facebooktwitteryoutube
O Blogu Aktualności Las Grzyby Pogoda Perły dendroflory Drzewa Wrocławia Wywiady Z życia wzięte Linki Współpraca Kontakt
Aktualności - 05 sty, 2023
- brak komentarzy
Atrakcje astronomiczne na niebie w styczniu i przegląd wybranych zjawisk w 2023 roku.

Atrakcje astronomiczne na niebie w styczniu i przegląd wybranych zjawisk w 2023 roku.

Nowy Rok wystartował wraz ze styczniem i zaczął nam wydłużać dni “na barani skok”. To oznacza, że wciąż mamy bardzo długie noce, podczas których można wypatrywać wiele atrakcji astronomicznych. Tych nie zabraknie, ponieważ oprócz prawie wszystkich planet Układu Słonecznego będziemy mogli, być może nawet gołym okiem, dojrzeć kometę. 

Około trzy, cztery tygodnie po przesileniu zimowym, długość dnia i nocy zmienia się jeszcze nieznacznie. Dlatego w styczniu dzień nie wydłuży się jakoś spektakularnie, jednak w drugiej połowie miesiąca, wyraźnie będzie można dostrzec, że wieczór będzie zapadać później niż na początku miesiąca. W dniu 1 stycznia w Warszawie Słońce wzeszło o godz. 07:46, a zaszło o godz. 15:32. W ostatnim dniu stycznia dzień zacznie się w stolicy o godz. 07:21, a zachód Słońca przypadnie na godz. o 16:18. To oznacza, że w ciągu całego stycznia noc skróci się o 71 minut (godzinę i 11 minut).

Styczniowe fazy Księżyca przedstawiają się następująco: pełnia czeka nas już w najbliższą sobotę 7 stycznia o godz. 00:08, ostatnia kwadra przypadnie na dzień 15 stycznia o godz. 03:13, nów będzie mieć miejsce w dniu 21 stycznia o godz. 21:55, natomiast pierwsza kwadra wystąpi 28 stycznia o godz.16:20.

Styczeń jest będzie miesiącem, w którym można dostrzec praktycznie wszystkie planety Układu Słonecznego. Niewidoczna będzie planeta Merkury znajdująca się zbyt blisko Słońca – jednak do dzisiaj, czyli 5. stycznia, można było wypatrywać planetę nisko nad południowo-zachodnim horyzontem, około pół godziny po zachodzie Słońca.

W ciągu miesiąca będą ulegać poprawie warunki do obserwacji planety Wenus. O ile na początku stycznia w momencie zmierzchu cywilnego (moment, w którym Słońce znajduje się nie głębiej niż 6 stopni pod horyzontem) dostrzeżemy ją nie wyżej niż 5 stopni nad południowo-zachodnią częścią nieba, to w ostatnim tygodniu stycznia będzie to już ponad 10 stopni.

Mars znajduje się po opozycji, która miała miejsce na początku grudnia 2022 roku, dlatego widoczny będzie przez większość nocy, w gwiazdozbiorze Byka. Czerwona Planeta będzie powoli oddalać się od Ziemi, zmniejszać się będzie również jasność planety, ale przez cały miesiąc nie powinniśmy mieć żadnych większych problemów z jej dokładną lokalizacją.

Jowisz – największa planeta Układu Słonecznego – będzie widoczny w pierwszej części nocy, w gwiazdozbiorze Ryb. Na początku stycznia w godzinach wieczornych powinna się wznosić jeszcze około 35-40 stopni nad południowo-zachodnim horyzontem, jednak ta wysokość będzie malała, aż w ostatnim tygodniu wyniesie 25 stopni. Pomimo, że warunki do obserwacji Gazowego Giganta ulegają pogorszeniu, to wciąż nie powinniśmy mieć żadnych większych problemów z jego dostrzeżeniem.

Gorzej jest z obserwacją Saturna. Planeta przez cały miesiąc świeci w gwiazdozbiorze Koziorożca – w pierwszym tygodniu w momencie zmierzchu cywilnego ujrzymy ją na wysokości ok. 25 stopni nad południowo-zachodnim horyzontem, jednak do końca miesiąca będzie to już zaledwie 15 stopni i widoczność planety ograniczy się do około dwóch godzin po zachodzie Słońca.

W pierwszej połowie nocy w konstelacji Barana znajdziemy planetę Uran. Jednak nie dojrzymy jej przy pomocą gołego oka – jej odległość w stosunku do Ziemi, średnica tarczki oraz jej jasność sprawią, że do podziwiania planety konieczna jest lornetka. Identyczna sytuacja ma miejsce w przypadku Neptuna – przez cały styczeń świeci w pierwszej połowie nocy w gwiazdozbiorze Wodnika, nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. O ile górowanie w pierwszych dniach miesiąca ma miejsce krótko po godzinie 15:00, a zachód około 22:30, to pod koniec stycznia nie będzie już dla nas widoczna od godz. 20:00.

