znajdował się na nim pomnik niemieckiego cesarza Wilhelma I. W 1965 r. postawiono pomnik-obelisk braterstwa broni wg projektu Anny Krzemińskiej. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku pomnik poświęcono bohaterom II wojny światowej.
Pomnik Bohaterów II Wojny Światowej w Zielonej Górze
Tuż obok Pomnika Bohaterów rośnie unikatowe drzewo i to w skali kraju. Jest też najbardziej znanym mieszkańcom miasta pomnikiem przyrody. To słynny i przepiękny dąb węgierski, którego nazwano dębem “Lubuszan”. Nazwę nadano drzewu na mocy Uchwały NR VIII.78.2011 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 29 marca 2011 r.
w sprawie określenia nazwy pomnika przyrody ( Uchwała NR VIII.78.2011 RM Zielona Góra z 29.03.2011r. ), a jej pomysłodawcami byli rowerzyści z Klubu Turystyki Kolarskiej Lubuszanie 73.
Natomiast status pomnika przyrody otrzymało na mocy Decyzji Nr RLS-XI-7141/74/76 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 24 grudnia 1976 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Zatem w tym roku będzie można świętować 46. rocznicę powołania “Lubuszana” na ten zaszczyt. Pomimo, że dąb ten figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_węgierski_Lubuszan ), nie znajdziemy go, jeżeli w wyszukiwarce rejestru zaznaczymy “dąb węgierski”. System wyszuka nam tylko jeden pomnikowy dąb węgierski, który rośnie w krakowskim Ogrodzie Botanicznym. Przyczyną tego jest brak podania w opisie drzewa jego nazwy gatunkowej, czyli “dąb węgierski”. Napisano tylko “dąb Lubuszan” i dlatego system go nie widzi, gdy w wyszukiwarce wybierzemy “dąb węgierski”.
Przyjmując, że jest to jedyne takie niedopatrzenie w rejestrze, można stwierdzić, że dąb “Lubuszan” jest jednym z dwóch pomnikowych osobników tego gatunku na terenie kraju. Na dodatek jest też najgrubszym i chyba najpiękniejszym okazem. Napisałem “chyba”, ponieważ nie widziałem osobiście dębu z Krakowa, chociaż przebić urodę “Lubuszana” jest naprawdę trudno. Na jednej z trzech przybitych do pnia drzewa tabliczek, figurują nieaktualne dane odnośnie obwodu pierśnicowego pnia (435 cm).
Nasz pomiar wykonany 25.06.2022 r. dał wynik 537 cm. Tym samym otrzymałem odpowiedź, czy “Lubuszan” jest grubszy od dębu węgierskiego, który rośnie we Wrocławiu naprzeciwko Ogrodu Botanicznego od strony ul. H. Sienkiewicza ( http://server962300.nazwa.pl/dab-szypulkowy-henryka-sienkiewicza-w-cieniu-ogrodu-botanicznego.html ). Wrocławski dąb na dzień pomiaru 23.03.2019 r. był zaledwie o 1 cm grubszy. Jednak osobnik z Wrocławia znajduje się w dużo słabszej kondycji zdrowotnej. Dlatego dąb “Lubuszan” już wkrótce może stać się najgrubszym dębem węgierskim rosnącym na terenie Polski, tym bardziej, że ten gatunek drzewa cechuje stosunkowo szybki wzrost i przyrost na grubość pnia.
Drzewo jest otoczone metalowym płotkiem grodzącym. Według zawartych na tabliczce informacji, dąb “Lubuszan” mierzy na wysokość 27 metrów, a jego wiek określa się na 300 lat. Drzewo to wykazuje bardzo dużą aktywność fizjologiczną i wydaje się być okazem zdrowia, jednak na pobocznicy pnia widać wycieki, świadczące o działalności grzybów.
W koronie okazu widnieją wiązania linowe poprawiające statykę drzewa i zabezpieczające konary przed wyłamaniem. Jeden z nich wyłamał się wiele lat temu, pozostała po nim dość rozległa blizna, którą w czasie wegetacji, praktycznie w całości przysłaniają liście. Drzewo było kilkukrotnie poddawane zabiegom pielęgnacyjno-zabezpieczającym.
Wizytówką firmową dębu węgierskiego są jego liście. Są jednymi z największych w obrębie rodzaju ‘Quercus’, który obejmuje około 460 gatunków drzew i krzewów. Pojedynczy liść mierzy 10–25 cm długości oraz 8–15 cm szerokości.
Górna powierzchnia jest błyszcząca, nieco szorstka, barwy ciemnozielonej, natomiast od spodu miękka i szaro owłosiona. Ogonek liściowy jest owłosiony długości 2–12 mm. Opadnięte liście są relatywnie odporne na gnicie i pozostają na ziemi aż do wiosny.
Gęsty garnitur ulistnienia dębu węgierskiego “Lubuszan” plus jego okazała i szeroka sylwetka, a także regularna korona, stanowią przewyborne i zjawiskowe walory dekoracyjne oraz krajobrazowe.
Z ciekawostek o tym pięknym drzewie warto dodać, że dąb węgierski występuje na wysokości do 800 m n.p.m. Jest gatunkiem mrozoodpornym – znosi spadki temperatury do -15 °C. Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu. Dobrze rośnie na wszystkich typach gleb, lecz najlepiej radzi sobie dobrze przepuszczalnym podłożu.
Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu. Kwitnie w maju (według innych źródeł w czerwcu). Jest rośliną wiatropylną, a owoce dojrzewają w tym samym roku. Jego naturalne występowanie rozciąga się w środkowej i południowej części Włoch, na Bałkanach po Rumunię i Węgry oraz w Azji Mniejszej (południowe wybrzeże Morza Czarnego).
Dąb “Lubuszan” to drzewo wyjątkowe pod każdym względem – historycznym, kulturowym, społecznym, ozdobnym, przyrodniczym i krajobrazowym. Stanowi też gratkę dla miłośników najbardziej okazałych tworów dendroflory w naszym kraju.
Zapraszam również do przeczytania artykułu o dębie “Lubuszan” na blogu Marka Łuszczyńskiego: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=16918
P O D S U M O W A N I E
1) W Zielonej Górze (woj. lubuskie), na Placu Bohaterów II Wojny Światowej rośnie unikatowy w skali kraju dąb węgierski, który nazwano dębem “Lubuszan”. Jest to drugi i jednocześnie najgrubszy pomnikowy okaz tego gatunku w kraju, którego objęto ochroną 46 lat temu na mocy Decyzji Nr RLS-XI-7141/74/76 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 24 grudnia 1976 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.
2) Aktualne (na dzień 25.06.2022 r.) parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 537 cm – zgodny z zasadami dendrometrii, wysokość ok. 27 metrów, szacunkowy wiek 300 lat. Drzewo wyróżnia masywny pokrój i piękna szeroka, regularna oraz obficie ulistniona korona, którą wzmocniono wiązaniami linowymi. Okaz przeszedł też zabiegi pielęgnacyjno-ochronne.
