Dąb szypułkowy “Bartek” ze Szczepanowa.

Puszczańska dyskrecja.

Szczepanów to dosyć duża wieś w Polsce, która jest położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Środa Śląska. Obok miejscowości przepływa niewielka rzeka Średzka Woda, dopływ Odry. Szczepanów był  pierwszym celem wspólnej wycieczki dendrologicznej z Markiem ( pomniki-przyrody.pl ), którą zaplanowaliśmy na ósmy dzień miesiąca lutego, czyli podczas lutowej pełni Księżyca.

Przed wyprawą, starannie sprawdziliśmy rejestry form ochrony przyrody, aby nie tracić zbyt wiele czasu na odszukanie wyjątkowych drzew. Na początku lutego dni są jeszcze krótkie i liczyła się każda minuta, ponieważ harmonogram wycieczki był napięty, ale dendrologicznie bardzo zachęcający do włóczęgi. We wspomnianych rejestrach widnieje informacja, że w lasach Szczepanowa rośnie dąb “Bartek”, który oczywiście kojarzy się z naszym najsłynniejszym pomnikiem przyrody, rosnącym w woj. świętokrzyskim. 

Jednak “Dolny Śląsk to nie Bartków w gminie Zagnańsk i swojego Bartka ma”. ;)) Ja posiłkowałem się wydrukiem z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szyp._Bartek_ze_Szczepanowa ), w którym podano, że szczepanowski dąb “Bartek” ma 402 cm obwodu pierśnicowego pnia i wysokość 24 metrów. Czyli po prostu przeciętniak, jak na ten gatunek drzewa. Według załączonych fotek w Geoserwisie, drzewo rośnie nad jakimś stawem/bajorkiem.

Kiedy weszliśmy głębiej w las, zgodnie ze wskazówkami GPS, żadnego stawu nie zobaczyliśmy, ale zwarty, gęsty las sosnowy. Wśród wzorcowo wyprostowanych sosen, ujrzeliśmy naprawdę imponujące drzewo! Znacznie potężniejsze, niż wynika to z CRFOP! To wręcz puszczański gigant, zawieruszony wśród “pinusowych” sióstr.

To był naprawdę porządny, dendrologiczny “strzał” z samego rana. Gdzieś ty się tu uchował królewski dębie rzekłem? Byliśmy zachwyceni jego ogromem, grubością i wysokością. Drzewo zostało prawidłowo opisane w rejestrze wojewódzkim, gdzie podano, że jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 594 cm, a wysokość 34 metry.

Natomiast w obu rejestrach napisano, że drzewo rośnie 400 m od głównej drogi Szczepanów-Brodno, w oddziale 129a. Jednak powtórzę, że w CRFOP, poza podaniem prawidłowej lokalizacji, pomylono “Bartka” z innym dębem, który – piernik jeden wie, gdzie rośnie. ;))

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Teraz trzeba było uroczyście zmierzyć “Bartka” i sprawdzić, jak aktualny obwód jego pnia ma się do danych zawartych w rejestrze wojewódzkim. Okazało się, że drzewo jest ciut chudsze, ponieważ obwód pierśnicowy pnia od najwyższego punktu od jego podstawy ma obecnie 585,50 cm.

Fot. Marek Łuszczyński

Gdyby drzewo zmierzyć z drugiej strony, pewnie wyszłoby rejestrowe 594 cm. Jednak zasady dendrometrii należy przestrzegać, aby pomiary były rzetelne i obowiązujące.

Niestety nie mogliśmy zmierzyć wysokości drzewa, ponieważ pożyczyłem znajomemu dalmierz “na tydzień”, który trwa już trzeci miesiąc… Niemniej, spokojnie można przyjąć rejestrowe 34 metry, a być może, drzewo jest nawet nieco wyższe.

Szczepanowski dąb “Bartek” imponuje swoim pokrojem. Jest to wspaniale ukształtowane, leśne drzewo o bardzo długim pniu i wysoko wysklepionej koronie. Oglądając “Bartka”, od razu mam skojarzenia z dębowymi mocarzami i patriarchami z Puszczy Białowieskiej, które pokazuje nam Tomek Niechoda z małżonką.

Dąb “Bartek” w swojej majestatyczności i ogromie, zachowuje puszczańską dyskrecję, starannie wtapiając się w otoczenie, wokół gęsto rosnących sosen i nie jest łatwy do wypatrzenia z dalszej odległości, pomimo swojego imponującego, królewskiego wyglądu.

O tym, jak cenne jest to drzewo, świadczy nie tylko tabliczka z napisem “pomnik przyrody”, ale także tabliczka “ochrona leśnych zasobów genowych”, co oznacza,  że pobiera się z “Bartka” materiał genetyczny do przechowywania w Leśnym Banku Genów.  

Poza niewielkimi ubytkami w odziomku i wyłamaniami niektórych dolnych konarów, nie widać na “Bartku” żadnych, niepokojących objawów. Drzewo jest wspaniałe i znajduje się w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej.

Jest to jedno z najpiękniejszych drzew w kategorii dębów o typowo leśnym pokroju, które miałem, w ostatnich miesiącach zaszczyt obejrzeć, na naszym dolnośląskim podwórku.

PODSUMOWANIE

1) Dolny Śląsk to nie Bartków w gminie Zagnańsk i swojego Bartka ma. ;)) W lasach Szczepanowa – wiosce położonej blisko Środy Śląskiej, wśród zwartej drągowiny sosnowej rośnie imponujący dąb szypułkowy “Bartek” o obwodzie pierśnicowym pnia wynoszącym 585,50 cm i wysokości 34 metrów.

2) Drzewo jest chronione jako pomnik przyrody, a dodatkowo, pobiera się z niego materiał genetyczny do przechowywania w Leśnym Banku Genów, o czym informuje nas druga tabliczka z napisem: “ochrona leśnych zasobów genowych”. Dąb “Bartek” jest błędnie opisany w CRFOP (poza lokalizacją) i prawidłowo opisany w rejestrze wojewódzkim.

3) Jego czarująca, długa kłoda, ogromne rozmiary i wyjątkowa majestatyczność przypominają “Puszczańskie Olbrzymy” z Puszczy Białowieskiej, o których wspaniale pisze Tomek Niechoda oraz Jego przyjaciele. Drzewo rośnie w ustronnym miejscu i zgodnie z puszczańską dyskrecją, nie “wychyla” się zbytnio ze swojego stanowiska.