Jeżeli chodzi o inne atrakcje astronomiczne w tym miesiącu to w okresie od 1 do 7 stycznia na niebie widoczny jest ostatni rój meteorów z roju Kwadrantydów. Szczyt przypadł na godziny poranne 4. stycznia, ale nawet kilkadziesiąt spadających gwiazd, można było dostrzec również wieczorem i w nocy z 4/5 stycznia. Radiant, czyli miejsce, z którego “wylatują” Kwadrantydy, znajduje się na pograniczu Wolarzu, Herkulesa i Smoka. W momencie szczytu (4 stycznia około godz. 6:00), w ciągu godziny niebo przecięło 120 meteorów.

Do Słońca zbliża się odkryta w zeszłym roku kometa C/2022 E3 i 12 stycznia znajdzie się w odległości 166 mln kilometrów od naszej dziennej gwiazdy. Do tego czasu będzie stawać się coraz jaśniejsza, więc niewykluczone, że może być dostrzegalna gołym okiem. Na początku lutego kometa będzie znajdować się najbliżej Ziemi.

Przegląd wybranych zjawisk astronomicznych w 2023 roku

Warto jeszcze dowiedzieć się, jakie czekają nas najważniejsze wydarzenia/atrakcje astronomiczne w ciągu roku. Zapierające dech w piersiach pokazy meteorów, pełnie księżyca i zaćmienia – to tylko niektóre z nich. Niebo szykuje nam cały spektakl przeróżnych zjawisk.

(1) Zakrycie Urana przez Księżyc

W nocy z 1/2 stycznia 2023 r. nastąpiło zakrycie Urana przez Księżyc. Między godziną 23:50 a 00:00 w dniu 1 stycznia 2023 r. oświetlona w blisko 80 proc. tarcza naszego Naturalnego Satelity zakryła planetę na około 30 minut. Po tym czasie Uran powoli wyłaniał się, tym razem zza oświetlonej strony naszego Naturalnego Satelity. To zjawisko wymagało użycia teleskopu, ponieważ zarówno średnica tarczki, jak i jasność planety uniemożliwiała jej zobaczenie gołym okiem.

(2) Kometa C/2022 E3 (ZTF)

Kometa odkryta w marcu 2022 roku zbliży się do Słońca 12 stycznia – podaje NASA. Obiekt, dostrzeżony przez astronomów korzystających z Zwicky Transient Facility w Obserwatorium Palomar w San Diego w Kalifornii, nosi nazwę C/2022 E3 (ZTF) i znajdzie się najbliżej Ziemi 2 lutego. Kometa powinna być widoczna przez lornetkę na porannym niebie dla obserwatorów nieba na półkuli północnej przez większość stycznia, zanim na początku lutego przejdzie na półkulę południową – wyjaśnia NASA, jednocześnie nie wykluczając, że kometa wkrótce rozjaśnieje na tyle, że zobaczymy ją gołym okiem.

(3) Pełnie Księżyca i Superksiężyce

W ciągu danego roku, najczęściej  możemy obserwować 12 pełni Księżyca – po jednym przypadającym na każdy miesiąc. W 2023 roku czeka nas trzynaście pełni, ponieważ dwie wystąpią w sierpniu. Druga pełnia w miesiącu kalendarzowym jest znana jako „niebieski księżyc”. Zazwyczaj pełnie występują co 29 dni, podczas gdy większość miesięcy w naszym kalendarzu liczy 30 lub 31 dni, co sprawia, że miesiące i fazy Księżyca nie zawsze się wyrównują. W związku z tym Niebieski Księżyc pojawia się mniej więcej co 2,5 roku.

Dwie sierpniowe pełnie mogą zostać również uznane za tzw. “superpełnie”. Definicji “superksiężyca/superpełni” jest wiele, ale ogólnie termin odnosi się do pełni Księżyca, która jest jaśniejsza i bliższa Ziemi, przez co wydaje jego tarcza wydaje się większa niż zwykle. Niektórzy astronomowie twierdzą, że zjawisko to ma miejsce, gdy Srebrny Glob znajduje się w odległości 90 proc. od perygeum – największego zbliżenia do Ziemi na orbicie. Według tej definicji, pełnia Księżyca w lipcu będzie również uważana za “superksiężyc”.

Poniżej lista pełni w 2023 r. (wraz z ich nazwami):

7 stycznia (Wilczy Księżyc);

5 lutego (Śnieżny Księżyc);

7 marca (Robaczy Księżyc);

6 kwietnia (Różowy Księżyc);

5 maja (Kwiatowy Księżyc);

3 czerwca (Truskawkowy Księżyc);

3 lipca (Koźli Księżyc);

1 sierpnia (Jesiotrowy Księżyc);

30 sierpnia (Niebieski Księżyc);

29 września (Księżyc Żniwiarzy);

28 października (Księżyc Myśliwych);

27 listopada (Księżyc Bobrów);

26 grudnia (Zimny Księżyc).

Choć są to spopularyzowane nazwy związane z pełnią Księżyca w danym miesiącu, każda z nich ma swoje własne znaczenie w plemionach rdzennych Amerykanów.

