PIĄTY KLIMATYCZNY BILANS WODNY (1 maja do 30 czerwca 2017 roku)
Kolejne w tym roku Klimatyczne Bilanse Wodne (5. i 6.) zostały opracowane przez IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin). W oparciu o kategorie gleb określono w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, rzepaku i rzepiku, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych.
Niestety, część Polski pogrąża się w suszy rolniczej. W piątym okresie raportowania tj. od 1 maja do 30 czerwca 2017 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski. Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszarów Polski ujemne. W obecnym okresie sześciodekadowym zagrożenie susza rolniczą występuje wśród upraw:
- zbóż jarych
- zbóż ozimych
- roślin strączkowych
Obecnie największe zagrożenie suszą w Polsce występuje dla zbóż jarych uprawianych na glebach I i II kategorii podatności na suszę.
Do I kategorii należą gleby bardzo lekkie, grupa granulometryczna:
piasek luźny,
piasek luźny pylasty,
piasek słabo gliniasty,
piasek słabo gliniasty pylasty,
Do II kategorii należą gleby lekkie, grupa granulometryczna:
piasek gliniasty lekki,
piasek gliniasty lekki pylasty,
piasek gliniasty mocny,
piasek gliniasty mocny pylasty.
Susza wśród zbóż jarych występuje w 7 województwach kraju w 207 gminach (tj. w 8,35% gmin Polski) obejmując 0,87% krajowych gruntów ornych. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych dla województw przedstawia tabela 1 na stronie: https://www.susza.iung.pulawy.pl/komentarz/05/
Wystąpienie suszy odnotowano również wśród zbóż ozimych. Występuje ona w uprawach zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach I kategorii podatności na suszę. Występująca susza w tych uprawach obejmuje 0,81% wszystkich gmin kraju, 0,13% gruntów ornych Polski. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych w województwie lubelskim przedstawia tabela 2 na wyżej podanej stronie.
Suszę odnotowano także w uprawach roślin strączkowych zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach I kategorii podatności na suszę. Susza w tych uprawach obejmuje 0,48% wszystkich gmin kraju, 0,06% gruntów ornych Polski. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych w województwie lubelskim, także widnieją na w tabeli (numer 3) na stronie, której link jest powyżej.
Średnia wartość KBW dla kraju w rozpatrywanym okresie sześciodekadowym wynosiła -91 mm i uległa tylko nieznacznemu zwiększeniu (o 2 mm) względem okresu poprzedniego. Jednakże należy stwierdzić, że warunki pogodowe sprawiły, że wystąpiły bardzo duże zmiany w wartościach KBW względem poprzedniego okresu sześciodekadowego.
W obecnym okresie w niektórych rejonach Polski odnotowano wzrost wartości KBW aż o 90 mm, a w innych obszarach kraju notowano bardzo duże zmniejszenie tych wartości dochodzące do 80 mm. W całej Polsce odnotowano wartości KBW wyższe od -179 mm, co spowodował przekroczenie wartości krytycznych dla trzech upraw, skutkowało to wystąpieniem suszy rolniczej w 8,35% gmin Polski.
Najniższe wartości KBW od -170 do -179 mm notowano na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej praz na Obniżeniach Dubieńskich.
Niskie wartości KBW wystąpiły na obszarze Grzędy Horodelskiej, Pagórach Chełmskich oraz na Działach Grabowieckich od -160 do -169 mm. Duże niedobory wody od -120 do -159 mm odnotowano na terenach Wyżyn: Lubelskiej, Małopolskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej oraz na Nizinie Śląskiej.
Natomiast stwierdzamy również na terenie kraju obszary z małymi niedoborami wody, zwłaszcza na Pojezierzu Pomorskim, w północnych rejonach Niziny Mazowieckiej oraz na Pogórzu Karpackim.
Wszystkie dekady czerwca charakteryzowało duże zróżnicowanie pod względem termicznym, rozkład temperatury powietrza na terenie kraju był bardzo podobny. Najzimniej było na dużym terytorium północno-wschodniej Polski od poniżej 14 do 15ºC w pierwszej dekadzie o 1ºC w drugiej i o 2ºC cieplej w trzeciej dekadzie tego miesiąca. Natomiast w południowo zachodniej i wschodniej oraz w zachodniej części kraju było najcieplej. W pierwszej i drugiej dekadzie temperatura powietrza wynosiła od 16 do ponad 18ºC a w trzeciej było już zdecydowanie cieplej (ponad 20ºC).
