Dąb szypułkowy “Lach” w pobliżu Trzebienia Małego.

Na uboczu przy poboczu.

Bory Dolnośląskie. Czy trzeba tłumaczyć, czym one są dla grzybiarzy? Setki kilometrów terenu, ogromne, bardzo podobne do siebie stanowiska wrzosów, pustynie, poligony, zwarte bory, podmokłe tereny nadrzeczne, ale też suche, piaszczyste obszary, legendy i prawdziwe opowiadania o wspaniałych grzybobraniach, tysiącach prawdziwków, milionach podgrzybków, koźlarzy, kurek i gąsek zielonek.

Każdy grzybiarz po swojemu widzi te tereny, ma tu swoje wspomnienia z grzybobrań, indywidualne historie i moc wrażeń, które garściami się stąd wynosi. Nie wspominając już o wyjątkowych grzybobraniach. Ale to wszystko, o czym wspomniałem to tylko jedna setna tego, co oferują Bory Dolnośląskie. Na tym niezwykłym i rozległym obszarze można też spotkać naprawdę wyjątkowe drzewa. Rosną one w najrozmaitszych miejscach i są dodatkowym, bezcennym walorem Borów.

Żeby je wszystkie obejrzeć i do nich dotrzeć, trzeba by zorganizować wiele całodniowych wycieczek. Razem z Markiem (pomniki-przyrody.pl) poświęciliśmy jeden dzień w połowie lipca na odwiedziny kilkunastu, wyjątkowych tworów dendroflory, które rosną na tych terenach. W kolejnych artykułach będę je szczegółowo opisywać. Pierwszym z nich jest dąb szypułkowy “Lach” rosnący w pobliżu Trzebienia Małego (województwo dolnośląskie, powiat bolesławiecki, gmina Bolesławiec).

Drzewo to rośnie przy szosie, ok. 400 m na zachód od mostu w Starej Olesznej, nieopodal żwirowni. Jest uhonorowane statusem pomnika przyrody i figuruje w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Lach ).

Przy drzewie zamontowano duża tablicę informacyjną, na której wskazano podstawę prawną powołania pomnika przyrody, ale niestety nic nie napisano o samym dębie, jego kondycji, historii, imieniu, jakiejś legendy z nim związanej lub innych informacji, które chętnie bym przeczytał.

Brak tego typu informacji przy pomnikach przyrody jest niestety powszechny. Nieliczne, pomnikowe drzewa mają dokładniejsze opisy, dzięki czemu można dowiedzieć się o nich coś więcej. Natomiast jako dobrą praktykę należy uznać nadawanie nazw/imion dla większości pomnikowych drzew z terenów Borów Dolnośląskich. Często – obok widniejącej na pniu tabliczki pomnikowej, przyczepiono drugą, na ogół drewnianą z wyrytym imieniem lub nazwą drzewa.

Dąb szypułkowy “Lach” odznacza się bardzo malowniczym wyglądem. Posiada gruby, masywny i krótki pień, z którego na wysokości około 3,5 – 4 metrów odchodzą pierwsze, poskręcane i mocarne konary. W CRFOP figurują już mocno nieaktualne dane, co do obwodu pierśnicowego pnia drzewa, bowiem wskazano w nim, że mierzy on zaledwie 412 cm w “pasie”.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Tymczasem, według najnowszego pomiaru, który wykonałem 14 lipca 2020 roku, dąb szypułkowy “Lach” mierzy obecnie 610 cm w obwodzie pierśnicowym pnia, czyli prawie o 2 metry więcej, niż wynika to z CRFOP. Wysokość drzewa wynosi 17 metrów.

Drzewo jest dość mocno wypróchniałe w środku, pień ma widoczne ubytki przy podstawie i w wyższych partiach, a na wysokości około 2,5-3 metrów zieje dziuplą po wyłamaniu się bardzo grubego konara. Ponadto, z jednej strony drzewa widać cienki, podłużny ubytek kory (prawdopodobnie jest to listwa mrozowa).

Obchodząc pień drzewa dookoła, sprawia on wrażenie przysadzistego i beczkowatego. Jest to oczywiście jak najbardziej na plus dla tego przepięknego olbrzyma. Dębowa mocarność dominuje tu z każdego miejsca, z którego obserwator ogląda Lacha.

Koronę drzewa tworzy kilka grubych konarów, które wyrastają z dolnych części pnia i są w pewnym stopniu obumarłe oraz mniejsze, zdecydowanie lepiej ulistnione w wyższych partiach. Ogólny stan zdrowotny drzewa wydaje się pomiędzy średnim a zadowalającym, adekwatnym do wieku i uszkodzeń. Tabliczka z imieniem drzewa informowała, że dąb Lach ma 400 lat. Obecnie, oprócz imienia drzewa, jest ona nieczytelna.

Drzewo to należy do bardzo malowniczych i wyjątkowych pomników przyrody Borów Dolnośląskich oraz terenów przylegających. Rosnąc z dala od wsi “na uboczu przy poboczu” ma szansę przetrwać jeszcze wiele lat, oby tylko zdrowie mu dopisywało jak najdłużej i żywioły oszczędziły. 

PODSUMOWANIE

1) W pobliżu Trzebienia Małego (województwo dolnośląskie, powiat bolesławiecki, gmina Bolesławiec) “na uboczu przy poboczu” czyli przy szosie, ok. 400 m na zachód od mostu w Starej Olesznej, nieopodal żwirowni rośnie piękny i malowniczy dąb szypułkowy “Lach”, który został uhonorowany statusem pomnika przyrody.

2) Drzewo mierzy obecnie 610 cm w obwodzie pierśnicowym pnia, przy wysokości 17 metrów i wieku (według informacji znajdującej się na tabliczce z imieniem drzewa) 400 lat. Drzewo to odznacza się masywnym, krótkim, beczkowatym pniem, z którego na wysokości około 4 metrów odchodzą pierwsze, grube, poskręcane i częściowo wyschnięte konary. Na pniu widnieją też dziuple i kikuty po innych konarach, które już obumarły i wyłamały się.

3) Wnętrze dębu jest częściowo wypróchniałe. Pomimo dość licznych uszkodzeń i uszczerbków, korona drzewa jest jeszcze całkiem przyzwoicie ulistniona (częściowo wzmocniono ją wiązaniami linowymi), a stan zdrowotny Lacha sprawia wrażenie zadowalającego. Jednak przede wszystkim jest to godne szacunku i podziwu drzewo, które prezentuje się zjawiskowo.