(4) Zaćmienia Słońca i Księżyca

W 2023 r. będzie można podziwiać po dwa zaćmienia Słońca i Księżyca. Pierwsze zaćmienie Słońca czeka nas 20 kwietniabędzie ono widoczne w Australii, południowo-wschodniej Azji i na Antarktyce. Takie zdarzenie ma miejsce, kiedy Srebrny Glob porusza się między Słońcem a Księżycem, blokując tarczę naszej gwiazdy. Dla niektórych obserwatorów nieba w Indonezji, części Australii i Papui Nowej Gwinei, będzie to faktycznie hybrydowe zaćmienie Słońca. Krzywizna powierzchni Ziemi może sprawić, że niektóre zaćmienia będą pomiędzy całkowitym a obrączkowym, gdy cień Księżyca będzie przesuwał się po całym globie.

Podobnie jak w przypadku całkowitego zaćmienia Słońca, podczas zaćmienia pierścieniowego Księżyc będzie przechodził między Słońcem a Ziemią – ale występuje ono wtedy, kiedy Srebrny Glob jest dokładnie lub bardzo blisko swojego najdalszego punktu od Ziemi. To sprawia, że Księżyc wydaje się mniejszy niż Słońce, więc nie jest w stanie całkowicie “zablokować” naszej gwiazdy i tworzy świecący pierścień wokół będącego w nowiu Srebrnego Globu. Całkowite zaćmienie Słońca na półkuli zachodniej nastąpi 14 października i będzie widoczne w całej Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej.

Niestety, żadne z zaćmień Słońca i Księżyca nie będzie widoczne z terenów naszego kraju.

Tymczasem zaćmienie Księżyca może wystąpić tylko podczas pełni, kiedy Słońce, Ziemia i Księżyc ustawiają się w jednej linii, a Księżyc przechodzi w cień Ziemi. Gdy to nastąpi, Ziemia rzuca na Księżyc dwa cienie podczas zaćmienia. Częściowy cień zewnętrzny nazywany jest penumbrą; pełny, ciemny cień to umbra. Kiedy Księżyc w pełni przesuwa się do cienia Ziemi, staje się ciemniejszy, ale nie znika. Zamiast tego światło słoneczne przechodzące przez atmosferę Ziemi oświetla Księżyc i tarcza przyjmuje czerwonokrwistą barwę – z tego powodu wydarzenie jest często określane jako „krwawy Księżyc”.

W zależności od warunków pogodowych w danej okolicy, może to być rdzawy bądź ceglany kolor czerwony. Dzieje się tak, gdyż niebieskie światło ulega silniejszemu rozpraszaniu atmosferycznemu, więc czerwone światło będzie najbardziej dominującym kolorem, kiedy światło słoneczne przechodzi przez naszą atmosferę i rzuca je na Księżyc. Penumbralne zaćmienie Księżyca wystąpi 5 maja w Afryce, Azji i Australii. Ta mniej apokaliptyczna wersja zaćmienia Księżyca ma miejsce, kiedy nasz Naturalny Satelita przechodzi przez penumbrę, czyli słabą, zewnętrzną część cienia Ziemi.

Częściowe zaćmienie Księżyca w dniu 28 października będzie widoczne dla mieszkańców Europy, Azji, Australii, Afryki, części Ameryki Północnej i dużej części Ameryki Południowej. Częściowe zaćmienia występują wtedy, kiedy Słońce, Ziemia i Księżyc nie ustawiają się w jednej linii, więc tylko część Księżyca zanurza się w cieniu Ziemi.

(5) Deszcze meteorów

Nowy rok rozpoczął się od deszczu meteorytów z rodzaju Kwadrantydów. Jest to pierwszy z dwunastu deszczy meteorów w ciągu roku, choć następny – Lirydów – zobaczymy dopiero w kwietniu.

Daty szczytów innych deszczów meteorów, które warto obserwować w 2023 r.:

1) Lirydy: 22-23 kwietnia;

2) Eta Akwarydy: 5-6 maja;

3) Południowe delta Akwarydy: 30-31 lipca;

4) Alpha Capricornids: 30-31 lipca;

5) Perseidy: 12-13 sierpnia;

6) Orionidy: 20-21 października;

7) Południowe Taurydy: 4-5 listopada;

8) Północne Taurydy: 11-12 listopada;

9) Leonidy: 17-18 listopada;

10) Geminidy: 13-14 grudnia;

11) Ursydy: 21-22 grudnia.

Do tego czeka nas mnóstwo ciekawych koniunkcji, opozycji i wiele innych wydarzeń, które będzie można podziwiać i po raz kolejny utwierdzać się w filozoficznym stwierdzeniu jaki człowiek jest mały w porównaniu do ogromu Wszechświata. ;))

Źródło: CNN

Podziel się na:
  • Facebook
  • Google Bookmarks
  • Twitter
  • Blip
  • Blogger.com
  • Drukuj
  • email

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.