Czy taka jest “Królewska Wola”?

Szosa z kilkoma zakrętami pośród uroczej alei dębowej. Dosyć ruchliwa, ale można trafić na chwile, gdzie nic nie jedzie. Często przejeżdżają nią firmowe samochody jednego z najbardziej znanych w Polsce i rozpoznawalnych producentów mebli. To Bodzio, który okupuje miejsce w Goszczu, czyli tam, gdzie stoją ruiny pałacu von Reichenbachów. Życie na szosie toczy się swoim rytmem. Czasami przejdzie po niej miejscowy. Czasami grzybiarz, w tym ja. 

Wokół szosy na pobliskich wzniesieniach widać kilka domków. To Królewska Wola. Miejsce równie tajemnicze, co Bukowina Sycowska. Mieszkańców zebrało by się w sumie o tak ze dwie setki. Może nieco więcej. Kiedyś działał tam prężnie klub piłkarski – i z tego, co mówili miejscowi – z niezłymi efektami, który był sponsorowany przez drugiego z głównych producentów mebli na tym terenie, tj. Pana Gawina. Nie wiem, jak to wygląda obecnie, ale mniejsza o to.

Obok szosy jest miejsce, gdzie upływ czasu, przemijanie i zapomnienie tulą się do siebie, jak gdyby licytując się, które z nich wiedzie prym. To stary, poniemiecki cmentarz. W pewnym sensie zieje on jeszcze bardziej niesamowitą aurą niż pokazywany już przeze mnie cmentarz w Bukowinie. Tamten jest podzielony na dwie części – zapomnianą, poniemiecką na dole i zadbaną, polską na górce. Na Królewskiej Woli, wśród starego drzewostanu, pnącego się bluszczu, konwalii, mchów i porostów widać, że przyroda jest właściwie jedynym jego gospodarzem.

Rozpadające się nagrobki, wielokrotnie splądrowane i obdarte z godności z powyrywanymi tabliczkami, wyraźnie wskazują, że miejsce to jest wyjątkowo zapomniane. Zbliża się kolejne święto, nazywane dniem Wszystkich Świętych, przypadające jutro, 1. listopada. Ludzie tłumnie wyruszą na groby swoich najbliższych, tak, jakby wszyscy umarli byli świętymi i jutro należałoby oddać im cześć. Tymczasem to na 2. listopada przypada tzw. Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (łac. Commemoratio Omnium Fidelium Defunctorum). Często bywa tak, że ludzie odwiedzają groby najbliższych w obu dniach.

W każdym spektrum działalności ludzkiej tak jest, że teoria mówi co innego, a praktyka jej zaprzecza. W tym przypadku jest podobnie. Zastanawiam się tylko nad uzurpowaniem sobie ludzi prawa do określania, kto jest “święty”, a kto nie? Czy ludzie – wymyślając procedurę ustanawiania świętych nie wchodzą w kompetencje zarezerwowane dla Boga?

Można żyć przykładnie i być wzorem dla wszystkich. Tylko czy mamy prawo stwierdzić, że ktoś z tego powodu jest święty? Nie mi to oceniać. Moim zdaniem jednak, jest to bardzo nieroztropne.

Jutro w telewizji będą szumnie pokazywać, jak odwiedzamy najbliższych, palimy znicze, modlimy się. Będą kwesty na cmentarzach, aktorzy i celebryci nabiją sobie “lajków” wśród oglądającego ich tłumu. Ludzie będą dla siebie jakby milsi niż na co dzień.

Z drugiej strony, niektórzy nie dojadą na cmentarze jako żywi. Alkohol, nadmierna prędkość i tradycyjnie “złe” warunki atmosferyczne, spowodują, że kilkanaście osób przybędzie na cmentarz w “pokrowcu”. Tak jest co roku.

