Atrakcje astronomiczne na niebie w październiku 2022 roku.

Październik dla miłośników obserwacji zjawisk astronomicznych zapowiada się bogato. Nie dość, że noce wydłużają się bardzo szybko a dni skracają, to na dodatek czeka nas wiele atrakcji. Już teraz warto zapisać i zaplanować co i kiedy zobaczyć.

W październiku dni nadal skracają się w szybkim tempie. O ile w dniu 1 października Słońce w Warszawie wzeszło o godzinie 06:34, a zaszło o godz. 18:17, to ostatniego dnia miesiąca – już po zmianie czasu z letniego na zimowy (kiedy cofniemy wskazówki zegara z godz. 03:00 na 02:00), wschód Słońca w Warszawie będzie mieć miejsce o godz. 06:28, a zachód o godz. 16:11. Oznacza to, że w ciągu całego października dzień skróci się o 120 minut (2 godziny).

Kolejność faz Księżyca w październiku przedstawia się następująco: pierwsza kwadra miała miejsce wczoraj w dniu 3 października o godz. 02:14, pełnia nastąpi w najbliższą niedzielę – 9 października o godz. 22:54, ostatnią kwadrę zobaczymy w dniu 17 października o godz. 19:16, natomiast nów przypadnie na 25 października o godz. 12:48.

Jeżeli chodzi o planety to pierwsza z nich w naszym Układzie Słonecznym – Merkury – będzie widoczna o świcie, na wysokości około 10 stopni nad wschodnim horyzontem. Obserwacji należy dokonać w pierwszej połowie października, ponieważ im bliżej końca miesiąca, tym planeta będzie gasła bliżej wschodniego horyzontu. Wenus pozostanie niewidoczna – 23 października znajdzie się w koniunkcji ze Słońcem.

Przez znaczną część nocy w gwiazdozbiorze Byka będzie widoczna planeta Mars. W związku z tym, że opozycja Czerwonej Planety nastąpi pod koniec tego roku, z tygodnia na tydzień rośnie zarówno średnica tarczki, jak również jej jasność. Planety w pierwszej połowie października można już szukać około godz. 20:00 nad południowo-wschodnim horyzontem, a w ostatnim dniu miesiąca – już po zmianie czasu – jej wschód nastąpi ok. godz. 17:30.

26 września Jowisz znalazł się w opozycji i najbliżej Ziemi od blisko 60 lat. W związku z tym warunki do obserwacji Gazowego Giganta w najbliższych tygodniach pozostaną bardzo dobre. Ze względu na intensywną jasność planety, nie powinno być żadnych problemów z jej odszukaniem. W pierwszym tygodniu górowanie Jowisza następuje ok. godz. 23:30, ale w ostatnich dniach moment ten przesuwa się na okolice godz. 21:30.

Przez większość nocy w gwiazdozbiorze Koziorożca będzie można również dostrzec Saturna, ale po sierpniowej opozycji warunki obserwacyjne planety powoli ulegają pogorszeniu. Ułatwieniem w jego lokalizacji będzie koniunkcja z Księżycem. Uran i Neptun to planety, które będzie można dostrzec wyłącznie przy użyciu lornetki lub innego sprzętu. Uran będzie widoczny już godzinę po zachodzie Słońca w konstelacji Barana (opozycja przypadnie na listopad), z kolei Neptun będzie świecił w gwiazdozbiorze Wodnika, około 10 stopni na zachód od Jowisza.

W październiku będziemy mogli zaobserwować aż trzy roje meteorów – niezbyt obfite, ale warto na nie “zapolować”. Pierwszy z nich – Drakonidy – pojawia się między 6 a 10 października, z maksimum 8/9 października. W tym czasie będzie mona zaobserwować do 10 spadających gwiazd na godzinę. Niestety, czynnikiem ograniczającym obserwację będzie Księżyc tuż przed pełnią.

10 października przypada szczyt Południowych Taurydów – meteorów związanych z kometą 2P/Encke, którego szlak Ziemia przecina między 10 września a 20 listopada. Podczas maksimum będziemy mogli zaobserwować do 5-10 obiektów na godzinę. Radiant tego meteoru leży w konstelacji Byka i Barana, ale należy mieć na uwadze, że spadające gwiazdy widoczne są w różnej części nieba. Niekiedy z rojem tym związane są bolidy, niektóre jasnością dorównujące do Księżyca w pełni.

Na bardziej intensywny deszcz meteorów trzeba będzie poczekać do drugiej połowy miesiąca. Pierwsze Orionidy są widoczne już 2 października, ale ich szczyt przypadnie na godziny poranne 21 października. Kiedy Ziemia przecina szlak pozostawiony przez kometę 1P/Halley, można zaobserwować 20-25 spadających gwiazd w ciągu godziny. W tym roku w obserwacjach nie powinien znacząco przeszkadzać Księżyc. Cechą charakterystyczną Orionidów jest ich wysoka prędkość – do 66 m/s.

Październik będzie miesiącem koniunkcji Księżyca z planetami. Pierwsze spotkanie Srebrnego Globu z Saturnem nastąpi w godzinach wieczornych 5 października (w Koziorożcu). Dystans dzielący oba ciała niebieskie wyniesie 4,5 stopnia, co oznacza, że koniunkcję będzie można uchwycić na jednym zdjęciu. Trzy doby później nastąpi kolejne i jeszcze bliższe spotkanie Księżyca – tym razem jednak z Jowiszem. Jeśli pogoda pozwoli, dystans dzielący oba ciała na niebie przez całą noc nie przekroczy 3 stopni. Warto wykorzystać więc okazję i rozłożyć sprzęt, aby zlokalizować Gazowego Giganta i zobaczyć nie tylko samą planetę, ale np. jej księżyce lub Wielką Czerwoną Plamę.

Następna koniunkcja przypadnie 14 października o godz. 22:00. Wówczas Księżyc spotka się z Marsem w odległości 4 stopni na północno-wschodnim horyzontem. Z kolei 24 października – w podobnej odległości – Srebrny Glob spotka się z planetą Merkury. Jednak widowisko nastąpi bardzo nisko, ponieważ na wysokości nieprzekraczającej 10 stopni.

Po kilku latach w końcu w całym kraju będzie można dostrzec zaćmienie Słońca. Nastąpi to dokładnie 25 października. Księżyc zacznie zakrywać tarczę Słońca najpierw w okolicach Świnoujścia – o godz. 11:09, z maksimum o 12:14 i końcem o 13:20. Najpóźniej zaćmienie nastąpi w Bieszczadach – początek częściowego zaćmienia o godz. 11:18, faza maksymalna o 12:28, a koniec o 13:27. Im dalej na północ, tym zaćmienie będzie bardziej efektywniejsze – podczas fazy maksymalnej w Jeleniej Górze tarcza Słońca będzie zasłonięta w niespełna 33 proc., a najbardziej w rejonie Augustowa – 45,7 proc.