Trzecią dekadę charakteryzowało największe ze wszystkich dekad tego miesiąca zróżnicowanie pod względem wielkości opadu. Południową część kraju charakteryzowały bardzo niskie opady od 5 do 10 mm, natomiast na bardzo dużym terytorium Polski środkowej i północnej odnotowano je w bardzo dużej obfitości od 40 do ponad 90 mm.
W rozpatrywanym okresie sześciodekadowym obserwowane jest duże zróżnicowanie wielkości klimatycznego bilansu wodnego na terenie kraju co skutkuje, że w jednych obszarach notowany jest bardzo duży deficyt wody dla roślin a w innych terenach sytuacja jest dobra lub nawet bardzo dobra (jak np. Pojezierzu Pomorskim). Natomiast do obszarów szczególnie narażonych na niedobory należy cała Lubelszczyzna, północna Małopolska, Dolny Śląsk.
SZÓSTY KLIMATYCZNY BILANS WODNY (11 maja do 10 lipca 2017 roku)
W szóstym okresie raportowania tj. od 11 maja do 10 lipca 2017 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski. Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszarów Polski ujemne. W obecnym okresie sześciodekadowym zagrożenie susza rolniczą występuje wśród dziesięciu grup i gatunków roślin:
- Rzepaku i rzepiku
- Zbóż jarych
- Roślin strączkowych
- Zbóż ozimych
- Krzewów owocowych
- Truskawek
- Tytoniu
- Warzyw gruntowych
- Kukurydzy na ziarno
- Kukurydzy na kiszonkę
Obecnie największe zagrożenie suszą w Polsce występuje dla rzepaku i rzepiku uprawianych na glebach II i III kategorii podatności na suszę.
Do II kategorii należą gleby lekkie, grupa granulometryczna:
piasek gliniasty lekki,
piasek gliniasty lekki pylasty,
piasek gliniasty mocny,
piasek gliniasty mocny pylasty.
Do III kategorii należą gleby średnie, grupa granulometryczna:
glina lekka
glina lekka pylasta
pył gliniasty
pył zwykły
pył piaszczysty
Susza w uprawach rzepaku i rzepiku występuje w 9 województwach kraju w 548 gminach (tj. w 22,11% gmin Polski), obejmuje 4,1% krajowych gruntów ornych.
Susza nadal występuje w uprawach zbóż jarych, notowana jest na glebach I, II oraz III kategorii podatności na suszę (do I kategorii należą gleby bardzo lekkie, grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty. Suszę odnotowano w 9 województwach kraju w 442 gminach (wzrost o 235 gmin względem poprzedniego okresu sześciodekadowego). Susza notowana jest w 17,84% gmin Polski (wzrost o 9,49 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu), obejmuje 4,13% krajowych gruntów ornych (wzrost o 3,26 punktów procentowych wobec poprzedniego okresu).
Suszę nadal także odnotowano w uprawach roślin strączkowych. Obecnie występuje w sześciu województwach na glebach I i II kategorii podatności na suszę. Odnotowano jej wystąpienie w 257 gminach (wzrost o 245 gmin względem poprzedniego okresu sześciodekadowego). Susza w tych uprawach notowana jest w 10,37% gmin Polski (wzrost o 9,89 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu), obejmuje 1,99% krajowych gruntów ornych (wzrost o 1,93 punktów procentowych wobec poprzedniego okresu).
Suszę tak jak w poprzednim okresie sześciodekadowym nadal odnotowano w uprawach zbóż ozimych. Obecnie występuje w sześciu województwach na glebach I i II kategorii podatności na suszę. Odnotowano jej wystąpienie w 232 gminach (wzrost o 212 gmin względem poprzedniego okresu sześciodekadowego). Susza w tych uprawach notowana jest w 9,36% gmin Polski (wzrost o 8,55 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu). Susza w uprawach zbóż ozimych obejmuje 1,62% krajowych gruntów ornych (wzrost o 1,49 punktów procentowych wobec poprzedniego okresu).
Susza notowana jest w uprawach krzewów owocowych na glebach I i II kategorii podatności na suszę . Występuje wśród tych upraw w czterech województwach kraju w 207 gminach (w 8,35% gmin Polski), obejmując 1,59% krajowych gruntów ornych. Susza notowana jest w uprawach truskawek na glebach I i II kategorii podatności na suszę. Susza wśród tych upraw występuje w czterech województwach kraju w 129 gminach ( w 5,21% gmin Polski), obejmując 0,68% krajowych gruntów ornych.