A co z takimi zapomnianymi cmentarzami jak ten na Królewskiej Woli? Kto tu przybędzie, posprząta, zapali znicz i pomodli się? Być może jeden, dwa nagrobki doczekają się odwiedzin, jakiegoś znicza i blumenka (kwiatka) bo widać tam polsko brzmiące nazwiska i prawdopodobnie na wsi mieszka ktoś z rodu nieboszczyków?

A reszta? Nie, to Niemcy, których po wojnie wysiedlono, dając możliwość zamieszkania polskiej ludności napływowej. Oni nie pamiętają, co to byli za ludzie i dlaczego mieliby partycypować w pielęgnacji ich nagrobków?

Trudno ich nie rozumieć. Wszak Niemcy dali nam popalić równo podczas wojny i jeszcze dzisiaj – jak rozmawiam z osobami, które przeżyły piekło lat 1939-1945, niektórzy z nich, na myśl o Niemcach mają złość i gniew na twarzy. Dlatego nie chcą wracać do koszmaru lat minionych i omijają cmentarz szerokim łukiem. Tylko, czy wszyscy tam pochowani byli “źli”? Tego już się do dowiemy. Ja, rocznik 79, który znam pożogę wojny z książek historycznych, filmów dokumentalnych i przekazu ludzi, często się nad tym zastanawiam.

Odwiedzając stare cmentarze i zapalając symboliczny znicz, zadaję sobie pytanie – czy dobrze robię? Po co mieć pretensję do innych, że tego nie robią? Nie znałem tych ludzi. Mieszkańców Królewskiej Woli też nie znam, poza najstarszym Jegomościem, z którym miałem przyjemność porozmawiać w lipcu tego roku.

Może wiedzą o czymś, czego ja nie wiem? Dla mnie to mało istotne. Mam potrzebę zapalenia znicza i to zrobię. Wprawdzie nie pierwszego i nie drugiego listopada, a najpewniej w najbliższą sobotę.

Czy dusze umarłych tego potrzebują? A może właśnie na to czekają? Może coś mną kieruje, żebym odwiedził je i odprawił krótki rytuał? Dlaczego ja? Bo jestem neutralny. Nie skażony ich uczynkami. Dobrymi, złymi.

Nie będę w myślach wywlekać przeszłości z ich życia i wzniecać zaszłe urazy. Przyjdę, zrobię swoje i oddam cześć zapomnianym duszom, wlewając w nie nadzieję, że jeszcze nie wszyscy żywi o nich zapomnieli…

Czym jest przemijanie? Patrząc na zapadające się nagrobki, uzmysławiam sobie nieprzeciętną kruchość żywota ludzkiego. Samotne przebywanie w takim miejscu, nawet przez kilka minut, pozwala mocno przewartościować spojrzenie na świat.

Pod warunkiem, że głowa i dusza są otwarte, a myślenie nie jest “zaczopowane”, co ma miejsce bardzo często w obecnych czasach. Może to też jest powód, dla którego ludzie unikają takich miejsc?

Wolą wypieszczone nagrobki z drogimi płytami i “rewią” mody kwiatów? Odwiedzając groby najbliższych, nie raz byłem świadkiem, jak “jedna pani drugiej pani” mówiła, co, kto i jak sobie “odwalił” na cmentarzu. Sąsiad zrobił pomnik za 10 tys. zł to ja zrobię za 15 tys. Sąsiadka posadziła nowe kwiaty to ja zrobię ogród botaniczny. Ludzie konkurują ze sobą w kategorii przyozdabiana grobów. A zmarli prawdopodobnie przewracają się, bo nie o to chodzi w tym wszystkim!

Szacunku do zwłok i godnym wizerunku miejsca pochówku nie kwestionuję. Ale często, zamiast prostoty, skromności i dystansu, widzę licytację i konkurs. Takim ludziom się nie przetłumaczy. Zacofanie i gnuśność myślenia króluje. Za wszelką cenę.

Tymczasem zadaję sobie kolejne pytanie. Skoro tak dumnie nasze społeczeństwo nazywa Chrystusa “Królem”, to czy taka jest “Królewska Wola”…?