Bilans lata 2022.

Kalendarzowe lato 2022 przechodzi do historii. Dla celów statystycznych i porównawczych brane są pod uwagę meteorologiczne pory roku, które w przypadku lata obejmują miesiące czerwiec, lipiec i sierpień. Specjaliści z IMGW przygotowali jego bilans na tle okresu referencyjnego 1991-2020. Warto się z nim zapoznać. 

TEMPERATURY

Średnia obszarowa temperatura powietrza latem 2022 r. (czerwiec-sierpień) wyniosła 19,3°C i była o 1,3°C wyższa od średniej wieloletniej wartości temperatury dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczne lato należy zaliczyć do sezonów anomalnie ciepłych. Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie (średnia obszarowa temperatura 20,1°C).

Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., sezon letni 2022 r. plasuje się na 3. pozycji. Było to również trzecie najcieplejsze lato w XXI wieku (różnica między najcieplejszym latem 2019 r. wyniosła 0,6°C). Najniższą średnią temperaturą obszarową charakteryzował się ten sezon w 1962 r. (15,3°C).

Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza latem pokazuje, że wartości średniej temperatury powietrza na całym obszarze Polski (poza regionami górskimi) malały z południowego zachodu ku północno-wschodnich krańców kraju, a także wraz ze zmianą wysokości.

Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w okresie lata kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w sezonie letnim szacowany jest na nieco powyżej 2,16°C. Wartość współczynnika trendu, podobnie jak w innych sezonach roku, jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejsze wzrosty temperatury występują w Karpatach (do 2,8°C), najsłabsze w Pasie Pobrzeży i Wybrzeży (blisko 2,4°C).

OPADY

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego latem 2022 r. wyniosła w Polsce zaledwie 198,5 mm i była o 24,4 mm mniejsza od normy dla tego sezonu określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej minione lato należy zaliczyć do sezonów suchych, opady stanowiły 88,5% normy wieloletniej.

Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., sezon letni 2022 r. plasuje się na 58. pozycji. Było to 18. pod względem wysokości opadów lato w XXI wieku. Najwilgotniejsze lato wystąpiło w 1960 r. ze średnią sumą opadu wynoszącą aż 341,8 mm, najmniej zasobny opady był sezon letni w 2015 r. (121,3 mm).

Opady latem 2022 r. charakteryzowały się przestrzennym zróżnicowaniem w zakresie od 150 mm do ponad 450 mm. Najniższe opady (poniżej 150 mm) wystąpiły na znacznym obszarze Polski Środkowej. W stosunku do średniej wieloletniej 1991-2020, sumy opadu latem 2022 r. zawierały się w granicach 70-100% normy.

Utrzymująca się od szeregu lat słaba tendencja spadku wysokości opadów na obszarze Polski w okresie lata, jest kontynuowana, a od początku obecnego stulecia ten trend jest nawet silniejszy. Zmiany wysokości opadów w okresie od 1951 r. w stosunku do normy dla okresu 1951-1980 wynoszą niespełna 3%.

Okres styczeń-sierpień cechował się, podobnie jak wcześniejsze, silną utratą wilgoci przez podłoże. W wielu regionach kraju parowanie przekraczało blisko 80% wielkość opadu jaki wystąpił w danym miejscu od początku br.

USŁONECZNIENIE

Usłonecznienie podczas lata 2022 roku na przeważającym obszarze Polski było wyższe w stosunku do normy 1991-2020. Jedynie w okolicach Poznania mieliśmy do czynienia z anomalią ujemną, gdzie słonecznych godzin zanotowano o około 30-60 mniej niż wynosi norma. Natomiast w wąskim pasie od Płocka do Mławy i jej północnych regionów, usłonecznienie kształtowało się w normie.

Poza tymi wyjątkami, wszędzie odnotowano więcej godzin słonecznych w porównaniu do normy, średnio od 30 do 150 godzin. Miastami, w których odnotowano największą dodatnią anomalię usłonecznienia były: Kołobrzeg, Łeba, Elbląg, Zielona Góra, Jelenia Góra, Racibórz, Nowy Sącz, Sulejów, Sandomierz i Włodawa.

Warto jeszcze spojrzeć na przebieg lata poza terenami naszego kraju. Agencja monitorująca Unii Europejskiej podała, że lato 2022 r. było najgorętsze w historii pomiarów Europy – kontynent zmagał się z ekstremalnymi falami upałów i najgorszą suszą od wieku. Pięć najgorętszych lat w historii Starego Kontynentu miało miejsce od 2016 r. – podaje agencja, dodając, że zmiany klimatyczne powodują dłuższe i silniejsze okresy gorąca oraz suchsze warunki glebowe. Z tego powodu lasy zmieniły się w krzesiwa, zwiększając tym samym ryzyko niszczących, a czasami wręcz śmiertelnych w skutkach pożarów. Specjaliści z Copernicus Climate Change Service (C3S) poinformowali, że temperatury w Europie były „najwyższe w całej historii – zarówno dla miesiąca sierpnia, jak i lata (czerwiec-sierpień) jako całości”.

Europa została dotknięta w tym roku kilkoma falami upałów – nowe rekordy ciepła została ustanowione w kilku krajach, w tym w Wielkiej Brytanii, gdzie po raz pierwszy w historii słupki rtęci pokazały ponad 40 stopni Celsjusza. Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS) poinformował, że 2022 rok jest już rekordowy pod względem pożarów – z blisko 660 tys. hektarami spalonymi w Europie od miesiąca stycznia. CAMS podkreślił również, że pożary we Francji zarejestrowały najwyższe poziomy zanieczyszczenia węglem z powodu pożarów od czasu rozpoczęcia pomiarów w 2003 roku. W zeszłym miesiącu UE stwierdziła, że obecna susza, która dotyka kontynent, jest najgorsza od co najmniej 500 lat.

Globalne Obserwatorium Suszy Komisji Europejskiej w najnowszym biuletynie donosi, że 47 procent kontynentu jest obecnie objętych ostrzeżeniami o suszy – co oznacza, że brakuje wilgoci w glebie. Dodatkowe 17 procent znajduje się w stanie alarmu suszy, co świadczy o tym, że roślinność wykazuje oznaki stresu, podsycając obawy o jesienne zbiory na kontynencie. „Intensywna seria fal upałów w większości Europy, która towarzyszyła dotkliwym brakom opadów, doprowadziła do lata ekstremów – z rekordami pod względem temperatury, suszy i aktywności pożarowej w wielu częściach Europy, co wpłynęło na społeczeństwo i naturę na różne sposoby” – zauważa starszy naukowiec C3S, Freja Vamborg. „Dane pokazują, że mieliśmy nie tylko rekordowe sierpniowe temperatury dla Europy, ale także dla lata, przy czym poprzedni rekord dla lata został ustanowiony zaledwie rok temu”. 

Źródło i mapy:

♦ IMGW, AFP, ECMWF, https://klimat.imgw.pl/pl