Susza notowana jest w uprawach tytoniu na glebach I i II kategorii podatności na suszę. Susza wśród tych upraw występuje w czterech województwach kraju w 129 gminach (w 5,21% gmin Polski), obejmując 0,85% krajowych gruntów ornych. Susza notowana jest w uprawach warzyw gruntowych na glebach I i II kategorii podatności na suszę. Susza wśród tych upraw występuje w trzech województwach kraju w 43 gminach (w 1,74% gmin Polski), obejmując 0,27% krajowych gruntów ornych.
Susza notowana jest w uprawach kukurydzy na ziarno zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach II kategorii podatności na suszę. Susza w tych uprawach obejmuje 0,44% wszystkich gmin kraju, 0,04% gruntów ornych Polski. Susza notowana jest w uprawach kukurydzy na kiszonkę zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach II kategorii podatności na suszę. Susza w tych uprawach obejmuje 0,44% wszystkich gmin kraju, 0,04% gruntów ornych Polski.
Wszystkie tabele dotyczące powyższych danych, znajdują się tutaj: https://www.susza.iung.pulawy.pl/komentarz/06/
Średnia wartość KBW dla kraju w rozpatrywanym okresie sześciodekadowym wynosiła -112,5 mm i uległa znacznemu obniżeniu (o 22 mm) względem poprzedniego okresu. Panujące warunki pogodowe sprawiły wystąpienie bardzo dużych zmian w wartościach KBW względem poprzedniego okresu sześciodekadowego.
W obecnym okresie w niektórych rejonach Polski odnotowano wzrost wartości KBW aż o 147 mm, a w innych obszarach kraju notowano również bardzo duże zmniejszenie tych wartości (o 85 mm). W całej Polsce odnotowano wartości KBW wyższe od -219 mm, co spowodował przekroczenie wartości krytycznych dla dziesięciu upraw oraz wystąpieniem suszy rolniczej na dużej powierzchni (odnotowano ją w 548 gminach, tj. w 22,11% gminach kraju).
Najniższe wartości KBW (tak jak w poprzednim okresie sześciodekadowym) od -210 do -219 mm notowano na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej oraz na Obniżeniach Dubieńskich.
Niskie wartości KBW nadal wystąpiły na obszarze Grzędy Horodelskiej, Pagórach Chełmskich oraz na Działach Grabowieckich od -200 do -209 mm. Duże niedobory wody od -160 do -179 mm odnotowano w dalszym ciągu na terenach Wyżyn: Lubelskiej, Małopolskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej oraz na Nizinie Śląskiej. Natomiast stwierdzamy również, że w dalszym ciągu na terenie Pojezierza Pomorskiego oraz na Pogórzu Karpackim notowane są małe niedobory wody.
Pierwsza dekada lipca była zimna. Najzimniej było na dużym terytorium północno-wschodniej Polski od poniżej 15 do 16ºC a najcieplej było w południowo-zachodniej części kraju od 17 do ponad 18,5ºC. W pierwszej dekadzie lipca występowały trzy pasy o stosunkowo wysokich opadach atmosferycznych: na północy, południu oraz w części środkowej kraju. Na tych terenach notowano opady od 20 do 80 mm. Na pozostałych obszarach Polski opady były one niskie od 5 do 20 mm a miejscami nawet nie przekroczyły 5mm.
W kolejnym już okresie sześciodekadowym obserwowane jest duże zróżnicowanie wielkości klimatycznego bilansu wodnego na terenie kraju. W jednych obszarach notowany jest bardzo duży deficyt wody dla roślin a w innych sytuacja jest dobra lub nawet bardzo dobra (jak np. Pojezierzu Pomorskim). W dalszym ciągu do obszarów szczególnie narażonych na duże niedobory należy cała Lubelszczyzna, północna Małopolska, Dolny Śląsk. Na tych terenach deficyt wody wzrósł od 20 do 30 mm co spowodowało zwiększenie obszarów z suszą oraz wzrost liczby upraw, których plony będą niższe przynajmniej o 20% z powodu niedoboru wody w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych.
Źródło i mapki KBW: https://www.susza.iung.pulawy.pl/glowna/
